معافیتهای مالیاتی به نفع حقوق بگیران
افزایش سقف معافیت مالیاتی برای سال آینده چه معنایی میتواند داشته باشد؟
هفت صبح| عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد در توئیتی اینطور نوشته: «افزایش ۱۰۰ درصدی معافیت مالیاتی حقوقبگیران، اصناف و مشاغل در بودجه ۱۴۰۴ نهایی شد. این سیاست که به طور مستقیم بر معیشت مردم تأثیر مثبت خواهد داشت، با پیشنهاد وزارت اقتصاد و برمبنای یکی از وعدههای رئیسجمهور، به تصویب مجلس و تأیید نهایی شورای نگهبان رسید.»
اگر چندان از موضوعات مالیاتی سر در نمیآورید، این توضیح کوتاه را داشته باشید که دولت هر سال سقف معافیت مالیاتی برای سال آینده را اعلام میکند و این یعنی هرکس درآمدی کمتر از آن سقف یا برابر با آن داشت از پرداختن مالیات بر درآمد معاف خواهد بود. در سال ۱۴۰۳ سقف معافیت مالیات بر درآمد سالانه ۱۴۴ میلیون تومان، یعنی ماهانه ۱۲میلیون تومان بود و کسانی که این مقدار یا کمتر حقوق میگیرند از پرداخت مالیات معاف خواهند بود حالا دولت میگوید که برای سال آینده این معافیت را ۱۰۰ درصد افزایش داده و این یعنی کسانی که سال آینده تا ماهی ۲۴ میلیون تومان دریافتی داشته باشند از مالیات معاف هستند.
حالا چند سوال و یک گمانهزنی پیش میآید. سوال اول اینکه چنین تصمیمی از سوی دولت واقعا چقدر برایش آب میخورد و آیا همانطور که وزیر اقتصاد گفته این یک اقدام بزرگ به نفع کارگران و حقوقبگیران خواهد بود؟
برای جواب دادن به این سوالات باید به جزئیات درآمد مالیاتی دولت نگاهی بیندازیم، طبیعتا آمارهای مربوط به درآمدهای مالیاتی سال جاری هنوز استخراج و منتشر نشده اما میدانیم که در سال گذشته، دولت از محل دریافت مالیات از حقوق کارکنان بخش خصوصی و دولتی ۸۰ هزار میلیارد تومان درآمد داشته که میشود تقریبا 10 درصد از کل درآمدهای مالیاتی دولت در سال گذشته اگر اینطور در نظر بگیریم که امسال هم همین نسبت برقرار باشد یعنی دولت از محل 10 درصد از درآمدهای مالیاتیاش به کارمندان و کارگران تخفیف داده اما کل این 10 درصد را هم که نبخشیده است.
پس سوال بعدی میتواند این باشد که چقدر از کارکنان دولت و کارگران بیشتر از سقف معافیت مالیاتی حقوق میگرفتهاند؟
به گزارش یکی از مراکز کاریابی و همچنین اعلام سامانه حقوق و مزایای کارکنان دولت، متوسط دریافتی کارکنان بخش خصوصی و دولتی در ایران چیزی حدود ۲۰ میلیون تومان است. به این ترتیب میتوان گفت که اغلب کارکنان بخشخصوصی و دولتی مالیاتپرداز هستند و از آنجا که حقوقهای ۱۲ تا ۲۰ میلیون تومان باید 10 درصد مالیات بدهند و ۲۰ تا ۳۰ میلیون هم ۱۵ درصد، اغلب حقوقبگیران ایرانی چیزی بین دو تا دو نیم میلیون تومان مالیات میپردازند که رقم کمی نیست.
حالا دولت گفته که برای سال آینده سقف معافیت مالیاتی را تا ۲۴ میلیون تومان در ماه در نظر میگیرد اما اگر اینطور تصور کنیم که دستمزدها برای سال آینده به طور میانگین ۲۵ درصد افزایش پیدا کند و متوسط دریافتی حقوقبگیران به ۳۵ میلیون تومان برسد، از آن طرف میزان مالیات حقوقهای ۲۴ تا ۳۴ میلیون تومان همان 10 درصد و حقوقهای تا ۴۴ میلیون تومان تا ۱۵ درصد مالیات بدهند یعنی متوسط مالیاتدهی حقوقبگیرها حدود ۳و نیم تا ۴ میلیون تومان خواهد بود.
پس شاید این تصمیم دولت به نفع حداقلیبگیرها و کسانی که دستمزدی پایینتر از میانگین دارند باشد، همانطور که معافیت امسال و تمام سالهای گذشته هم به همین شکل بود اما به نظر میرسد که تفاوت چندانی برای طبقه متوسط ایجاد نکرده است.
البته عدهای از کارشناسان میگویند که این تصمیم دولت در واقع تلاشی برای نزدیککردن معافیت مالیاتی به واقعیت حقوق و دستمزد در ایران بوده؛ چراکه اگر میخواست این معافیت را مثلا ۲۵ درصد یعنی به اندازه افزایش حقوق احتمالی کارکنان دولت، در نظر بگیرد دایره مالیاتپردازها بسیار بزرگ میشد و این نارضایتی زیادی ایجاد میکرد. آنها میگویند که دقیقا به همین دلیل هم است که میتوان گفت دولت از منفعت بزرگی گذشته است.
گذشته از همه اینها، تصمیمی که دولت گرفته گمانهزنیهایی هم ایجاد کرده است، اینکه آیا میزان افزایش حقوق سال آینده تناسبی با این تصمیم دارد؟ یعنی دولت به این نتیجه رسیده که میزان افزایشحقوقها برای سال ۱۴۰۳ آنقدر خواهد بود که دوبرابر کردن سقف معافیت مالیاتی توجیه داشته باشد؟
کسانی که میگویند دولت چنین حساب و کتابی کرده، به نزدیکبودن رقم معافیت مالیاتی و حداقلدستمزد اشاره میکنند و میگویند معمولا شکاف زیادی بین ایندو، دیده نمیشود مثلا در همین سال ۱۴۰۳ که سقف معافیت مالیات بر درآمد، ماهی ۱۲ میلیون تومان در نظر گرفته شده بود و حداقلحقوق هم چیزی حدود ۱۰ میلیون تومان بود. در سال قبل از آن یعنی ۱۴۰۲ هم میزان معافیت مالیات بر درآمد ۵میلیون و ۶۰۰ تومان و حداقل دستمزد حدود ۷ میلیون تومان بود.
کسانی که نهتنها این گمانهزنی را قبول ندارند بلکه کار دولت را هم تبلیغاتی میدانند، میگویند سال گذشته هم میزان سقف معافیت مالیاتی بیشتر از دوبرابر شد و این اقدام جدیدی نیست. از طرفی این تصمیم به معنی دوبرابر شدن حداقل دستمزد نبود بلکه صرفا عقبماندگی سقف معافیت مالیاتی از حداقل دستمزد را که چند سال پشتسر هم تشدید شده بود جبران کرد و درحالیکه برای سالهای متمادی معافیت مالیاتی از حداقل دستمزد کمتر بود، آن را به بیشتر از حداقل دستمزد رساند و دولت فعلی هم صرفا این روند را تکرار کرده است.
دلیلش هم این است که اولا دولت با این کار نارضایتی بخشی از مردم را که بیشترین خسارت ناشی از تورم را میبینند، اندکی کاهش میدهد ضمن اینکه چند سالی است زمینه دریافت مالیاتهای بسیار کلانتر از بخشهای دیگر اقتصاد فراهم شده و سهم مالیات حقوقبگیران از کل درآمد مالیاتی دولت دائم در حال کمترشدن است و منافع این کار برای دولت از زیان مالیاش بیشتر شده است.