لطفا هوای پایتخت را داشته باشید

هفت صبح |   ساعت هنوز به ۸ صبح نرسیده که چشم‌ها می‌سوزند و برخی با سرفه‌هایی خشک روزشان را آغاز می‌کنند. راننده تاکسی خیابان انقلاب پنجره را بالا کشیده و می‌گوید: «انگار توی تنور داریم نفس می‌کشیم، هوا هم یاری نمی‌کند.» این روزها، نفس کشیدن در تهران، به مهارتی خاص تبدیل شده؛ مهارتی که میان گرد و غبار و دود دیگر فقط کمی تا قسمتی ممد حیات است اما بی‌تردید مفرح ذات نیست.

بنا بر اعلام اداره کل هواشناسی از عصر دوشنبه ۱۶ تیر، موج تازه‌ای از گرد و غبار وارد آسمان تهران شده؛ غباری که نه‌تنها از دشت‌های خشک داخلی، که از مرزهای غربی کشور هم پا به پایتخت گذاشته و تا پایان روز پنجشنبه ۱۹ تیر، قصد رفتن ندارد. نتیجه مشخص است: کاهش دید افقی، بالا رفتن غلظت ذرات معلق و هوایی که دیگر برای هیچ‌کس «سالم» نیست.

بر اساس داده‌های رسمی، شاخص کیفیت هوا در روزهای اخیر از عدد ۲۶۰ عبور کرده؛ رقمی که در طبقه‌بندی جهانی، به معنای «هوای بسیار ناسالم» است. یعنی حتی آدم‌های سالم هم ممکن است دچار مشکلات تنفسی شوند، چه برسد به کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و ریوی و زنان باردار که بیش از دیگران در معرض آسیب‌اند.

شهروندان! هوای خود را داشته باشید

در چنین شرایطی، تنها چیزی که می‌تواند خطر را کمتر کند، آگاهی عمومی و رعایت توصیه‌های بهداشتی است. حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، از مردم خواسته در ساعات اوج آلودگی، حتی‌الامکان از خانه بیرون نروند و از فعالیت‌های غیرضروری در فضای باز بپرهیزند. او تأکید کرده که فعالیت‌هایی مانند روشن‌کردن آتش، سوزاندن زباله و استفاده بی‌مورد از خودروهای شخصی می‌تواند آلودگی هوا را تشدید کند. توصیه‌ای که ساده به نظر می‌رسد، اما برای بسیاری از مردم شهری که با ترافیک، کار روزانه و مسئولیت‌های متعدد گره خورده‌اند، چندان آسان نیست. راننده تاکسی خطی انقلاب در ادامه می‌گوید: «نمی‌تونم خونه بمونم، باید نون در بیارم یا نه؟»

  جلسه‌ای با طعم اضطرار

روز گذشته در استانداری تهران، جلسه ویژه‌ای با عنوان کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا برگزار شد. نمایندگان دستگاه‌های گوناگون، از مدیرکل مدیریت بحران تهران گرفته تا مسئولان راهنمایی و رانندگی، هواشناسی، منابع طبیعی، علوم پزشکی شهید بهشتی و حتی مدیرعامل برق منطقه‌ای تهران، دور یک میز نشستند تا درباره راهکارهای فوری چاره‌اندیشی کنند.

طبق معمول یکی از مباحث مطرح در این جلسه، امکان تعطیلی برخی ادارات و دستگاه‌ها بود. تصمیمی که هنوز نهایی نشده، اما شاید در صورت تداوم آلودگی، به مرحله اجرا برسد. در این میان، اعلام لحظه‌به‌لحظه وضعیت هوا از سوی ایستگاه‌های پایش و اطلاع‌رسانی عمومی از جمله اقداماتی است که مسئولان قول آن را داده‌اند.

گرد و غبار مهمان ناخوانده

پدیده گرد و غبار، مهمان تازه‌ای در هوای تهران نیست. اما آنچه این بار ماجرا را متفاوت کرده، ترکیب همزمان منابع داخلی و خارجی در تولید این غبار است. وزش بادهایی که از غرب کشور می‌وزند، همراه با خشکسالی‌های گسترده در استان‌های مرکزی و غربی، موجب شده که حجم عظیمی از خاک و ذرات معلق وارد جو شهرهای بزرگ شود. هواشناسی هشدار داده که این وضعیت تا پایان هفته ادامه خواهد داشت. دید افقی کاهش می‌یابد، آسمان خاکستری می‌ماند و سلامت عمومی در خطر است. در چنین شرایطی، نه‌فقط سیاست‌های کلان زیست‌محیطی، که رفتارهای روزمره شهروندان هم نقش مهمی در کنترل بحران دارند.

  ما و مسئولیت سخت نفس کشیدن

نفس کشیدن، ساده‌ترین و حیاتی‌ترین کاری‌ست که انسان انجام می‌دهد؛ اما در روزهایی که هوای شهر مسموم است، همین عمل ساده هم به کاری پرهزینه تبدیل می‌شود. باید باور کنیم که ما بخشی از این چرخه‌ایم؛ با هر بار روشن‌کردن خودرو، سوزاندن زباله، یا بی‌توجهی به توصیه‌های پزشکی، داریم سهمی در این آلودگی ایفا می‌کنیم. در پایان، شاید بد نباشد یک‌بار دیگر به تقویم نگاهی بیندازیم. هنوز بیش از دو ماه تا پاییز مانده و این تنها آغاز تابستان است. ماه‌هایی که اغلب با آلودگی همراه نبود. تابستان که این است تو خود حدیث مفصل بخوان از روزهای سرد زمستان.