صف بلند واکسن؛ کی و کجا واکسن بزنیم؟
روزنامه هفت صبح | از همان روز اول معلوم بود که بعد از ساخت و تولید انبوه واکسن کرونا تازه نوبت به یک چالش بزرگ دیگر می‌رسد: برنامه‌ریزی برای تزریق؛ موضوعی که مردم در سرتاسر دنیا می‌خواهند از سازوکار آن باخبر شوند، آن هم به این دلیل که بفهمند چه زمانی نوبت به خودشان می‌رسد.
در مورد ایران بارها توضیحات مختلف در مورد اینکه هر گروه از مردم چه زمانی باید منتظر دریافت واکسن باشند داده شده است.
اما این‌بار وزارت بهداشت اطلاعیه‌ای منتشر کرده و سیر تا پیاز ماجرا را توضیح داده است. این توضیحات فقط شامل زمان رسیدن واکسن به هر گروه نمی‌شود، بلکه محل تزریق و کارهایی که لازم است هر گروه برای ورود به روند واکسیناسیون انجام دهند را هم دربر می‌گیرد. نکته‌های مهم این اطلاعیه را مرور می‌کنیم.
اولویت‌بندی گروه‌های مختلف مردم برای دریافت واکسن بارها تشریح شده، اما در اطلاعیه وزارت بهداشت به آن هم کاملا مبسوط پرداخته‌اند که خلاصه‌اش به این شکل است:
* یک: گروه اول واکسیناسیون که احتمالا تا اواخر بهار واکسیناسیون آنها کامل خواهد شد: تمام کادر درمان؛ از شاغلان در بیمارستان‌های محل بستری بیماران کرونایی گرفته تا کارمندان آزمایشگاه‌ها، مطب‌ها و خانه‌های بهداشت. همزمان با آنها، ساکنان، کارکنان خانه‌های سالمندان، مراکز نگهداری از معلولان، جانبازان و…
* دو: گروه دوم که واکسیناسیون آنها احتمالا از تیرماه شروع شده و تا اواسط پاییز طول خواهد کشید: افراد مسن بالای ۸۰ یا ۷۵ سال و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای پرریسک ۱۶ تا ۶۴ سال.
* سه: گروه سوم که واکسیناسیون آنها احتمالا مرداد تا آذرماه انجام خواهد شد: افراد مسن بالای ۵۵ سال بدون بیماری زمینه‌ای، ساکنان و کارکنان سربازخانه‌ها، زندان‌ها، گرمخانه‌ها، مراکز تادیبی، مراکز ترک اعتیاد، مراکز نگهداری از مهاجران، مراکز نگهداری از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست.
بالاخره عموم مردم که واکسیناسیون آنها احتمالا از زمستان ۱۴۰۰ شروع می‌شود. البته وزارت بهداشت در اطلاعیه‌اش اعلام کرده که هنوز نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقی را برای زمان و نحوه واکسیناسیون آحاد مردم اعلام کرد، چون باید دید شرایط پاندمی به چه شکل خواهد بود و تعداد واکسنی که تولید یا وارد می‌شود چقدر خواهد بود، اما احتمالا می‌توان اینطور در نظر گرفت که با ادامه روند موجود تا پایان سال، تقریبا واکسیناسیون تمام مردم به جاهای خوبی رسیده باشد.
*** محل ارائه خدمات واکسیناسیون کجاست؟
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، در بیمارستان‌های دانشگاهی پایگاه‌های واکسیناسیون برای ارائه خدمات در شیفت صبح و عصر برقرار می‌شود (حدود ۵۰۰ پایگاه در کشور) که با راه‌اندازی این پایگاه‌ها واکسیناسیون طبق اولویت‌بندی انجام خواهد شد.
حدود یک ماه بعد از آغاز واکسیناسیون، تیم‌های سیار بهداشتی به مراکز تجمعی خانه‌های سالمندان و نگهداری معلولین ذهنی و جسمی مراجعه کرده و ارائه خدمت انجام خواهد شد. از فاز ۲ به‌بعد هم ۴۰۰۰ پایگاه سلامت در مراکز شهری، روستایی و پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت راه‌اندازی می‌شوند که در شیفت بعدازظهر مشغول می‌شوند و واکسیناسیون فاز سوم را انجام می‌دهند. در مورد نحوه واکسیناسیون فاز آخر بعدتر تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی می‌شود.
*** چطور مراجعه کنیم؟
تکلیف کسانی که در فاز اول واکسن را دریافت می‌کنند مشخص است؛ آنها بر اساس اطلاعات شغلی‌شان واکسن می‌گیرند، اما از فاز دوم به‌بعد که واکسیناسیون بیماران زمینه‌ای و مشاغل خاص شروع می‌شود. کسانی که فکر می‌کنند در این گروه‌ها قرار دارند، بعد از اعلام عمومی باید برای تکمیل پرونده در سامانه‌های الکترونیک سلامت به خانه‌های بهداشت یا پایگاه‌های سلامت مراجعه کنند تا اطلاعاتشان استعلام شود.
اگر نامشان از قبل در سامانه نباشد، باید اطلاعات لازم را ثبت کنند تا بعد از انجام بررسی‌ها زمان دریافت واکسنشان معلوم شود. افراد شاغل در گروه‌های پرخطر هم باید از اتحادیه صنفی خودشان معرفی‌نامه مهرشده با ذکر مشخصات دریافت کرده و به پایگاه‌های واکسیناسیون مراجعه کنند.
نحوه واکسیناسیون افراد گروه‌های هدف سوم و چهارم هم بعدا اطلاع‌رسانی خواهد شد، اما بر اساس اعلام وزارت بهداشت، پایگاه‌های سلامت و خانه‌های بهداشت وظیفه انجام واکسیناسیون برای عموم مردم جامعه را برعهده خواهند داشت.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های وزارت بهداشت، با توجه به اینکه تزریق واکسن کرونا برای هر فرد در دو یا سه مرحله انجام خواهد شد، بعد از تزریق نوبت دوم واکسن، کارت واکسن دیجیتال صادر می‌شود که قابل پرینت است.
بعد از اتمام دو مرحله واکسیناسیون برای اولین گروه از کسانی که واکسن را می‌گیرند، افرادی که واکسن زده‌اند و برای مسافرت بین‌المللی نیاز به تاییدیه دارند، می‌توانند به مراکز بهداشت شهرستانشان مراجعه کرده و پرینت مهرشده بگیرند.
*** بقیه کشورها چه می‌کنند؟
اگر وعده‌هایی که وزارت بهداشت در اطلاعیه‌اش داده درست باشد و سامانه‌های اطلاع‌رسانی و ثبت اطلاعاتی که از آنها حرف زده به‌موقع و درست شروع به فعالیت کنند، می‌توان گفت که از فاز اول به‌بعد بین ایران و اغلب کشورهایی که واکسیناسیون در آنها شروع شده تفاوت چندانی وجود ندارد.
به این صورت که کشورهایی که از فاز ابتدایی که ایمن‌سازی کادر درمان و افراد در معرض بیماران است، عبور کرده‌اند، سامانه‌هایی برای اطلاع‌رسانی از زمان واکسیناسیون و ثبت اطلاعات متقاضیان دارند؛ مثلا در آلمان این سامانه فعال شده و افراد می‌توانند با ورود به آن، ثبت‌نام و پر کردن فرم زمان واکسیناسیونشان را دریافت کنند.
البته اینطور که یکی از سایت‌های اطلاعات پزشکی توضیح داده، زمان دقیق فقط به کسانی اعلام می‌شود که درحال‌حاضر فاز واکسیناسیون آنها شروع شده است و کسانی که در اولویت‌های بعدی هستند صرفا ثبت‌نام را انجام داده و با تکیه بر اطلاع‌رسانی‌های عمومی که انجام شده می‌توانند زمان تقریبی واکسیناسیونشان را دریافت کنند.
شرایط برای ساکنان انگلستان هم تقریبا مشابه است با این تفاوت که سامانه مربوطه در کشور انگلستان حتی اگر مراجعه‌کننده مشمول اولویت‌بندی تزریق نباشد هم زمان تقریبی واکسیناسیون او را اعلام می‌کند؛ یعنی به او می‌گوید که شما احتمالا در فلان ماه واکسن را دریافت خواهید کرد.
*** واکسن مثل پرتقال
بیمه کرونا عوارض ناشی از واکسیناسیون را پوشش می‌دهد؟ چند روز پیش شبکه بهداشت و درمان سنگاپور اعلام کرد که همزمان با شروع تزریق واکسن، بیمه همگانی سلامت در این کشور تمام هزینه‌های ناشی از عوارض دریافت واکسن را هم پوشش خواهد داد تا افراد بیشتری برای تزریق واکسن داوطلب شوند.
همزمان با انتشار این خبر، یکی از خبرنگاران در نشست خبری علیرضا رئیسی، معاون وزارت بهداشت، از او در مورد اینکه مسئولیت عوارض واکسن برعهده چه کسی است سوال کرد و این جواب را شنید: «مسئولیت تزریق این واکسن با هر فردی است که آن را دریافت می‌کند. ممکن است این واکسن در برخی افراد عوارضی هم ایجاد کند، اما تزریق این واکسن داوطلبانه است و سازمان غذا و دارو هم آن را تایید کرده، چون این واکسن فاز ۴ را نگذرانده، هیچ مسئولیتی از بابت عوارض و مرگ احتمالی متوجه هیچ‌کس از جمله شرکت سازنده نخواهد بود.»
حمیدرضا جمشیدی، دبیر ستاد ملی مقابله با کرونا هم حرف مشابهی می‌زند. او می‌گوید: «مسلما مسئول عوارض هر دارویی که فرد مصرف می‌کند، خودش است. دارو همانند غذاست؛ فرض کنید فردی به پرتقال حساسیت داشته باشد، این دیگر تقصیر میوه‌فروش نیست! البته دارو را دکتر تجویز می‌کند، ولی ممکن است فردی به آن دارو حساسیت ویژه‌ای داشته باشد. اگرچه در بین مردم نباید این جو به وجود آید که هر فردی که پس از تزریق واکسن روسی فوت کرد، مرگش پای خودش است.»
با این وجود یکی از مسئولان بیمه پایه سلامت به هفت صبح توضیح می‌دهد که پوشش بیمه‌ای متفاوت از بحث مسئولیت‌پذیری است. او می‌گوید: «در سنگاپور اغلب افراد تحت پوشش بیمه‌های خصوصی هستند و پوشش بیمه رایگان برای عده کمی برقرار است، به همین دلیل دولت اعلام می‌کند که اگر کسی با عوارض ناشی از بیماری کرونا روبه‌رو شد، تحت پوشش بیمه خواهد بود.
اما اینجا که پوشش بیمه پایه برای اغلب مردم فراهم است این موضوع دغدغه نیست، چون عوارض ناشی از کرونا هم مثل هر بیماری دیگری درمان خواهد شد و فردی که دچار آنها شده می‌تواند از خدمات بیمه‌ای استفاده کند. در مورد بیمه‌های تکمیلی هم همینطور است و افراد می‌توانند هزینه‌های بستری و درمان را از بیمه‌ها بخواهند و برای آنها فرقی نمی‌کند که بیماری‌ای که این فرد گرفته ناشی از چه بوده
اما وقتی صحبت از مسئولیت به میان می‌آید، پای بحث‌هایی مثل خسارت هم به ماجرا باز می‌شود و اینجاست که بیمه‌ها تا الان مسئولیتی برعهده نگرفته‌اند و اگر قرار باشد پوششی در این زمینه ایجاد شود، تصمیم با وزارت بهداشت است. هنوز تصمیمی در این مورد گرفته نشده است. ضمن اینکه فکر نمی‌کنم در همان سنگاپور هم بیمه‌ها به فردی که با عوارض ناشی از کرونا مواجه بوده خسارت بدهند.»
