سفر در مسیر رهایی| نقدی بر فیلم ماهی در قلاب
طبیعت چشم‌نواز تاجیکستان جلوه‌ای دیدنی به اثر بخشیده
هفت صبح، حسین محمودوف| در دنیای سینمای معاصر، جایی که زیبایی ظاهری و هیجان رویدادها اغلب بر معنا و عمق درونی غلبه می‌کنند، فیلم‌هایی که به کاوش در روح و جهان درونی انسان می‌پردازند، ارزشی ویژه دارند. درام روان‌شناختی نه صرفا روایت سرنوشت انسان، که آینه‌ای است از لطافت نفس، دردهای پنهان و نبردهای خاموش درون. چنین فیلم‌هایی در جشنواره‌های بین‌المللی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند، چرا که تماشاگر را نه صرفا به دیدن ماجرا، به اندیشیدن و احساس کردن فرا می‌خوانند. در این نوع آثار، اندیشه، احساس و فلسفه در قالب تصویر درهم می‌آمیزند.
چندی پیش در نمایش ویژه فیلم «ماهی در قلاب» ساخته کارگردان نام‌آشنای تاجیک، محی‌الدین مظفر حضور داشتم. این فیلم به تهیه کنندگی امیر تاجیک و با همکاری مشترک نهادهای سینمایی «داووفیلم»، «تاجیک‌فیلم»، «آی‌فیلم» و شرکت بازرگانی «SIKAAP» ساخته شده است. تماشای «ماهی در قلاب» مرا به یاد آثار استاد سینمای ایران، عباس کیارستمی، از جمله «زندگی و دیگر هیچ» و «باد ما را خواهد برد» انداخت؛ آثاری که در آنها واقعیت در مسیر سفر شکل می‌گیرد، اتفاقات تصادفی‌اند و پایان هر مسیر به کشفی تازه از درون انسان می‌انجامد.
اما در فیلم محی‌الدین مظفر، ماجرا هدفمند است. ماجرای فیلم از جایی آغاز می‌شود که قهرمان اصلی، دلیر (با بازی عبدالله عبدالرحیم‌زاده)، پسری آرام اما باهوش که در مدرسه شبانه‌روزی بزرگ شده، همراه با صمد (خورشید مصطفی‌اُف)، شوهر مربی‌اش نگاره (سیاره صفری)، به سفری می‌رود تا مادرش را پیدا کند.
این سفر به‌تدریج به جست‌وجویی در معنای زندگی و پاکی درون بدل می‌شود. رفتار جوانمردانه و صداقت دلیر، در هر گام بر روح خسته صمد تاثیر می‌گذارد. صمد مردی قمارباز و شکست‌خورده در زندگی است که در طول سفر، به واسطه صداقت و بی‌ریایی دلیر، ناگزیر وارد مسیر درست می‌شود. مظفر با نگاهی فلسفی و درکی ظریف، تضاد میان این دو جهان‌بینی متفاوت را به زبانی ساده، اما عمیق ترسیم کرده است.
گفت‌وگوهای میان دلیر و صمد سرشار از معنا و انگیزه‌های اخلاقی است. فیلم «ماهی در قلاب» آمیزه‌ای زیبا از درام روان‌شناختی و رئالیسم است. روایت آن مسائلی عمیق از درون انسان را چون اعتماد، هدف‌مندی، شفقت و پیش از همه آزادی، تبیین می‌کند. کارگردان توانسته است احساسات قهرمانان را با مخاطب شریک کند تا تماشاگر در میان رویدادهای ساده، معناهای ژرف انسانی را بیابد.
این فیلم تاکنون در چندین جشنواره بین‌المللی حضور یافته و جوایز متعددی کسب کرده است. طبیعت چشم‌نواز تاجیکستان جلوه‌ای دیدنی به اثر بخشیده و ضبط دقیق صدا، تدوین جذاب و بازی حرفه‌ای بازیگران، روحی زنده در فیلم دمیده است. زبان فیلم ساده، روشن و معیار است. گفت‌وگوها طبیعی و از زبان زنده مردم برگرفته شده‌اند؛ عاملی که به صداقت و تاثیرگذاری فیلم افزوده است.
