تام و جری؛ بی‌کلام‌ترین، بامزه‌ترین و ماندگارترین کارتون تاریخ
در دنیایی که لونی تونز را کلاس درس کمدی اسلپ‌استیک می‌دانند، «تام و جری» یک استثنای بی‌رقیب است؛ کارتون بی‌کلامی که با دو شخصیت ساده، دهه‌هاست مرزهای زبان، فرهنگ و زمان را درنوردیده و با هوش و خلاقیت، از رقیب مشهور خود پیشی گرفته است.
انکار این واقعیت دشوار است که «لونی تونز» با شخصیت‌های عجیب و به‌یادماندنی‌اش، در کمدی اسلپ‌استیک، انیمیشن گویا و خلق سناریوهای تخیلی و دیوانه‌وار، یک کلاس درس مطلق به شمار می‌آید. اما در میان آثار هانا-باربرا، کارتونی وجود دارد که تمام ویژگی‌های «لونی تونز» را در خود جای داده، اما در ارائه ایده اصلی و تداوم تازگی و جذابیت، از آن فراتر می‌رود؛ کارتونی که هرگز کهنه نمی‌شود و مخاطبان را خسته نمی‌کند و نام آن تام و جری است.
سادگی، رمز جاودانگی «تام و جری»
مفهوم کهن‌الگویی گربه و موش، چه به معنای واقعی و چه مجازی، برای نسل‌ها در رسانه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. «تام و جری» این مفهوم را به معنای واقعی کلمه به تصویر می‌کشد: یک گربه خاکستری بزرگ به نام تام و یک موش قهوه‌ای کوچک به نام جری. این دو، همزمان قهرمان و ضدقهرمان داستان‌های خود هستند؛ جری در تلاش برای فرار از چنگال تام است، در حالی که می‌کوشد بیشترین مقدار پنیر را برای خود فراهم کند. گاهی اوقات نیز آرامش جری توسط شیطنت‌های تام بر هم می‌خورد که جری نیز با هوشمندی تلافی می‌کند.
نمونه بارز آن، قسمت کوتاه «کنسرت گربه» است که در آن تام، پیانیستی چیره‌دست، ناخواسته خواب جری را در داخل پیانو مختل می‌کند. در ادامه این قسمت، هر دو در پی آزار رساندن به یکدیگر با استفاده از اجزای داخلی پیانو هستند که معمولاً به پیروزی جری می‌انجامد. تام اغلب به عنوان شخصیت متخاصم‌تر به تصویر کشیده می‌شود، زیرا بزرگ‌تر و قوی‌تر است، اما تماشای مبارزه این دو و یافتن راه‌های گوناگون برای فریب یکدیگر، بی‌وقفه خنده‌دار است. از زمان آغاز این مجموعه در سال ۱۹۴۰، این ایده اصلی مبتنی بر کمدی فیزیکی، همواره در هسته آن قرار داشته است.
تداوم طراوت در گذر از دوران‌ها
«تام و جری» بارها احیا شده است و این دو شخصیت کلاسیک اخیراً در فیلم ترکیبی انیمیشن/لایو اکشن «تام و جری» در سال ۲۰۲۱ حضور پیدا کردند. پیش از آن، «تام و جری» نه مجموعه تلویزیونی مختلف و تعدادی فیلم را تجربه کرده بود که اغلب شخصیت‌ها را در محیط‌های فانتزی یا غیرعادی نشان می‌دادند. هر یک از این مجموعه‌ها همچنان از همان مفهوم و سبک کمدی مشابه استفاده می‌کنند، اما انیمیشن آن‌ها متفاوت است، اگرچه شخصیت‌ها همواره دو بعدی بوده‌اند.
همانطور که اشاره شد، تام و جری اولین بار در سال ۱۹۴۰ در قسمت کوتاه «گربه چکمه‌ها را می‌گیرد» (Puss Gets the Boot) ظاهر شدند. تام و جری در ابتدا «جاسپر» و «جینکس» نام داشتند، اما بعدها به نام‌هایی که امروزه با آن‌ها شناخته می‌شوند، تغییر نام دادند. از آنجا، دوران هانا-باربرا از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۸ ادامه یافت و لحن و شوخ‌طبعی مجموعه را تثبیت کرد. نکته قابل توجه این است که تام و جری به ندرت صحبت می‌کردند، اگرچه تام چند بار برای اغوا کردن یک گربه ماده آواز خواند. طبیعت پرانرژی و اغلب آشفته این مجموعه با موسیقی تکمیل و اغلب تقویت می‌شد، که تصاویر را با اوج بزرگ و پر سر و صدای ترومپت‌ها و پیانوها همراهی می‌کرد.
انیماتور «جین دایچ» برای مدت کوتاهی از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۲ روی این مجموعه کار کرد، اما این دوران به زودی توسط دوره «چاک جونز» از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷ تحت‌الشعاع قرار گرفت. جونز بیشتر به خاطر کارهایش در «لونی تونز» شناخته شده بود و حتی کارگردانی ویژه برنامه «چگونه گرینچ کریسمس را دزدید!» در سال ۱۹۶۶ را نیز بر عهده داشت. در این دوران، این دو شخصیت به شیوه‌ای بامزه‌تر، با خطوط پررنگ و ویژگی‌های بزرگ‌تر انیمیشن شدند. این روند در «نمایش تام و جری» در سال ۱۹۷۵ ادامه یافت، جایی که سر و گوش‌های جری بزرگ‌تر و گردتر شدند.
«نمایش کمدی تام و جری» در سال ۱۹۸۰ بازگشت جری با فریم کوچک‌تر و متناسب‌تر را نشان داد. سبکی دوستانه‌تر برای کودکان در «نمایش بچه‌های تام و جری» در سال ۱۹۹۰ بازگشت، که این دو را به عنوان نسخه‌های جوان‌تر خود تصور می‌کرد. در بقیه دهه ۹۰ و در طول اوایل دهه ۲۰۰۰، بسیاری از اقتباس‌های سینمایی ساخته شدند، از جمله «تام و جری: فیلم» که در آن تام و جری به‌طور منظم صحبت می‌کردند و «دانا هیل» صداپیشگی جری و «ریچارد کیند» صداپیشگی تام را بر عهده داشتند. در سال ۲۰۱۴، نمایش دیگری با عنوان «نمایش تام و جری» تا سال ۲۰۲۱ پخش شد، که همزمان با اکران آخرین فیلم بود.
چرا «تام و جری» در اوج نمادین بودن، از «لونی تونز» پیشی می‌گیرد؟
در حالی که «لونی تونز» و «تام و جری» در سبک و شوخ‌طبعی خود شباهت‌های زیادی دارند، تفاوت‌های آن‌ها در واقع همان چیزی است که «تام و جری» را به کارتونی برتر تبدیل می‌کند. مانند «تام و جری»، «لونی تونز» نیز توسط شخصیت‌های تکراری با ویژگی‌های شخصیتی و ترفندهای خاصی هدایت می‌شد که آن‌ها را برای مخاطبان دوست‌داشتنی می‌کرد. «دافی داک» اولین بار در کارتون «شکار اردک پورکی» در سال ۱۹۳۷ ظاهر شد. «باگز بانی» اولین بار در سال ۱۹۴۰ در «یک خرگوش وحشی» حضور پیدا کرد. شخصیت‌های محبوب دیگر، مانند «توییتی»، «تاسمانی دویل» و «رود رانر»، بعدها در طول پخش این مجموعه به فهرست اضافه شدند و مجموعه‌ای متنوع از شخصیت‌ها را شامل حیوانات، انسان‌ها و موجودات نامشخص ایجاد کردند.
دینامیک در قسمت‌های کوتاه «لونی تونز» معمولاً بر رقابت و صحنه‌های تعقیب و گریز متمرکز بود و شامل شوخی‌های بزرگسالانه زیادی می‌شد، که قطعاً راه را برای «تام و جری» هموار کرد. اما این مجموعه دوم است که بهترین عناصر این روایت را به کار می‌گیرد. اغلب، گروه «لونی تونز» با گفتن یک عبارت خاص، مانند «چه خبر، دکتر؟» کلاسیک باگز بانی، دیده می‌شدند. این لحظات به شوخ‌طبعی می‌افزود، اما فقدان دیالوگ در «تام و جری» کمدی فیزیکی را حتی مؤثرتر می‌کرد، زیرا شوخی خود به خود گویا بود و نیازی به تأکید با یک عبارت خاص نداشت. این ویژگی، کمدی «تام و جری» را فراتر از موانع زبانی و فرهنگی قرار می‌دهد و آن را برای مخاطبان در سراسر جهان قابل فهم و خنده‌دار می‌سازد.
گروه شخصیت‌های همیشه در حال گسترش، از جمله برخی که وجودشان فراموش شده است، در «لونی تونز»، تضمین می‌کرد که داستان‌های جدید و موقعیت‌های کمدی بیشتری می‌توانند کشف شوند. با این حال، «تام و جری» بر روی همان دو شخصیت تمرکز دارد و به‌طور مداوم با کمدی هوشمندانه و مضحک خود تحت تأثیر قرار می‌دهد. «تام و جری» گاهی اوقات شخصیت‌های دیگری را نیز به نمایش می‌گذاشت، از جمله شخصیت‌های قابل توجهی مانند «اسپایک» سگ بولداگ و پسرش «تایک»، و «نیبلز»، برادرزاده کوچک جری. این نمایش همچنین گاهی شخصیت‌های انسانی خارج از صحنه را نیز نشان می‌دهد، اما تمرکز همچنان کاملاً بر روی حیوانات و شیطنت‌های آن‌ها است. این رویکرد، به سازندگان اجازه می‌دهد تا با عمق بیشتری به پتانسیل کمدی دو شخصیت اصلی بپردازند و هر بار موقعیت‌های جدید و خلاقانه‌ای را خلق کنند.
اما «تام و جری» از اولین شخصیت‌هایی هستند که با ذکر نام «هانا-باربرا» یا شبکه «بومرنگ» به ذهن می‌رسند و آن‌ها را به نوعی به عنوان نمادهای استودیوی انیمیشن‌سازی معرفی می‌کنند. جذابیت آن‌ها گسترده است و ارزش سرگرمی آن‌ها بی‌زمان است، و اگرچه ممکن است به اندازه «لونی تونز» بر فرهنگ عامه تسلط نداشته باشند، اما «تام و جری» به عنوان شخصیت‌ها، جزء لاینفک ساختار کارتون‌ها هستند.
در حالی که «لونی تونز» بدون شک یکی از بهترین کارتون‌های کودکان در تمام دوران است، «تام و جری» به خوبی نبوغ و ماندگاری کارتون‌های اسلپ‌استیک را نشان می‌دهد. این مجموعه اغلب توسط طرفداران و منتقدان به عنوان یکی از بهترین کارتون‌های تمام دوران ذکر می‌شود. این مجموعه چندین جایزه اسکار را از آن خود کرده است و برای مخاطبان تمام نسل‌ها، نوستالژیک است، زیرا چندین دهه را در بر می‌گیرد و هر نوآوری چیزی جدید را به نمایش می‌آورد، در حالی که همچنان شوخ‌طبعی و قلب خود را حفظ می‌کند.
