فیلم دیدن با پول بیت‌المال
فیلیمو تنها پلتفرمی است که از این امتیاز بهره‌مند شده و نتیجه آن می‌تواند حذف تدریجی پلتفرم‌های مستقل و کوچک‌تر باشد
هفت صبح| شرکت مخابرات ایران در پیامکی به مردم اعلام کرد که «مخابرات ایران اشتراک فیلیمو را برای شما پرداخت کرده است. با خیال راحت فیلم ببینید.» فیلیمو هم اعلام کرده که از این پس کاربران اینترنت خانگی مخابرات ایران می‌توانند بدون نیاز به خرید اشتراک به تماشای فیلم‌ها و سریال‌های فیلیمو بپردازند.
ذوق زدگی فیلیمو قابل درک است چون از یک رانت جذاب برخوردار شده است. اما در مقابل پیامک مخابرات برای پرداخت اشتراک فیلیمو گیج کننده است. شرکت مخابرات ایران نهادی متصل به منابع عمومی و دارای سهام دولتی و شبه‌دولتی است. چرا باید از بودجه این نهاد عمومی، هزینه اشتراک پلتفرمی مانند فیلیمو پرداخت شود؟ این حرکت مخابرات شائبه استفاده از منابع عمومی برای حمایت از یک برند خاص را تقویت می‌کند. مدیران شرکت مخابرات باید توضیح بدهند و شفاف سازی کنند که چرا تماشای فیلیمو با اینترنت مخابرات ایران رایگان شده است.
درثانی باید بگویند که چرا تنها فیلیمو از این مزیت ویژه بهره‌مند شده است. تکلیف پلتفرم‌های دیگر چیست؟ این عمل مخابرات ابهامات بسیاری دارد. مردم حق دارند بدانند این همکاری براساس چه قراردادی بسته شده است؟ شفافیت در رقم قرارداد، مدت همکاری و نحوه انتخاب فیلیمو از دیگر پلتفرم‌ها ضروری است. آیا مناقصه‌ای برگزار شده یا تصمیم‌گیری پشت درهای بسته انجام شده؟ همزمان با بسته شدن نماوا به دلایل مالی و نظارتی، فیلیمو از اشتراک رایگان برخوردار می‌شود.
این سیاست دوگانه نه‌تنها بی‌عدالتی است، بلکه می‌تواند منجر به انحصار کامل در حوزه نمایش خانگی شود. مشخص است که این انتخاب گزینشی اصل رقابت سالم را زیر سؤال می‌برد و می‌تواند مصداق بارز رانت رسانه‌ای باشد.درحالی که مخابرات ایران باید ستون فقرات ارتباطات کشور باشد. نهادی زیربنایی که وظیفه‌اش توسعه زیرساخت‌های تلفن، اینترنت، فیبر نوری و شبکه‌های ارتباطی است، نه توزیع فیلم و سریال.
این شرکت بزرگ با بودجه بسیار دارای ساختار و مأموریت مشخص است و سال‌هاست بخش مهمی از ارتباطات ملی را در اختیار دارد. حالا این نهاد بزرگ به‌جای تمرکز بر بهبود کیفیت اینترنت، کاهش تعرفه‌ها یا توسعه مناطق محروم، ناگهان وارد حوزه سرگرمی شده و اشتراک یک پلتفرم خصوصی را برای میلیون‌ها کاربر رایگان کرده است.
این اقدام مغایر با وظایف ذاتی مخابرات است. درعین حال شائبه بی‌برنامگی و دخالت در حوزه‌ای خارج از مأموریت اصلی مخابرات را تقویت می‌کند. نیاز به گفتن ندارد که چقدر کیفیت اینترنت در بسیاری از شهرها و روستاهای کشور پایین است و در این میان مخابرات به‌جای این که بر کیفیت نامطلوب اینترنت تمرکز کند اولویت اش شده اشتراک فیلیمو. چگونه می‌توان چنین تصمیمی را در چارچوب مدیریت منابع و پاسخگویی عمومی توجیه کرد؟
مخابرات ایران قرار است زیرساخت ارتباطی کشور را گسترش دهد یا برای مردم فیلم رایگان پخش کند؟ این تغییر نقش، نگران‌کننده است و نشان از بی‌برنامگی در مأموریت‌های نهادی دارد.نهادهای خدمات عمومی باید در نقش تنظیم‌گر، پشتیبان و توسعه‌دهنده ظاهر شوند، نه بازیگر میدان رقابت‌های رسانه‌ای. این جابه‌جایی مأموریت، اگر بدون شفافیت و حساب‌کشی عمومی اتفاق بیفتد، می‌تواند آغازگر روندی خطرناک باشد. روندی که در آن نهادهای عمومی به جای تمرکز بر مسئولیت‌های حیاتی خودشان، وارد حوزه‌هایی می‌شوند که هیچ مسئولیتی در آن ندارند. در موضوع اخیر که هیچ تخصصی هم ندارند.
در طرف مقابل فیلیمو سال‌هاست به‌عنوان یکی از غول‌های استارتاپی ایران شناخته می‌شود. چه ضرورتی دارد چنین مجموعه‌ای با سرمایه و درآمد بالا از رانت خدمات عمومی بهره‌مند شود؟ آیا نباید در مسیر رقابت واقعی و پایدار حرکت کند؟ فیلیمو چگونه این مسئله را توضیح می‌دهد؟ در این میان یک تخلف هم صورت گرفته است. چون فیلیمو «رایگان» نیست.
فقط صورت‌حساب آن از جیب مشتری نهایی خارج نمی‌شود. هزینه واقعی را مردم به‌طور غیرمستقیم از طریق قبض مخابرات یا افت کیفیت خدمات زیرساختی پرداخت خواهند کرد. این هدیه مخابرات به فیلیمو بهای سنگینی دارد که از جیب مردم پرداخت می‌شود. بنابراین جا دارد که این مسئله خیلی زود مورد رسیدگی قرار گیرد. در سال‌های اخیر شواهدی از روابط نزدیک میان برخی نهادهای ناظر با فیلیمو دیده شده است. این اشتراک را شاید بتوان گامی دیگر در جهت تقویت انحصار در حوزه محتوای صوتی-تصویری تعریف کرد.
یک نوع ابزار غیررسمی که می‌تواند رقبا را یکی یکی حذف کند. به عبارت دیگر این مسئله را می‌توان حذف تدریجی رسانه‌های مستقل با حمایت غیرمستقیم از پلتفرم‌های خاص تعبیر کرد. چون بسیاری از رسانه‌های مستقل تصویری تحت فشار مالی و نظارتی هستند. در چنین شرایطی حمایت مخابرات از فیلیمو عملاً معادلات بازار را بر هم می‌زند و موجب حذف پلتفرم‌های کوچک‌تر می‌شود. این وضع، تنوع محتوایی را تهدید می‌کند.
ممکن است که مخابرات بگوید این هدیه ما به مردم است. اما اگر قرار است از بودجه عمومی به کاربران خدمات رایگان داده شود، چرا در قالب بسته‌های اینترنت، افزایش کیفیت خدمات یا کاهش تعرفه‌ها این کار صورت نمی‌گیرد. فیلم دیدن بدون زیرساخت مناسب، شعار زیبایی است که در عمل با مشکلات فراوان همراه است.
مسئله بعدی به ساترا برمی‌گردد. ساترا به‌عنوان نهاد تنظیم‌گر که باید نظارت عادلانه و یکپارچه بر همه پلتفرم‌های صوتی-تصویری داشته باشد تا‌کنون سکوت کرده است. در حالی که یک نهاد تنظیم‌گر باید فضای رقابتی را حفظ کند. آیا چنین امتیازی برای سایر پلتفرم‌ها نیز در دسترس بوده؟ در چنین شرایطی ساترا باید به‌عنوان نهاد ناظر بر رسانه‌ها، محتوای قرارداد مخابرات و فیلیمو را بررسی کرده و در صورت لزوم نسبت به آن موضع‌گیری رسمی داشته باشد.
