شباهت انکارناپذیر فردوسی‌پور و بیت‌کوین
آیا تجربه تنظیم‌گری نادرست ساترا درباره پلتفرم‌های ویدئویی، در مورد رمز ارزها هم تکرار می‌شود؟
مجادله بین ساترا و پلتفرم‌های ویدئویی در روزهای اخیر وارد فاز جدیدی شده است. چند روز پیش محمد جواد شکوری مقدم مدیرعامل آپارات و فیلیمو در صفحه ایکس خود فاش کرد که ساترا به آن‌ها اعلام کرده عادل فردوسی‌پور مجوز گزارشگری در پلتفرم‌های ویدئویی آنلاین را ندارد. او در توییت جداگانه‌ای هم ازمخالفت ساترا با پخش برنامه «اکنون» با اجرای سروش صحت داد. اینجا خیلی به جزئیات این دو خبر نمی‌پردازیم اما موضوعی که برای ما اهمیت دارد، شباهت معنادار عملکرد ساترا به عنوان یک نهاد تنظیم‌گر با عزم بعضی دستگاه‌ها برای ایفای نقش مشابه در صنعت رمزارز است. به خصوص در ماه‌ها و هفته‌های اخیر که شاهد دورخیز بانک مرکزی برای ورود به این عرصه هستیم. اتفاقی که برای بازیگران صنعت رمز ارزها در ایران خوشایند نبود و بارها اعتراض خود را نسبت به این تصمیم بانک مرکزی اعلام کردند. حالا چرا می‌گوییم این دو ماجرا خیلی شبیه هم است و خطر ظهور یک تنظیم‌گر بد می‌تواند در آینده نزدیک مناقشات گسترده‌ای به همراه داشته باشد؟ خیلی خلاصه اگر باید بخواهیم بگوییم باید به همان توییت جواد شکوری مقدم ارجاع بدهیم؛ داور و رگولاتور و رقیب یک نفر است!
بانک مرکزی ساترا می‌شود؟
ساترا مخفف سازمان سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر است. یک نهاد وابسته به صداوسیما که بعد از پا گرفتن وی‌او‌دی‌ها یا تلویزیون‌های تعاملی تشکیل شد. وظیفه این نهاد تنظیم‌گری این حوزه است و از همان ابتدا با وزارت ارشاد بر سر وظایف خود در این عرصه کشمکش مفصلی داشت. هرکدام از طرفین هم با استناد با قانون دلایل خود را داشتند. خود پلتفرم‌های ویدئویی اما با یک دلیل روشن می‌گفتند اساسا ساترا نمی‌تواند تنظیم‌گر خوبی برای ما باشد. چرا؟ چون به طور ذاتی نمی‌تواند قاضی عادلی باشد. ساترا وابسته به سازمان صداوسیما است و پلتفرم‌هایی مثل فیلیمو، نماوا، فیلم‌نت و ... هم رقیب صداوسیما محسوب می‌شوند. در عین حال صداوسیما به طور رسمی و علنی با راه‌انداختن تلوبیون وارد عرصه پخش اینترنتی هم شده. بنابراین چطور داوری که لباس یکی از تیم‌ها را پوشیده قرار است تنظیم‌گر خوبی باشد؟ نتیجه این شد که می‌بینید، سر بزنگاه‌های مختلف اختلاف و کشمکش بالا می‌گیرد. یکبار بر سر گزارشگری عادل فردوسی‌پور، یکبار بر سر اجرای سروش صحت و شباهت برنامه‌اش با کتاب‌باز. قبل‌تر هم که بر سر صدور مجوز برنامه مهران مدیری و جنحال بر سر جوکر و سریال‌های مختلف. حالا تصور کنید همین اتفاق در صنعت رمزارزها بیفتد. بانک مرکزی صریحا اعلام کرده که قصد قانونگذاری در این حوزه را دارد و سندی هم در این رابطه آماده کرده است. کارشناسان اما به دلایل مختلف می‌گویند بانک مرکزی نمی‌تواند تنظیم‌گر مناسبی باشد. درست عین همان جملاتی که درباره ساترا گفته می‌شد.
ورود داور با لباس رقیب
در حال حاضر بیش از 200 کسب‌وکار در صنعت رمزارز ایران فعال هستند که حدود نیمی از آن‌ها در زمینه صرافی و تبادل فعالیت دارند. ماهیت پیچیده رمزارزها، باعث شده بسیاری از کشورهای جهان با احتیاط وارد وادی تنظیم‌گری این صنعت شوند. به طور مثال نگهداری امن دارایی کاربران نیاز به دانش و تخصص خاصی دارد که با آنچه در سیستم مالی سنتی در جریان است، تفاوت بسیاری دارد. بنابراین بدیهی است که هرگونه تنظیم‌گری و وضع قوانین بدون همکاری با بازیگران اصلی و متخصصین این حوزه به بیراهه رفتن است. حالا تصور کنید بانک مرکزی به طور مثال بخواهد نگهداری دارایی رمزارزی مردم را خودش بر عهده بگیرد. برای این منظور هم یک بازوی اجرایی تاسیس کند. سوال اینجاست آیا این دستگاه زیر مجموعه، دانش و تخصص نگهداری رمزارز کاربران را دارد؟ هزینه‌های انتقال و نگهداری دارایی کاربران چطور تامین می‌شود؟ آیا خلق این نهاد، بین منافع بانک مرکزی و بازیگران این صنعت تعارض ایجاد نمی‌کند؟
بیت‌کوین جوکر نیست!
در مورد گرفتاری‌های ناشی از تنظیم‌گری ساترا زیاد صحبت شده. اینکه توقیف محصولات فرهنگی یا ممانعت از فعالیت هنرمندان و برنامه‌سازان چه آسیب‌هایی به دنبال دارد را تقریبا همه می‌دانند. به طور مبسوط درباره اینکه فشردن گلوی پلتفرم‌های ویدئویی داخلی باعث چرخیدن مخاطبان به سمت برنامه‌های ماهواره‌ای و سریال‌های ترکیه‌ای می‌شود هم هشدار داده شده؛ اما در صورت تنظیم‌گری نامناسب این واقعیت می‌تواند درباره صنعت رمزارز تلخ‌تر باشد. جایی که پای امنیت دارایی مردم در میان است، دقت و وسواس بیشتری می‌طلبد. از دست رفتن بخشی از دارایی مردم می‌تواند آثار زیانبار اقتصادی و اجتماعی چشمگیری داشته باشد. ضمن اینکه استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری همپای دیگر شهروندان جهان از حقوق انکار ناپذیر کاربران است که این مسئله به لطف فناوری بلاکچین و دانش متخصصین ایرانی فراهم شده است. دستاورد مهمی که می‌تواند با تکرار اشتباه ساترا درباره وی‌او‌دی‌ها از دست برود.