جشن‌ آزادی و خلاقیت در دنیای مد

هفت صبح| هر بهار پله‌های موزه متروپولیتن نیویورک به صحنه‌ای جهانی بدل می‌شوند که در آن مد، هنر و هویت در هم می‌آمیزند. مت گالای ۲۰۲۵ در تاریخ ۵ می،‌ نه تنها مراسم باشکوهی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی برای مؤسسه کاستوم در موزه متروپولیتن نیویورک بود بلکه بستری قدرتمند برای روایت داستان‌های فرهنگی به شمار می‌رفت.

این رویداد به افتخار نمایشگاه جدید موسسه با عنوان «سوپرفاین: خیاطی سبک سیاه» برگزار شد و پیامی جهانی را منتقل کرد. «لباس می‌تواند ابزاری برای مقاومت، خودبیانگری و بازتعریف هویت باشد». مخاطبان سراسر جهان از جمله ایرانیانی که در فرهنگ‌شان مد اغلب بار معنایی عمیقی دارد، مت گالای ۲۰۲۵ یادآور این بود که چگونه سبک می‌تواند فراتر از مرزها رود و داستان‌هایی از استقامت و رهایی را روایت کند.

 نمایشگاه سوپرفاین: اثبات انسانیت در شرایط غیرانسانی

نمایشگاه «سوپرفاین: خیاطی سبک سیاه» نقش محوری لباس در شکل‌گیری هویت سیاه‌پوستان در پراکندگی فرهنگی آتلانتیک را کاوش می‌کند. این نمایشگاه که با الهام از کتاب «بردگان مد: دندیسم سیاه و سبک‌سازی هویت دیاسپورای سیاه» نوشته مونیکا میلر در سال ۲۰۰۹ طراحی شده، دندیسم سیاه یا استفاده از لباس‌های پرزرق ‌و برق سیاه‌پوستان را به ‌عنوان نیرویی زیبایی‌شناختی و سیاسی معرفی می‌کند.

 دایانا راس: دنباله‌ای که برای همه جا نداشت!

دایانا راس اسطوره موسیقی، با لباسی سفید و دنباله‌ای عجیب ‌و غریب که دو نفر برای حملش لازم بود مت گالا را تسخیر کرد. وقتی پرسیدند چرا این‌قدر بلند؟ با خنده گفت: «اسم بچه‌ها و نوه‌هام روشه، جا کم بود!»

میلر، استاد مطالعات آفریقایی در کالج بارنارد و کیوریتور مهمان این نمایشگاه، دندیسم سیاه را «استراتژی و ابزاری برای بازاندیشی هویت و بازتصور خود در بستری متفاوت» توصیف می‌کند. این مفهوم به‌ ویژه در دوران برده‌داری زمانی که سیاه‌پوستان از خودمختاری محروم بودند اهمیتی ویژه داشت. آن‌ها از لباس برای اثبات انسانیت خود در برابر شرایط غیرانسانی استفاده کردند.

 جنل مونی: آزاد، با یک چاشنی تند!

جنل مونی با کت‌ و شلوار تام براون طراحی‌ شده توسط پاول تیزول برنده اسکار روی فرش قرمز ایستاد و وقتی از استایلش پرسیدند، گفت: «آزاد!» و با یک کلمه تند حسش را کامل کرد. این استایل بی‌جنسیت و پرقدرت روح دندیسم سیاه را به نمایش گذاشت و نشان داد مد می‌تواند بیانیه‌ای برای آزادی باشد.

کد‌ پوشش مراسم امسال «خیاطی برای تو»، دعوتی بود به خلاقیت و بازتعریف سبک شخصی. این تم با تأکید بر خیاطی و لباس مردانه برای اولین‌بار تمرکز انحصاری بر مد مردانه را از سال 2003 که با عنوان «مردان در دامن» مطرح شده بود، ایجاد کرد. شرکت‌کنندگان با سبک‌های متنوع از کت‌ و شلوارهای کلاسیک تا لباس‌های تئاتری و آوانگارد روی فرش قرمز درخشیدند. با این ‌حال، آنچه بیش از همه جلب توجه کرد تم فرعی ناگفته مراسم بود. «رهایی لباس از قید و بندهای جنسیتی». گفتمانی که اکنون در جهان درباره آزادی و برابری فریاد زده می‌شود.

 دندیسم سیاه: سفری از اسارت به آزادی

به گفته میلر «در قرن هجدهم، بردگان سیاه‌پوست در انگلستان اغلب لباس‌های فاخر همراه با زنجیرهای طلا، برنج یا نقره می‌پوشیدند تا ثروت صاحبانشان را به نمایش بگذارند. این لباس‌ها که قرار بود آن‌ها را به اشیایی تزئینی تقلیل دهد از طریق خلاقیت و اراده بردگان به ابزاری برای بیان هویت و مقاومت تبدیل شد».

 تیانا تیلور: هارلم روی شنل زرشکی!

تیانا تیلور مجری پخش زنده ووگ با شنل زرشکی مارک جیکوبز که عبارت «رز هارلم» رویش گل‌دوزی شده بود به آهنگ «رزی در هارلم» سال ۲۰۱۸ اشاره داشت. تیانا با این استایل، قصد داشت اصالت و مد را در هم آمیزد.

 لباس از شرق تا غرب، نمادی از جایگاه اجتماعی و اعتراض

یکی از بخش‌های برجسته نمایشگاه، نمایش کت‌های زوت (zoot suits) از دهه ۱۹۴۰ است. این کت‌ها، با شلوارهای کمربالا و کت‌های گشاد، در دوران جنگ جهانی دوم به دلیل استفاده بیش ‌ازحد از پارچه در زمانی که جیره‌بندی پارچه رایج بود به نمادی از اعتراض و خودمختاری بدل شدند.

برای مخاطبان ایرانی، این بخش یادآور سنت‌های پارسی در استفاده از لباس برای بیان هویت است. همان‌طور که شال‌های گل‌دوزی‌ شده یا کت‌های خوش‌دوخت در فرهنگ ایرانی نماد جایگاه اجتماعی و غرور شخصی بوده‌اند؛ دندیسم سیاه نیز نشان می‌دهد که لباس فراتر از پارچه است و داستانی از مبارزه و افتخار را روایت می‌کند.

 انتخاب پوشش: درهم‌شکستن مرزهای مد

مت گالای ۲۰۲۵ جشنی پرشور از مد بی‌جنسیت بود و شرکت‌کنندگان با جسارت، مفاهیم سنتی لباس مردانه و زنانه را در هم شکستند. ستارگان مردی مانند ای‌اسپ راکی و کلمن دومینگو با دامن‌های روان، شنل‌های دراماتیک و تزئینات ظریف ظاهر شدند.

 آندره ۳۰۰۰: پیانو،  کیسه زباله و یک شوخی بزرگ!

آندره ۳۰۰۰ با پیانوی سیاه‌ و سفید چسبیده به پشت و کیسه زباله به‌عنوان کیف، فرش قرمز را به یک تئاتر کمدی تبدیل کرد. این استایل عجیب، که با همکاری Burberry OutKast خلق شده بود نشان داد می‌توان با هنرمندی وصله ناجوری بود.

در حالی که زنانی مانند جنل مونی با کت ‌و شلوارهای خوش‌دوخت، کلاه‌های بزرگ و پاپیون‌های چشم‌گیر، حضوری قدرتمند و بی‌جنسیت را به نمایش گذاشتند. این رویکرد نه ‌تنها انتخابی سبکی، بلکه بیانیه‌ای قوی درباره خودمختاری بود که با روح دندیسم سیاه، آزادی از طریق خودسازی، همخوانی دارد. پذیرش مد بی‌جنسیت در مت گالا بازتابی جهانی از این سنت است و یادآوری می‌کند که لباس می‌تواند زبانی فراگیر برای دفاع از برابری و خودبیانگری باشد.

 ستارگان فرش قرمز:از هارلم تا بالیوود

فرش قرمز مت گالا همیشه پر از ستارگان درخشان است و سال ۲۰۲۵ نیز از این قاعده مستثنی نبود. لحظه تاریخی این دوره از مت گالا اما با حضور اولین‌بار ستارگان آسیای جنوبی، شاهرخ خان و دیلجیت دوسانج، رقم خورد. شاهرخ‌خان، که در هند به «پادشاه خان» شهرت دارد، لباسی از طراحی سب‌یاساچی موکرجی به تن داشت، در حالی که دیلجیت با لباسی که میراث سیک را بازتاب می‌داد، حاضر شد. حضور آن‌ها نقطه عطفی بود اما برخی از طرفداران از نحوه پوشش رسانه‌ای مراسم ابراز نارضایتی کردند.

جشنی از استقامت و خلاقیت

مت گالای ۲۰۲۵ فراتر از یک نمایش مد بود. جشنی از هویت، استقامت و خلاقیت که با ارزش‌های ایرانی مانند احترام به فرهنگ و اصالت هم‌خوانی دارد. در ایران، جایی که هنر، شعر و صنایع دستی بخشی از زندگی روزمره‌اند، تمرکز مت گالا بر لباس به‌عنوان روایت‌گر داستان، عمیقا قابل ‌لمس است. چه الگوهای پیچیده یک قالی پارسی باشد و چه ظرافت یک کت سنتی ایرانیان می‌دانند که سبک، تاریخ و معنا را در خود حمل می‌کند.

مت گالای 2025 یک مهمان ایرانی هم داشت. یارا شهیدی، بازیگر و مدل ایرانی که حالا 25 ساله است، در این مراسم حاضر بود. او با کت و شلوار از برند «فیر اف گاد» (FEAR OF GOD) درحالی که پالتویی پوست سیاه بر روی آن بر تن داشت وارد این مراسم شد. یارا که سفیر برند کارتیه هم هست، فرزند عکاس مشهور افشین شهیدی است. شهیدی یکی از عکاسان پاپاراتزی مشهور ایرانی است که به عنوان عکاس و دوست شخصی پرنس، ستاره پرآوازه راک نامش بسیار مطرح شد.

مد پلی میان فرهنگ‌ها

نمایشگاه «سوپرفاین» و فرش قرمز مت گالا نشان داد که مد تنها درباره زیبایی نیست، بلکه درباره قدرت و امکان است. دندیسم سیاه با ریشه‌هایش در مقاومت شباهت‌هایی با تاریخ ایران در استفاده از لباس برای ابراز هویت در برابر محدودیت‌ها دارد.

هنگامی که ستارگانی مانند شاهرخ خان و دیلجیت دوسانج فرهنگ‌های خود را به صحنه آوردند، یادآوری کردند که مد پلی است میان قاره‌ها که همه را دعوت می‌کند تا داستان خود را روایت کنند.  در جهانی که اغلب دچار تفرقه است، مت گالای ۲۰۲۵ چشم‌اندازی از وحدت از طریق سبک ارائه داد. از کت‌های زوت دهه ۱۹۴۰ تا استایل‌های بی‌جنسیت امروزی، این رویداد از کسانی تجلیل کرد که جرأت بازتعریف خود را داشتند.