تقی‌اف؛ پناهِ ایرانیان دور از وطن در قفقاز
تقی‌اف فراتر از فعالیت‌های اقتصادی، در عرصه آموزش نیز پیشگام بود
هفت صبح، احمد مسجد جامعی | از میان بازرگانان نامدار و نیکوکار ایرانی مقیم قفقاز، نام زنده‌یاد حاج میرزا زین‌العابدین تقی‌اف جایگاهی ویژه دارد؛ مردی که سال‌ها در کنار ایرانیان دورافتاده از میهن در قفقاز زندگی کرد و با بهره‌گیری از توان مالی و تدبیر مثال‌زدنی‌اش، بخشی از سهام شرکت نفت باکو را خریداری کرد. او توانست با این اقدام، شمار زیادی از هم‌میهنان دور از وطن را به کار بگمارد و هزینه زندگی آنان را تأمین کند.
تقی‌اف فراتر از فعالیت‌های اقتصادی، در عرصه آموزش نیز پیشگام بود. او در آن روزگار با ساخت مدارس نوین برای دختران و پسران، هم در آن سوی مرز و هم در داخل ایران، گامی بلند در راه آموزش و آگاهی برداشت. او نه‌تنها مدارس را بنا نهاد، بلکه هزینه تحصیل و زندگی دانش‌آموزان را نیز شخصاً پرداخت می‌کرد.
محبوبیت او در میان مردم قفقاز چنان بود که پس از سقوط تزارها و استقرار حکومت بلشویکی در دوران لنین، با عزت و احترام به زندگی خود ادامه داد و مالکیت دارایی‌ها، نهادهای خیریه و املاک خود را حفظ کرد. از جمله اقدامات فرهنگی ارزشمند او، سفارش ۲۰۰ شماره از نشریه حبل‌المتین به مدیریت سید جلال‌الدین مویدالسلام کاشانی برای ارسال به علما و حوزه‌های علمیه در عتبات عالیات بود، تا آنان از تحولات ایران و جهان اسلام آگاه بمانند.
با روی کار آمدن استالین و آغاز پاکسازی‌های خونین در دهه ۱۹۳۰، سرنوشت او نیز دگرگون شد و همچون بسیاری دیگر، قربانی آن دوران تاریک گردید.این روزها که سخن از بازدید رئیس‌جمهور محترم به مزارستان فخری باکو به میان آمده است، شایسته خواهد بود تا برای این شخصیت برجسته که هرگز از ایران و ایرانیان روی‌گردان نشد، تندیس یا یادمانی درخور در آنجا پیش‌بینی شود.
