جنجال پسر ابوسفیان| چرا داستان زندگی این شخصیت بدنام اینقدر مورد توجه است؟
روایت بهزاد فراهانی از این شخصیت در سریال امام علی چگونه بوده است ؟
هفت صبح| این روزها، همه دارند در مورد سریال «معاویه» صحبت می‌کنند. سریالی که شبکه سعودی ام.بی.سی. آن را پخش می‌کند و تصویری که از نخستین خلیفه یا بهتر است بگوییم پادشاه سلسله اموی در آن ساخته شده به عقیده شیعیان و بخش بزرگی از اهل سنت مطابق واقعیت نیست.
این البته نخستین بار نیست که جهان (اهل سنت) عرب به سمت ساخت تصویری از معاویه می‌رود. ۱۵ سال پیش در یک سریال رمضانی دیگر، با عنوان «معاویه و حسن و حسین» که کویتی‌ها ساخته بودند؛ عبدالباری ابوالخیر تصویری از رابطه معاویه با دو امام شیعه را ساخت که در همان زمان هم با واکنش‌های تندی در ایران به خصوص از سوی برخی مراجع تقلید مواجه شد.
همچنین این نخستین بار نیست که سریال‌های ماه رمضانی در جهان عرب، جنجالی می‌شود. اگر یادتان باشد همین سال پیش، سریال «حشاشین» از مصر مورد توجه قرار گرفته بود. سریالی که مصری‌ها آن را ساخته بودند و به خلافت فاطمیان و گروه حشاشین می‌پرداخت و ایرانیان را به خاطر نحوه تصویرسازی از حسن صباح، بنیان‌گذار دولت اسماعیلیان الموت در فلات ایران و امام بزرگ مذهب اسماعیلیه نزاری عصبی کرده بود. موضوع چیست. چرا معاویه این قدر مسئله حساسیت‌برانگیزی است و چرا باکس رمضانی جهان عرب می‌تواند موج‌هایی ایجاد کند که تا ایران هم بیاید؟
ماجرای معاویه
از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ سریالی در ایران ساخته شد به نام امام علی به کارگردانی داود میرباقری. بهزاد فراهانی در این سریال که از سال ۱۳۷۵ پخش می‌شد نقش معاویه را بازی می‌کرد. او درباره تجربه بازیگری خود در این نقش، در سال ۱۴۰۱ به ایرنا گفته است: «پیش از این که این پروژه شروع شود آقای میرباقری به من گفت یک خبر خوب برایت دارم، ولی نمی‌گفت آن خبر چیست؟
تا این که فهمیدم نقش معاویه را روی خود من نوشته است. (با توجه به این که معاویه از منفورترین شخصیت‌ها در جامعه ما بود)؛ برخی به من احترام می‌گذاشتند و بعضی بی احترامی می‌کردند. در بعضی از برخورد‌ها با مردم، آن‌ها کودک خود را به من می‌دادند تا او را ببوسم. اما واکنش‌های دیگری هم بود. مثلا یکی از روزنامه نگاران شاخص، حتی فحش‌های رکیکی در مقالاتش به من داد. البته این ناسزا‌ها تنها به خاطر بازی من در سریال یاد شده نبود و موضع گیری‌های سیاسی و رفتن دخترم گلشیفته از ایران را نیز شامل می‌شد.»
حالا سوال این است که چرا باید بازی یک بازیگر در نقش معاویه به چنین واکنش‌هایی منجر شود و یا حتی سریالی که اخیرا ساخته شده تا این میزان واکنش را به خود جلب کند؟
روز گذشته، یک زندگی‌نامه کوتاه در مورد معاویه نوشتیم و نشان دادیم که او چهار جرم بزرگ از نظر مسلمانان و به خصوص شیعیان دارد. پدرش ابوسفیان از سران مخالفت با پیامبر در مکه بود، مادرش هند همان فردی بود که دستور داد جگر حمزه، عموی پیامبر از بدن او درآورده شود و آن را به دندان کشید و به همین خاطر به جگرخوار مشهور شد، خودش فردی بود که با دو امام شیعه یعنی حضرت علی و امام حسن بر سر حکومت بر مسلمانان جنگید و یکی را با نیرنگ به «حکمیت» و دیگری را با تطمیع یاران سست عنصر امام و یک قرارداد صلح از سر گذراند و دست آخر اینکه خلاف قرارداد صلحش با امام حسن، یزید را به عنوان جانشین خود منصوب کرد و زمینه‌ساز واقعه عاشورا شد.
ماجرای سریال‌های رمضانی
رمضان باکس اصلی پخش سریال در جهان عرب است. دلیل هم این است که رمضان در میان مردم این کشورها اغلب به عنوان یک فستیوال جمعی دیده می‌شود و بعد به عنوان ماه عبادت. اما در ایران به این وجه دسته جمعی و اجتماعی رمضان کمتر التفات می شود. به همین خاطر است که موج سریال های ماه رمضانی که زمانی بخصوص در دهه هشتاد در ایران اوج گرفته بود حالا با احتیاط و محافظه کاری و با این توجیه که مردم باید وقت بیشتری برای عبادت داشته باشند حذف شده و تقریبا از بین رفته است .
در ماه رمضان سال پیش، ۱۸۸ سریال یا برنامه تلویزیونی در خاورمیانه و شمال آفریقا توزیع شد که نسبت به سال قبل از آن ۱۷ درصد رشد داشته است. ۲۷ درصد از کل این محتواها در مصر، ۲۱ درصد در مغرب عربی یعنی مراکش و الجزایر، ۲۰ درصد در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و ۱۹ درصد در کشورهای شام یعنی سوریه، لبنان، اردن و فلسطین تولید شده است.
در عراق کشور همسایه ما سال گذشته میزان محتواهای تولید شده نسبت به سال ۲۰۲۳، ۳۰ درصد و نسبت به سال قبل از آن ۷۰ درصد رشد داشته است. حالا چرا این قدر محتوا دارد برای این موقع از سال پخش می‌شود؟ همان طور که گفتیم رمضان یک فستیوال در جهان عرب است و جالب است بدانید که همین امسال در لبنان، برای یک تبلیغ 30 ثانیه‌ای در LBCI یا MTV یعنی دو شبکه اصلی لبنان که البته سریالی مثل معاویه را هم پخش نمی‌کند باید بیش از ۲۰ هزار دلار پول بدهید.
بنابراین حق بدهید که کارگردان‌ها از همان روزهای آخر ماه رمضان پروژه‌های سال بعد خود را اعلام کنند و بازیگران بگویند که چه قراردادی با چه کسی بستند؛ موضوعی که تا چند سال پیش در مورد سریال‌های ماه رمضانی ایران هم صدق می‌کند ولی حالا دیگر این سریال‌ها به سریال‌هایی بسیار بی‌مخاطب تبدیل شده است. چرا؟ این یکی را دیگر از صداوسیما بپرسید.
