صف چهره‌ها؛ به وقت طلوع...| درباره ۹ چهره شاخص در ترکیب عوامل فیلم موسی کلیم‌الله
فیلم «موسی کلیم‌الله؛ به‌وقت طلوع» به‌عنوان نسخه‌ای سینمایی از پروژه عظیم ابراهیم حاتمی‌کیا درباره این پیامبر الهی، در ویترین «فجر43» رونمایی می‌شود
هفت صبح| جشنواره فیلم فجر در هر دوره‌ای معمولا میزبان چند فیلم ضعیف، تعداد قابل‌توجهی فیلم متوسط و چند فیلم شاخص است و این معادله‌ای است که کمتر به یاد داریم که در دوره‌ای برهم خورده باشد. این خروجی طبیعی برآمده از روند تولید در سینمای ایران است و کمیت بالا یا پایین فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره هم تأثیری بر این نسبت‌های کلی ندارد. فارغ از ماجرای معدل کیفی فیلم‌ها و بازخوردی که از مخاطبان خود می‌گیرند، برخی آثار از منظر ثبت یک تجربه و یا دستاورد ویژه، در کانون توجه قرار می‌گیرند و اتفاقا رونمایی از این آثار، از شاخص‌ترین اتفاقاتی است که می‌توان از ویترین جشنواره فجر انتظار داشت.
«موسی کلیم‌الله(ع)» نسخه‌ای سینمایی از یک پروژه بزرگ تلویزیونی است که اهمیت رونمایی از آن در جشنواره چهل‌وسوم فیلم فجر، تنها نام کارگردان معتبرش و یا سوژه ارزشمندش نیست، بلکه این اثر محصول یک گام بلند در سینمای ایران به سمت صنعتی‌تر شدن است. اتکای این پروژه به فناوری‌های روز و تأمین زیرساخت‌هایی که برکات آن شامل حال تمام جریان تولید آثار نمایشی در آینده می‌شود، فی‌نفسه ارزشمند است.
اما در این بخش از پرونده فیلم «موسی» تمرکز اصلی را بر مرور عملکرد چهره‌هایی گذاشته‌ایم که در به سرانجام رسیدن این اثر، سهمی داشته‌‌اند. باید این نکته را هم یادآوری کنیم که بخشی از بازیگران این پروژه که در فصل‌های بعدی حضور خواهد داشت و تا به امروز برخی از آن‌ها مقابل دوربین هم رفته‌اند، در این بازخوانی مدنظر قرار نگرفته‌اند.
جشنواره فیلم فجر در هر دوره‌ای معمولا میزبان چند فیلم ضعیف، تعداد قابل‌توجهی فیلم متوسط و چند فیلم شاخص است و این معادله‌ای است که کمتر به یاد داریم که در دوره‌ای برهم خورده باشد. این خروجی طبیعی برآمده از روند تولید در سینمای ایران است و کمیت بالا یا پایین فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره هم تأثیری بر این نسبت‌های کلی ندارد. فارغ از ماجرای معدل کیفی فیلم‌ها و بازخوردی که از مخاطبان خود می‌گیرند، برخی آثار از منظر ثبت یک تجربه و یا دستاورد ویژه، در کانون توجه قرار می‌گیرند و اتفاقا رونمایی از این آثار، از شاخص‌ترین اتفاقاتی است که می‌توان از ویترین جشنواره فجر انتظار داشت.
«موسی کلیم‌الله(ع)» نسخه‌ای سینمایی از یک پروژه بزرگ تلویزیونی است که اهمیت رونمایی از آن در جشنواره چهل‌وسوم فیلم فجر، تنها نام کارگردان معتبرش و یا سوژه ارزشمندش نیست، بلکه این اثر محصول یک گام بلند در سینمای ایران به سمت صنعتی‌تر شدن است. اتکای این پروژه به فناوری‌های روز و تأمین زیرساخت‌هایی که برکات آن شامل حال تمام جریان تولید آثار نمایشی در آینده می‌شود، فی‌نفسه ارزشمند است. اما در این بخش از پرونده فیلم «موسی» تمرکز اصلی را بر مرور عملکرد چهره‌هایی گذاشته‌ایم که در به سرانجام رسیدن این اثر، سهمی داشته‌‌اند. باید این نکته را هم یادآوری کنیم که بخشی از بازیگران این پروژه که در فصل‌های بعدی حضور خواهد داشت و تا به امروز برخی از آن‌ها مقابل دوربین هم رفته‌اند، در این بازخوانی مدنظر قرار نگرفته‌اند.
ابراهیم حاتمی‌کیا/ نویسنده و کارگردان
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
کارنامه‌اش قرابت عجیبی با جشنواره فیلم فجر دارد و نامش در فهرست کارگردانان رکورددار شکار سیمرغ جا دارد. ابراهیم حاتمی‌کیا، هنوز هم بهواسطه خاطرات خوشی که از «دیده‌بان» و «مهاجر» تا «آژانس شیشه‌ای» و «از کرخه تا راین» برای‌مان ساخته، در میان طیف قابل‌توجهی از سینمادوستان، محبوب است.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
پنج سال پیش با بیستمین فیلم بلند کارنامه‌اش در فجر حضور داشت. «خروج» البته نه فقط انتظارات طرفداران این فیلمساز کهنه‌کار را برآورده کرد که در معرض انتقاداتی هم قرار گرفت. با این همه نامزدی در پنج بخش و شکار دو سیمرغ فنی، کارنامه قابل‌قبولی برای این فیلم در جشنواره سی‌وهشتم رقم زد.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
هر چند در نیمه راه و بعد از چند سال فرازونشیب کارگردانی «موسی» به او پیشنهاد شد، اما او به سنت همه فیلم‌های ثبت‌شده در کارنامه‌اش ترجیح داد این‌بار هم فیلمنامه‌ای به قلم خودش را مقابل دوربین ببرد. بهواسطه بازنویسی فیلمنامه اولیه، حالا سهم او از «موسی کلیم‌الله» هم نویسندگی است و هم کارگردانی.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
«موسی» یکی از تجربه‌های جاه‌طلبانه حاتمی‌کیا در عرصه تکنیک سینماست که بهواسطه بازخوردهایی که در رونمایی جشنواره و بعدتر در اکران عمومی خواهد داشت، می‌تواند به سرآغاز فصل تازهای در مسیر فیلمسازی او تبدیل شود.
مریلا زارعی/ بازیگر نقش «مادر موسی»
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
مریلا زارعی به‌ویژه در یک دهه اخیر، همواره بازیگری در کانون توجه بوده و نقش‌آفرینی‌های ویژه‌ای را هم از او به یاد داریم. فیلم «کارو» که دو سال پیش از ورود به جشنواره بازماند به تازگی به اکران آنلاین رسیده و حضور زارعی در این فیلم هم تحسین‌برانگیز است. او همین روزها سریال «ازازیل» را هم در حال پخش دارد.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
در جشنواره چهلم، با فیلم «هناس» حضور داشت. فیلمی متفاوت درباره یک شهید هسته‌ای که حسین دارابی آن را کارگردانی کرده بود و قهرمان اصلی روایت، همسر این شهید بود. مریلا زارعی ایفاگر همین کاراکتر در فیلم بود و نقش مقابل بهروز شعیبی را ایفا می‌کرد.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
داستان زندگی حضرت موسی(ع) به‌ویژه در فصل ابتدایی، وابستگی عمیقی به شخصیت مادر این پیامبر الهی دارد و از این منظر می‌توان مریلا زارعی را بازیگر نقش اصلی فیلم «موسی کلیم‌الله؛ به وقت طلوع» به حساب آورد. بخش اصلی داستان مربوط به بارداری این کاراکتر و تصمیم‌گیری‌اش برای سپردن نوزادش به آب است.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
در ادامه سلسله همکاری‌های مریلا زارعی با ابراهیم حاتمی‌کیا، حضور این بازیگر در فیلم «موسی» را می‌توان از منظر تجربه فنی، یک نقطه عطف به شمار آورد.
بهنام تشکر/ بازیگر نقش «فرعون»
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
هر چند سال‌ها در عرصه تئاتر تجربه داشت اما از بازیگرانی است که در قاب تلویزیون به شهرت رسید. همکاری با سروش صحت در «ساختمان پزشکان» نقطه آغاز شهرت بهنام تشکر بود و بعدتر در کنار هومن برق‌نورد یکی از زوج‌های محبوب در کمدی‌های تلویزیونی را خلق کردند. تشکر اما همزمان در نقش‌های جدی هم حضوری پررنگ داشت.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
همین جشنواره سال گذشته با ایفای سه نقش در سه فضای متفاوت، فیلم‌های «پرویز خان»، «آپاراتچی» و «بهشت تبهکاران» را در ویترین جشنواره فجر داشت و از بازیگران پرکار آن دوره بود.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
داستان فیلم، از یک کابوس آغاز می‌شود. کابوسی که گویی زنگ هشداری برای فرعون است. از همین نقطه هم این کاراکتر تبدیل به یکی از محورهای اصلی روایت می‌شود. بهنام تشکر ایفاگر نقش فرعون در فیلم است و اوست که برای نگهبانی از تاج‌وتخت خود و به پیشنهاد خواب‌گذارش، دستور به قتل عام نوزادان پسر می‌دهد.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های سینمایی بهنام تشکر را در همین فیلم شاهد هستیم. او به‌خوبی توانسته است شخصیت فرعون را از قالب کلیشه‌ای خود خارج کرده و وجوه متفاوتی از آن را در فرازهای مختلف داستان به تصویر درآورد.
فرهاد آییش/ بازیگر دو نقش متفاوت
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
از باسابقه‌ترین بازیگران حاضر در جشنواره امسال است که حضوری خاطره‌انگیر در فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی متعدد طی چهاردهه گذشته داشته است. فرهاد آییش ریشه در تئاتر دارد و شاخص‌ترین ویژگی‌اش در میان هنرمندان هم‌نسلش، انرژی بالا و انگیزه سرشار برای کسب تجربه‌های متنوع در عرصه بازیگری است.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
آییش که دو سال پیش با ایفای نقش محمد مصدق در فیلم «خائن‌کشی» مسعود کیمیایی در فجر حضور داشت، سال قبل هم «دو روز دیرتر» به کارگردانی اصغر نعیمی را در ویترین این رویداد داشت. فیلمی که البته بازخوردهای خوبی از مخاطبان نگرفت.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
یکی از غافلگیری‌های فیلم کیفیت حضور فرهاد آییش در آن است؛ او همزمان در دو نقش کاملا متفاوت ظاهر شده است. یکی خواب‌گذاری شیطان‌صفت که به واسطه ارتباط با شیاطین از آینده برای فرعون خبر می‌آورد و دیگری عالمی پاک‌سرشت که منتظران منجی را هدایت و راهبری می‌کند.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
حتما نقش‌های متنوعی را می‌توانیم با امضای فرهاد آییش در حافظه‌مان مرور کنیم اما حضور این بازیگر در این پروژه حتما از اتفاقات ویژه و قابل ارجاع در آینده خواهد بود. این فیلم اولین تجربه همکاری آییش با حاتمی‌کیا هم محسوب می‌شود.
علیرضا کمالی/ بازیگر نقش «عمران»
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
هر چند همین اواخر در «بازنده» هم خوش درخشید اما هنوز از سایه کاراکتر محبوب «رضا پروانه» بیرون نیامده است. علیرضا کمالی با «پوست شیر» فصل تازهای از فعالیت‌های حرفه‌ای خود در بازیگری را آغاز کرده است و پیوستن به پروژه موسی، مربوط به پیش از این دوران است. او پیش‌تر بازیگر نقش‌های فرعی در فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی بود.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
یکی از مهمترین فیلم‌های اخیر کمالی، «شب داخلی دیوار» بود که از حضور در ویترین جشنواره فجر بازماند و بعدتر هم نسخه قاچاق آن به دست مخاطب رسید. این بازیگر آخرین‌بار با «آبادان یازده60» که از محصولات سازمان اوج درباره سال‌های جنگ بود، در فجر حضور داشت.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
پدر حضرت موسی، عمران نام دارد و او از کاتبان درباره فرعون است. به همین دلیل هم زودتر از سایر هم‌کیشان خود در جریان برخی تصمیمات کاخ‌نشین‌ها قرار می‌گیرد. علیرضا کمالی در این فیلم سینمایی ایفاگر نقش عمران است.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
از نظر میزان حضور در روایت، عمران کاراکتری محوری در داستان «موسی» نیست اما کمالی به‌خوبی توانسته است این کاراکتر را در مقابل دوربین حاتمی‌کیا جان ببخشد. کمالی پیش‌تر ایفای نقش در «ملک سلیمان» را هم تجربه کرده بود.
بهاره کیان‌افشار/ بازیگر نقش «آسیه»
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
یکی از پرچهره‌ترین فیلم‌های سینمای ایران «شیرین» ساخته عباس کیارستمی است که ساختارش بر پایه پرتره زنان سینمای ایران طراحی شده بود. شاید جالب باشد بدانید بهاره کیان‌افشار برای اولین بار در همین فیلم حضور در یک پروژه سینمایی را تجربه کرد. کیان‌افشار پیش‌تر در سریال «کلاه پهلوی» در تلویزیون ایفای نقش کرده بود.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
«نمور» یک از فیلم‌های معمولی جشنواره چهلم فیلم فجر بود که بهواسطه نشست خبری‌‌اش تبدیل به پرحاشیه‌ترین فیلم این رویداد شد! بهاره کیان‌افشار، آخرین بار با همین فیلم در جشنواره حضور داشت.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
یکی از زنان بزرگ تاریخ که در دین اسلام هم بسیار تکریم شده، آسیه همسر فرعون است. او هر چند زندگی در کاخ پر ظلم و ستم فرعون را تجربه می‌کرده اما برخلاف همسرش، روحی زلال داشته و به همین دلیل شایسته مادری یکی از پیامبران الهی می‌شود. بهاره کیان‌افشار در «موسی» ایفاگر نقش آسیه است.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
حتما همکاری با کارگردانی در سطح ابراهیم حاتمی‌کیا اتفاقی ویژه در کارنامه بهاره کیان‌افشار محسوب می‌شود و از آنجایی که او در این پروژه یکی از نقش‌های کلیدی را ایفا کرده، باید در انتظار فصل‌های بعدی و حضور جدی‌تر آسیه در متن داستان باشیم.
شکیب شجره/ بازیگر نقش «فرمانده راموس»
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
اولین جرقه‌های شهرت را در مقابل دوربین مهران مدیری تجربه کرد. شکیب شجره ایفاگر یکی از نقش‌های فرعی سریال خانگی «هیولا» بود که جنس نقش‌آفرینی و درخششی که در این سریال داشت، خیلی زود به چشم آمد و مسیر ورود او به دنیای حرفه‌ای بازیگری را هموار کرد. او با «عروسی مردم» ایفای نقش یک را هم تجربه کرد.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
شجره هنوز در سینما بازیگر پرکاری نیست. آخرین فیلم شاخصی که با نقش آفرینی شجره در ویترین فجر به نمایش درآمد، «خائن‌کشی» به کارگردانی مسعود کیمیایی بود که در جشنواره چهل‌ویکم رونمایی شد و امسال به اکران عمومی درآمد.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
وقتی فرعون براساس تعبیر و پیشگویی خواب‌گذارش تصمیم به کشتار نوزادان پسر می‌گیرد، این ماموریت را به فرمانده ارشدی به نام راموس واگذار می‌کند. او یکی از پلیدترین کاراکترهای روایت «موسی» است که شکیب شجره ایفاگر نقش آن است. کاراکتری که تا آخرین لحظه برای به دام انداختن موسای نوزاد، در تکاپوست.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
شجره در همین جشنواره فیلم دیگری هم دارد و احتمالا این دوره از جشنواره تجربه‌ای مهم در کارنامه حرفه‌ای‌اش محسوب می‌شود، اما اتفاق ویژه‌تر برای او می‌تواند همزمان با پخش تلویزیونی موسی رقم بخورد.
سید محمود رضوی/ تهیه‌کننده
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
تقریبا همه فیلم‌هایی که امضای او را به‌عنوان تهیه‌کننده پای خود دارند، خاص محسوب می‌شوند. محمود رضوی اولین‌بار و به‌صورت مشترک با اصغر فرهادی تهیه‌کنندگی سینما را با «درباره الی...» تجربه کرد و بعدتر پای کار فیلم جنجالی «خیابان‌های آرام» رفت. تمرکز اصلی او تا به امروز بر سینمای اجتماعی و سیاسی بوده است.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
یکی از کارگردانان جوانی که همکاری‌های مهمی با رضوی داشت، محمدحسین مهدویان بود و آخرین همکاری مشترک این دو یعنی «رد خون» آخرین حضور رضوی در فجر را رقم زد. از این منظر «موسی» حکم بازگشت این تهیه‌کننده به جشنواره پس از 6 سال را دارد.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
پروژه‌ای با عظمت «موسی» که باید استانداردهای الف‌ویژه در فرآیند سریال‌سازی تلویزیون را رعایت کند، نیاز به پروداکشنی پیچیده دارد. تهیه‌کنندگی این پروژه مسئولیتی کلیدی بود که محمود رضوی آن را برعهده گرفت تا زمینه‌ساز تغییر ماهیت فرآیند تولید آن از سنتی به مجازی شود.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
حتما پروژه «موسی» اتفاق مهمی در کارنامه تهیه‌کنندگی محمود رضوی محسوب می‌شود. این پروژه چنان ابعاد عظیمی دارد که مدیریت فرآیند تهیه آن، اصلا کار ساده‌ای نیست و حالا رضوی هم به پشتوانه این تجربه، اعتبار مضاعفی در این میدان به‌دست خواهد آورد.
کارن همایونفر/ آهنگساز
از کارنامه‌اش چه می‌دانیم؟
هر چند شروع همکاری‌اش با ابراهیم حاتمی‌کیا به‌ظاهر مبارک نبود و منجر به یک توقیف طولانی‌مدت شد اما بعدتر در همکاری با همین کارگردان، سیمرغ را هم به‌دست آورد. کارن همایونفر، از آهنگسازان بنام سینمای ایران است که اولین همکاری‌اش با حاتمی‌کیا «گزارش یک جشن» بود. او بعدتر برای «بادیگارد» و «به‌وقت شام» هم آهنگ ساخت و برای آخری سیمرغ گرفت.
آخرین حضورش در فجر چه بود؟
«بعد از تو» و «روایت ناتمام سیما» را می‌توان مربوط به دو حضور متأخر همایونفر در جشنواره فیلم فجر طی سال‌های اخیر به شمار آورد. او برای آهنگسازی «روایت ناتمام سیما» کاندیدای دریافت سیمرغ هم شد.
چه سهمی از «موسی» دارد؟
بخش عمده‌ای از فضاسازی روایت‌های تاریخی و مذهبی در سیما و سینما، وابسته به یک ملودی ماندگار در حافظه مخاطب است و بار این خاطره‌سازی را موسیقی بردوش می‌کشد. همایونفر در همکاری تازهای با حاتمی‌کیا، ساخت موسیقی «موسی» را برعهده داشته است.
چه جایگاهی در کارنامه‌اش دارد؟
همایونفر بیشتر بهواسطه ملودی‌های ماندگارش برای فیلم‌های سیاسی و اجتماعی روز شناخته می‌شود و حالا «موسی» را می‌توان یکی از جدی‌ترین تجربه‌های تاریخی مذهبی در کارنامه این آهنگساز به شمار آورد که بهواسطه پخش از تلویزیون، در حافظه طیف گسترده‌ای از مخاطبان هم ماندگار خواهد شد.