چرا خانم‌ها لیلا حاتمی را دوست ندارند؟
چندین نکته آشکار و پنهان از زندگی و کارنامه سینمایی بازیگر مشهور
هفت صبح| بازیگر 52 ساله سینمای ایران همچنان در نقش زنان جوانی که همزمان تماشاگران و قهرمان‌های فیلم‌ها را مجذوب خود می‌کنند و آنها را به کوره راه‌های اعمال هیستریک و غیرارادی می‌کشانند، روی پرده سینما می‌درخشد. بازیگری که می‌تواند در انتهای دو قطب سادیسم و مازوخیسم در پهنه سینما بدرخشد و در فاصله این دو قطب نیز مجموعه‌ای از احساسات شگفت انسانی را به تماشاگر عرضه کند.
همین حالا دوتا از جنجالی‌ترین آثار سینمای ایران قاتل و وحشی ساخته حمید نعمت‌الله و پیرپسر ساخته اکتای براهنی از مغناطیس صدا و تصویر لیلا حاتمی سود جسته‌اند. هرچند هنوز هیچ کدامشان به پرده سینما برای نمایش عمومی نرسیده‌اند. در واقع هردو فیلم با اتکا به حضور لیلا حاتمی به درجه‌ای از تبلور احساسات پنهان دست یافته‌اند که حضورشان روی پرده اکران عمومی را با شک و تردید روبه‌رو ساخته‌اند. از بازیگری بی‌همتا حرف می‌زنیم که در سطح جهان هم کاملا شناخته شده است.
اما اگر در فضای مجازی چرخی بزنید متوجه می‌شوید جمع کثیری از بانوان سینمادوست به جد معتقدند که لیلا حاتمی بازیگر خوبی نیست و مدام نقش‌های خود را تکرار می‌کند. آنها به لحن و تن صدای او و میمیک یکسان چهره‌اش اشاره دارند و می‌گویند اگر قرار باشد بهترین بازیگر زن تاریخ سینمای ایران انتخاب شود چهره‌هایی مثل هدیه تهرانی و ترانه علیدوستی شایستگی بیشتری دارند.
در شایستگی آن دو بازیگر و چهره‌های دیگری مثل نیکی کریمی که شک و شبهه‌ای وجود ندارد اما تنها بازیگر سینمای ایران که می‌تواند بامقیاس‌های بازی اروپا و آمریکا در لول یک ستاره بدرخشد، مطمئنا لیلا حاتمی است. کسی منکر موفقیت گلشیفته فراهانی در سینمای معاصر جهان نیست اما او پس از پانزده سال حضور در فرانسه و آمریکا هنوز یک بازیگر درجه دو و سه مارکت سینمای جهان محسوب می‌شود و دستمزدهایش قابل مقایسه با آنچه ستاره‌ها دریافت می‌کنند نیست. این عدم موفقیت پس از این همه سال دیگر ربطی به نژاد و زبان و فرهنگ و این طور مسائل ندارد. گلشیفته با پشتکار راه خود را باز کرد اما آنچه او را در یک سطح مشخص متوقف می‌کند محدودیت‌های قدیمی او به عنوان یک بازیگر است.
لیلا حاتمی اما به سبک و در مکتب بازیگران فرانسوی بازی می‌کند و می‌تواند مجموعه‌ای از احساسات پیچیده را در چهره‌ای عموما معصوم و آرام مهار کند. کاری که مثلا کاترین دونوو و ایزابل هوپر هرکدام به نوعی درآن ماهر بودند. از طرفی در چهره او بازتاب‌هایی از پرسونای نیکول کیدمن و حتی اینگرید برگمن هم دیده می‌شود. بی‌دلیل نیست که یک سینماگر بزرگ ایرانی به جد اعتقاد دارد که لیلا اگر در اروپا و بخصوص فرانسه به بازیگری اشتغال داشت حتما به یک ستاره درجه اول دنیای سینما بدل می‌شد.
حاتمی چندین سال از بهترین دوران سنی خود را به خاطر وظایف مادر بودن از سینما کناره گرفته بود اما هربار و بعد از هر بازگشت سینماگران را متقاعد می‌کرد که او بهترین انتخاب برای هرنقشی است. چهره او روی پرده، اتمسفر صحنه را به خود اختصاص می‌دهد و صدایش می‌تواند در آن واحد حاوی عشق، آرزو، خیال و یا راز باشد.
برخلاف نظر خانم‌های سینمادوست، لیلا حاتمی هرگز به ایفای نقش‌های یکسان در برهه‌های طولانی راضی نبوده است و اکتفا نکرده است. بازی‌های متفاوت او در فیلم‌هایی مثل ارتفاع پست (در نقش یک زن جنوبی با چادر گلی) بی‌پولی(در نقش زنی خانه‌دار با آرزوهای نه چندان بزرگ که اولین سیمرغ او را هم به همراه داشت) در فیلم من (در نقش زنی که رفتارهای سادیستیک با مردان زندگی‌اش دارد و نوعی تحکم غریزی در گفتار و رفتارش به چشم می‌خورند)
در شام آخر (در نقش یک زن خیابانی با طبع شاعرانه) در قاتل و وحشی (در نقشی فداکارانه و در ایفای یک کاراکتر تحت شکنجه با احوالات مازوخیستی) در رگ خواب (در نقش دختری خجالتی و فاقد اعتماد به نفس که در جنونی کودکانه نسبت به یک مرد پخته ریاکار غرق می‌شود و دومین سیمرغ بلورین او را مهیا کرد) در سر به مهر و همین طور در شیدا (زنی با احساسات و تعلقات شخصی و مذهبی نسبت به ماورا) در فیلم تصور(ایفای بازیگوشانه نقش‌های چندگانه و در قالب چندین دختر جوان امروزی)
در خوک (با چاشنی کمی طنز و کمی پنهانکاری زنی مشهور در دنیای بازیگری) در پیرپسر (در نقش زنی اغواگر که قربانی بی‌احتیاطی‌های عاشقانه خود می‌شود) و در هر شب تنهایی(زنی بیمار و در چنگال سرطان که با مسئله مهم مرگ دست و پنجه نرم می‌کند) همه نشان می‌دهند که لیلا حاتمی بازیگری فعال و دارای وجوه مختلف هنر بازیگری است. به این‌ها می‌شود چندین کار دیگر او در ایفای نقش‌های مختلف اضافه کرد و نشان بدهیم که این خرافه یکسان بودن بازی لیلا حاتمی اشتباه است.
شاید بازی درونگرایانه او راه را بر چنین استنباط‌هایی باز کرده باشد. لیلا حاتمی نوعی بازی درونگرایانه را ارائه می‌دهد که عموما در سینمای ایران جایی ندارد. شیوه بازی ظریف او با تلقی موجود در سینمای ایران نسبت به یک بازی خوب، کاملا متفاوت است و این موجب سیل سوءتفاهمات می‌شود. لیلا حاتمی در حال حاضر سی سال است که به بازی در سینمای ایران مشغول است.
زندگی خانوادگی و زناشویی خاص لیلا حاتمی و رابطه شگفت‌انگیز و غیرقابل پیش‌بینی‌اش با همسر مشهورش علی مصفا، نسب خانوادگی‌اش به پدر و مادر هنرمندش، علی حاتمی و زری خوشکام، ارتباط حرفه‌ای پرتب و تابش با کارگردان‌هایی مثل حمید نعمت‌الله، حضورپررنگ بین‌المللی‌اش در جشنواره‌های بزرگ خارجی و همین طور تصاویرش به عنوان مادر دو فرزند، پرتره‌ای منحصر به فرد از او شکل داده است.
لیلا حاتمی این روزها حتی در گذر از 52 سالگی از معدود بازیگرهایی است که می‌تواند خیال و رویا را به مردان جوان و میانسال هدیه کند. این بازیگر درونگرا و منضبط این روزها همچنان بالاترین دستمزدها را چه برای سینمای خانگی و چه فیلم‌های سینمایی طلب می‌کند و حتی شایع شده است که دستمزدش برای بازی در سینما حالا از ده میلیارد تومان هم فراتر رفته است و برخی حرف از دوازده میلیارد برای هر فیلم می‌زنند.
باز هم می‌گوییم کسی نمی‌تواند دستاوردهای هدیه تهرانی و یا ترانه علیدوستی و یا خانم نیکی کریمی را انکار کند؛ بازیگرانی که استانداردهای نقش بازی کردن در سینمای ما را کیلومترها گسترش دادند اما هنوز هم معتقدیم که لیلا حاتمی می‌تواند عنوان بهترین بازیگر تاریخ سینمای ایران را برای سال‌های متمادی پیش رو در اختیار بگیرد. کافی است با ذهنی شفاف به تماشای یکی از فیلم‌های معروفش بنشینید و با ما هم عقیده شوید.