۱۰ نکته جالب درباره سعدی که نمی‌دانستید

امروز یکم اردیبهشت 1403 در تقویم به عنوان روز بزرگداشت سعدی نام‌گذاری شده است. مرکز سعدی‌شناسی، از سال ۱۳۸۱ خورشیدی، روز ۱ اردیبهشت را روز سعدی، اعلام کرد و در یکم اردیبهشت ۱۳۸۹ خورشیدی، در «اجلاس شاعران جهان» در شیراز، نخستین روز اردیبهشت، از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی، به‌عنوان «روز سعدی» نام‌گذاری شد.

به مناسبت این روز ۱۰ حقیقت جالب درباره سعدی را گردآوری کردیم که دانستن آن‌ها خالی از لطف نیست. 

شناسنامه نامشخص

در منابع مختلف سال تولد سعدی در حوالی سال ۵۶۳ ذکر شده است و مشخص نیست که دقیقا در همین سال بوده یا چند سال جلوتر و عقب‌تر. همچنین در این منابع به او دو نام مختلف نسب داده شده که این دو اسم مصلح الدین عبدالله و مشرف الدین عبدالله هستند.

ملقب شدن به سعدی

پدر سعدی به نام عبدالله نزد فرد بزرگی به نام سعد بن زنگی کار می‌کرد و از آن‌جایی که خودش و فرزندش نمک پرورده سعد بن زنگی بودند لقب سعدی را برای فرزند خود برگزید.

موضوع اشعار سعدی

این شاعر نکته بین به هر ماجرا و حادثه‌ای از چند وجه نگاه و سعی می‌کرد یک درس اخلاقی به زبان شعر ارائه دهد. در اشعار سعدی می‌بینیم که از وقایع زمان کودکی خود هم اشعاری سروده است. مانند بیت زیر:

زعهد پدر یاد دارم همی       که باران رحمت بر او هر دمی

که طفلیم لوح و دفتر خرید       ز بهر یکی خاتم زر خرید

بدر کرد ناگه یکی مشتری       به خرمایی و ز دستم انگشتری

سفرهای سعدی به اطراف ایران

شیخ اجل پس از مرگ پدرش، زمانی که دیگر خانواده‌ای دور و بر خود نمی‌بیند، برای خلاص شدن از تنهایی ابتدا به کوه و بیابان‌گردی روی آورد و پس از آن به تمام سرزمین‌های اطراف ایران از هند تا مصر و تونس سفر کرد که تجربه همین سفرها و آشنایی با فرهنگ‌های مختلف باعث شکل‌گیری بسیاری از اشعارش شد.

ازدواج سعدی با پایانی ناراحت کننده

او در یکی از سفرهای خود به شهر صنعا رفته و  هما‌ن‌جا ازدواج می‌کند. البته در روایات آمده که این ازدواج دوم سعدی بوده است. او از این همسر صاحب یک فرزند می‌شود و که متأسفانه در همان سنین نوزادی فوت می‌کند و غم سنگینی بر دل او می‌نشاند. فوت فرزند او منجر به سرودن اشعاری هم در این باب می‌شود.

به صنعا درم طفلی اندر گذشت       چه گویم کز آنم چه بر سر گذشت

در این باغ سروی نیامد بلند            که باد اجل بیخ عمرش نکند

به اوج رسیدن شیخ اجل در کهنسالی

این شاعر بزرگ با اینکه در طول عمر خود اشعار زیادی سروده بود، هیچکدام آنطور که باید سعدی را مشهور نکرد. با این حال سرودن بوستان و گلستان در طی دو سال شهرت او را چندین برابر کرد.

سبک اشعار

به‌طور کلی سعدی را می‌بایست از شاعران سبک عراقی به‌حساب آورد. با این حال، نشانه‌هایی از سبک خراسانی در آثار او مشاهده می‌شود. او در دوره‌ای که استفادهٔ سخنوران از انواع آرایه‌های ادبی رواج پیدا کرده‌بود، به سادگی زبان رودکی و فردوسی روی آورده‌است. سبک شعریِ سعدی از تخیّل و تصویرآفرینی پیچیده‌ای بهره دارد و در عین حال بسیار ساده و روان است؛ که حاصل از شیوهٔ موجز، نرم و دل‌نشین بیان اوست.

اولین شاعر ایرانی که آثارش ترجمه شد

سعدی نخستین شاعر ایرانی است که آثارش به یکی از زبان‌های اروپایی ترجمه شده‌است. آندره دو ریه در سال ۱۶۳۴ میلادی بخش‌هایی از گلستان را به زبان فرانسوی ترجمه کرد. در سال ۱۶۵۱ میلادی، برگردان لاتین از گلستان منتشر شد. در سال ۱۶۵۴، آدام اولئاریوس، ترجمهٔ کاملی از بوستان و گلستان را به زبان آلمانی منتشر کرد. او زبان فارسی را در ایران آموخته بود و ترجمه‌اش را به کمک یک ایرانی به نام حق‌وردی انجام داد. در زبان انگلیسی، نخستین‌بار در سال ۱۷۷۴ میلادی، بخش‌هایی از گلستان را استیفن سالیوان ترجمه و با عنوان حکایات برگزیده از گلستان در لندن منتشر کرد. در سال ۱۸۸۸ میلادی، نخستین ترجمهٔ انگلیسی کامل از این کتاب را نیزسر ریچارد برتون نوشت.

وفات سعدی

از تاریخ وفات شیخ اجل اطلاعات دقیقی در دست نیست اما طبق روایات تاریخی تاریخ وفات او را در ۱۷ آذر ۶۷۰ یا مهر ماه ۶۷۱ تخمین زده‌اند.