رسانه‌ها در نقش دیده‌بان | ادامه حواشی سفر شینا انصاری به برزیل
شینا انصاری توضیح داد که رقم ۵۰ میلیارد تومان تنها یک «برآورد اولیه» برای ایجاد پاویون ایران و اعزام ۱۰ کارشناس بوده
هفت صبح| به‌نظر می‌رسد حواشی دولت چهاردهم همچنان ادامه دارد و این بار نگاه‌ها به سوی سازمان حفاظت محیط زیست معطوف شده است. ماجرا از زمانی آغاز شد که روزنامه هفت‌صبح از درخواست شینا انصاری، رئیس سازمان محیط زیست، برای سفر به برزیل با هیئت همراه جهت شرکت در اجلاس تغییر اقلیم سازمان ملل (کاپ ۳۰) خبر داد. این خبر به سرعت در رسانه‌ها بازتاب یافت و برخی نمایندگان مجلس نیز تصویر نامه رسمی درخواست بودجه را منتشر کردند.
در واکنش به این انتقادها، شینا انصاری توضیح داد که رقم ۵۰ میلیارد تومان تنها یک «برآورد اولیه» برای ایجاد پاویون ایران و اعزام ۱۰ کارشناس بوده و هیچ مبلغی در این سطح پرداخت نشده است. وی افزود که سقف مصوب نهایی ۱۵ میلیارد تومان بوده و در نهایت سفر هیئت ایرانی با هزینه‌ای حدود سه میلیارد تومان انجام شد.
انصاری تأکید کرد که «نامه منتشر شده صرفاً برای اجاره غرفه و اعزام هیئت ۱۰ نفره بود، اما پس از بررسی مشخص شد هزینه اولیه بالا و غیرقابل توجیه است.» آرمان خورسند، رئیس مرکز امور بین‌الملل سازمان محیط زیست نیز در پاسخ به انتقادات گفت که «هزینه نهایی مأموریت کمتر از چهار میلیارد تومان بوده و حضور در اجلاس‌های بین‌المللی از الزامات دیپلماسی محیط‌زیستی است.» او افزود که «این نشست‌ها محل توزیع کالا نیست که دستاورد فیزیکی بخواهیم، بلکه فرصتی برای دفاع از منافع ملی و رایزنی‌های بین‌المللی است.»
در شعار صرفه‌جویی باید حواس مان بیشترجمع باشد
رقم اولیه یا هزینه نهایی سفر، هر چند مهم است، اما اصل موضوع فراتر از عدد و رقم است. فاصله میان شعارهای صرفه‌جویی و واقعیت رفتار مسئولان، یکی از نکاتی است که توجه عمومی را جلب کرده است. هر تصویر یا گزارشی از سفر خارجی با هزینه‌های قابل توجه به ویژه اگر نشانه‌هایی از تجمل داشته باشد، می‌تواند به نمادی از دوری مسئولان از دغدغه‌های روزمره مردم تبدیل شود.
این موضوع تنها محدود به یک سفر نیست. پیش‌تر سفرهایی مانند سفر معاون رئیس‌جمهور به قطب جنوب یا سفر وزیر راه و شهرسازی به جزیره کیش نیز واکنش‌هایی در پی داشت. در شرایطی که اعتماد عمومی آسیب دیده است، حتی سفرهای اداری یا شخصی با جلوه‌هایی از تجمل می‌توانند به نگرانی درباره فاصله میان مسئولان و مردم دامن بزنند. از این منظر باید مسئولان ما دقت بیشتری به خرج بدهند.
وقتی توجیه و توضیح، راه‌حل نیست
در شرایط فشار اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم، هرگونه توضیح یا توجیه درباره سفرهای خارجی مدیران، به‌تنهایی آرامش ایجاد نمی‌کند و ممکن است حساسیت و فاصله میان مردم و مسئولان را افزایش دهد. اعتماد عمومی به نهادهای رسمی در وضعیت کنونی آسیب‌پذیر است و هر خبر کوچک می‌تواند بازتاب گسترده‌ای داشته باشد.
سفرهای خارجی با بودجه‌های قابل توجه، بدون ارائه گزارش شفاف از دستاوردها، موجب بهبود تصویر دولت نمی‌شوند، حتی اگر وسواس و دقت کافی در ارائه این شکل گزارش‌ها صورت نگیرد، می‌توانند شکاف میان مردم و حاکمیت را تشدید کنند. توضیح‌های کلی درباره اهمیت اجلاس‌ها یا دیپلماسی بین‌المللی دیگر کافی نیست. جامعه امروز انتظار دارد هزینه‌ها شفاف، قابل بررسی و نتایج سفرها ملموس و روشن باشد.
واقعیت این است که در شرایط کنونی، حتی تصمیمات کوچک مدیران می‌تواند اثر روانی گسترده‌ای بر جامعه بگذارد. پرونده سفر برزیل صرفاً یک موضوع رسانه‌ای نیست، بلکه نشانه‌ای از فاصله فزاینده میان مردم و مسئولان و هشداری برای بازگشت به شفافیت و پاسخگویی در حکمرانی است.
قدرت رسانه در عصر سکوت
ماجرای سفر رئیس سازمان محیط زیست به برزیل، فراتر از یک خبر جنجالی، یادآور نقش کلیدی رسانه‌ها در تضمین سلامت حکمرانی است. در روزهایی که بسیاری از نهادها گرفتار مصلحت‌سنجی و سکوت شده‌اند، انتشار اخبار مربوط به درخواست بودجه اولیه نشان داد که رسانه‌ها می‌توانند حقیقت را به میدان عمومی بیاورند و نهادهای رسمی را وادار به پاسخگویی کنند.
وظیفه رسانه در چنین شرایطی صرفا اطلاع‌رسانی نیست. چون رسانه‌ها دیده‌بان جامعه و حافظ منافع عمومی به شمار می‌روند. مسئله سفر برزیل نشان داد که مطبوعات مستقل، حتی در غیاب سازوکارهای شفافیت اداری می‌توانند به عنوان رکن چهارم دموکراسی عمل کنند و توازن میان مردم و حاکمیت را حفظ کنند.
تجربه روزنامه هفت‌صبح همچنین ثابت کرد که در عصر شبکه‌های اجتماعی و حجم بالای اخبار لحظه‌ای، روزنامه‌نگاری حرفه‌ای همچنان قدرت جهت‌دهی به افکار عمومی و ایجاد شفافیت را دارد. این رسانه‌ها با پیگیری مداوم، مقام‌های مسئول را ناچار به توضیح و شفاف‌سازی می‌کنند؛ هرچند این مسیر بدون چالش و هزینه نیست. تهدید خبرنگاران، یادآور دشواری‌های مسیر روشنگری است، اما اهمیت این تلاش در آن است که نشان می‌دهد جامعه‌ای زنده است که در آن رسانه می‌تواند بپرسد، نقد کند و افشاگری کند، حتی اگر برخی از شنیدن آن ناراحت شوند.
در نهایت، ماجرای سفر برزیل صرفاً آزمونی برای یک سازمان یا دولت نبود؛ بلکه آزمونی بود برای مطبوعات ایران که نشان داد در سخت‌ترین شرایط نیز می‌توانند صدای مردم و وجدان بیدار جامعه باشند.
فرصتی برای شفافیت مدیریتی
با افزایش توجه رسانه‌ها به سفر رئیس سازمان محیط زیست به برزیل، این نهاد در بیانیه‌ای خواستار رعایت «انصاف رسانه‌ای» شد. این درخواست، خود موضوعی قابل بحث است، چرا که محور نقد رسانه‌ها، نحوه تصمیم‌گیری و مدیریت منابع مالی سازمان بوده است. پرسش اصلی مردم و رسانه‌ها این است که چگونه نهادی با بودجه محدود، توان تخصیص هزینه‌های قابل توجه برای سفر خارجی را دارد، در حالی که در موارد دیگری مانند حمایت حقوقی از محیط‌بانان، محدودیت مالی مطرح می‌شود.
به هر حال پاسخ محیط زیست، همراه با رعایت چارچوب‌های ادب و احترام بود. اما مسئولان کشورمان باید حواس‌شان باشد که با تکرار برخی حواشی، مردم دیگر صرفاً با عذرخواهی یا برکناری مدیران آرام نمی‌شوند. هر رخداد تازه، یادآور ضعف‌های گذشته است و هر توضیح غیرشفاف، فشار اجتماعی را افزایش می‌دهد. در این شرایط همه سازمان‌ها و نهادهای کشورمان باید با شفاف‌سازی علکردشان به خصوص در هزینه‌ها پاسخگوی رسانه‌هاباشند.
تاثیر واقعی سفر گزارش شود
با وجود توضیحات و دفاعیات سازمان محیط زیست درباره سفر برزیل، هنوز پرسشی که اهمیت دارد، تأثیر واقعی این نشست‌ها بر زندگی روزمره آنان است. اجلاس کاپ سی‌ام قطعاً رویدادی مهم و اثرگذار بود و حضور نمایندگان ایران می‌تواند در حل برخی مسائل کارگشا باشد. ارائه گزارشی شفاف از مباحث مطرح شده و عملکرد کشورمان می‌تواند پاسخ مناسبی به افکار عمومی باشد.با این حال، جامعه امروز تنها به آمار و واژه‌هایی چون «تفاهمنامه» و «همکاری بین‌المللی» قانع نمی‌شود و انتظار دارد نتایج ملموس این سفرها برای مردم توضیح داده شود.
همچنین روشن شدن حواشی مطرح شده، مانند موضوع استقرار هیئت در کشتی کروز، ضروری است. سازمان محیط زیست اعلام کرده که این سفرها در چارچوب همکاری‌های تخصصی بین‌المللی برگزار می‌شود؛ از نشست ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در چین تا کنفرانس پسماند صفر در ترکیه. انتظار می‌رود گزارشی کامل از «دیپلماسی محیط زیستی» و تبادل تجربیات جهانی ارائه شود، به ویژه در شرایطی که مردم نیازمند هوای پاک، آب سالم و طبیعتی زنده هستند.
