دیکتاتوری دوحزبی

هفت صبح، حسین فاطمی|  ایالات متحده آمریکا از زمان شکل‌گیری نظام سیاسی مدرن خود در اواخر قرن هجدهم، تحت سلطه یک نظام دوحزبی متشکل از دو حزب اصلی دموکرات و جمهوری‌خواه قرار داشته است. این دو حزب از سال 1852 تمامی انتخابات ریاست‌جمهوری را برده‌اند و از سال 1856 کنترل کنگره را در دست داشته‌اند. نظام انتخاباتی آمریکا به‌ویژه کالج انتخاباتی و قوانین سخت‌گیرانه دسترسی به برگه‌های رای در ایالت‌ها، به‌طور ساختاری به نفع این دو حزب عمل کرده و ورود احزاب سوم را به شدت دشوار کرده است.

با این حال، نارضایتی فزاینده از نظام دوحزبی، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، منجر به ظهور بحث‌هایی درباره نیاز به یک حزب سوم شده است. نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهند که بخش قابل‌توجهی از آمریکایی‌ها از ایده ایجاد حزب سوم حمایت می‌کنند اما ابتکار ایلان ماسک برای تاسیس «حزب آمریکا» با استقبال محدودی مواجه شده است.

   ریشه‌های نظام دوحزبی در ساختار سیاسی و حزبی آمریکا

در زمان امضای قانون اساسی آمریکا در سال 1787، هیچ حزب سیاسی مبتنی بر آرای مردمی وجود نداشت اما نیاز به سازمان‌دهی برای پیروزی در منازعات سیاسی، به‌تدریج منجر به شکل‌گیری احزاب شد. حزب دموکرات در سال 1828 و حزب جمهوری‌خواه در سال 1854 تاسیس شدند و از آن زمان به‌عنوان دو حزب غالب، صحنه سیاسی آمریکا را تحت کنترل خود درآورده‌اند.

نظام دوحزبی به دلایل ساختاری و نهادی پایدار مانده است. نخست، سیستم کالج انتخاباتی در انتخابات ریاست‌جمهوری که در آن برنده هر ایالت تمام آرای الکترال آن ایالت را کسب می‌کند احزاب کوچک‌تر را به حاشیه می‌راند. همچنین قوانین ایالتی برای دسترسی به برگه‌های رای که اغلب به جمع‌آوری امضاهای گسترده یا ثبت رسمی حزب نیاز دارند، موانع قانونی و مالی قابل‌توجهی ایجاد می‌کنند و در نهایت، انعطاف‌پذیری دو حزب اصلی در جذب ایده‌های احزاب سوم، از جذابیت احزاب جدید کاسته است.

جالب آنکه فقط 22درصد آمریکایی‌ها معتقدند دولت فدرال «تقریبا همیشه» یا «بیشتر اوقات» کار درست را انجام می‌دهد که نشان‌دهنده کاهش اعتماد عمومی به نهادهای حاکمیتی است. این نارضایتی، زمینه‌ساز درخواست‌های فزاینده برای ایجاد حزب سوم شده است.

   نارضایتی عمومی از نظام دوحزبی و حمایت از حزب سوم

حدود 46درصد از آمریکایی‌ها معتقدند که یک حزب سوم در چشم‌انداز سیاسی فعلی ضروری است. 47درصد دموکرات‌ها و 35درصد جمهوری‌خواهان از این ایده حمایت می‌کنند. نظرسنجی سی‌ان‌ان نیز نشان داد که 63درصد آمریکایی‌ها حامی ایجاد حزب سوم هستند در حالی‌که 40درصد از رای‌دهندگان، به‌ویژه مردان جمهوری‌خواه، از تشکیل حزب جدید استقبال می‌کنند.

این آمارها موید آن است که نارضایتی از نظام دوحزبی ریشه در ادراک عمومی از ناکارآمدی، فساد و عدم نمایندگی منافع اکثریت دارد. ایلان ماسک نیز با انتقاد از سیستم دوحزبی، آن را به یک «نظام تک‌حزبی» تشبیه کرده که به گفته او، منافع 80درصد مردم را نمایندگی نمی‌کند. 

   ابتکار ایلان ماسک؛ حزب آمریکا و موانع پیش رو

ایلان ماسک پس از جدایی از ترامپ، در ژوئیه 2025 از تاسیس «حزب آمریکا» خبر داد که هدف آن به چالش کشیدن نظام دوحزبی آمریکا بود. او این تصمیم را پس از اختلاف با رئیس‌جمهور آمریکا و به‌ویژه پس از تصویب لایحه اقتصادی «بزرگ و زیبا» اعلام کرد که به گفته او، کسری بودجه فدرال را افزایش می‌دهد. ماسک در نظرسنجی‌ای که در پلتفرم ایکس برگزار کرد، گزارش داد که 65.4درصد از 1.2 میلیون شرکت‌کننده از تاسیس حزب جدید حمایت می‌کنند.

با این حال، این نظرسنجی به دلیل عدم محدودیت به شهروندان آمریکایی و آسیب‌پذیری در برابر ربات‌ها، از نظر علمی قابل‌اتکا نیست. فقط 17درصد از رای‌دهندگان آمریکایی به پیوستن به حزب ماسک تمایل دارند، در حالی‌که 77درصد چنین قصدی ندارند. حمایت از حزب سوم در صورت ارتباط با نام ماسک از 63درصد به 25درصد کاهش می‌یابد. این کاهش علاقه به‌ویژه در میان رای‌دهندگان مستقل و دموکرات‌ها مشهود است. 

   چالش‌های تاریخی احزاب سوم در آمریکا

تاریخ سیاسی آمریکا پر از تلاش‌های ناموفق احزاب سوم است. حزب سبز، حزب لیبرتاریان و حزب قانون اساسی نمونه‌هایی از احزاب کوچک‌تر هستند که به‌رغم حضور در برخی ایالت‌ها، نتوانسته‌اند در سطح ملی تاثیرگذار باشند. این احزاب حتی با کسب آرای مردمی قابل‌توجه، موفقیت در کالج انتخاباتی تقریبا غیرممکن است.

احزاب سوم اغلب به‌عنوان «تخریبگر» عمل کرده‌اند، یعنی با جذب آرای یکی از دو حزب اصلی، نتیجه انتخابات را به نفع حزب دیگر تغییر داده‌اند. برای مثال، تحلیلگران معتقدند که حزب ماسک ممکن است با جذب آرای جمهوری‌خواهان، به‌ویژه در انتخابات میان‌دوره‌ای 2026، به نفع دموکرات‌ها عمل کند. این نقش تخریبگری، اگرچه می‌تواند به مذاکره برای کسب نفوذ منجر شود، به‌ندرت به قدرت‌گیری مستقیم احزاب سوم می‌انجامد.

   آیا حزب سوم امکان موفقیت دارد؟

با توجه به موانع ساختاری، قانونی و فرهنگی، موفقیت یک حزب سوم در سطح ملی در آمریکا بسیار دشوار است. با این حال، ابتکار ماسک می‌تواند در سطح محلی یا در انتخابات کنگره تاثیرگذار باشد. او اعلام کرده که حزب آمریکا در ابتدا بر کسب چند کرسی در مجلس نمایندگان و سنا تمرکز خواهد کرد تا به‌عنوان یک نیروی تعیین‌کننده عمل کند. این استراتژی، در صورت موفقیت می‌تواند به حزب آمریکا قدرت مذاکره با دو حزب اصلی را بدهد اما نیازمند منابع مالی عظیم و سازمان‌دهی قوی است.

علاوه بر این، نارضایتی عمومی از نظام دوحزبی و کاهش اعتماد به نهادهای حاکمیتی می‌تواند فرصتی برای احزاب سوم فراهم کند. با این حال، موفقیت چنین حزبی به توانایی آن در ارائه برنامه‌های مشخص، جذب رهبران معتبر و غلبه بر موانع قانونی و فرهنگی بستگی دارد. در مورد حزب ماسک، چالش‌های شخصیتی ازجمله کاهش محبوبیت او و نبود جزئیات برنامه‌ریزی، موفقیت را دشوارتر می‌کند.

   آینده نظام حزبی آمریکا

نظام دوحزبی آمریکا با وجود نارضایتی عمومی، به دلیل ساختارهای نهادی و انعطاف‌پذیری احزاب اصلی، همچنان پایدار است. ابتکار ایلان ماسک برای تاسیس «حزب آمریکا» نشان‌دهنده نارضایتی عمیق از وضعیت موجود است اما عدم اقبال عمومی به این حزب، همراه با موانع ساختاری، شانس موفقیت آن را کاهش می‌دهد.

با این حال، این تلاش می‌تواند به‌عنوان یک کاتالیزور برای اصلاحات در نظام سیاسی عمل کند، به‌ویژه اگر بتواند ایده‌های جدیدی را به گفتمان سیاسی تزریق کند. برای موفقیت در بلندمدت، هر حزب سوم باید بر موانع ساختاری غلبه کرده و اعتماد عمومی را جلب کند؛ کاری که تاکنون در تاریخ آمریکا به‌ندرت محقق شده است.