گروکشی دیپلماتیک اروپا در پرونده هسته‌ای ایران
سایه سنگین فعال‌سازی مکانیسم ماشه و پیامدهای آن
هفت صبح | فارغ از موضوع جنگ ۱۲ روزه و آینده مبهم مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا، یکی از بحران‌های بالقوه در پرونده هسته‌ای کشورمان به احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت بازمی‌گردد. اروپا، به‌ویژه تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا)، با تهدید به استفاده از این مکانیسم، به‌نظر در حال گروکشی دیپلماتیک است تا نفوذ خود را در مذاکرات هسته‌ای حفظ کند. این رویکرد، نه‌تنها مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کند بلکه می‌تواند به پایان نقش اروپا در این پرونده منجر شود. «عباس عراقچی» وزیر خارجه ایران، هشدار داده که چنین اقدامی تاریک‌ترین نقطه در روابط ایران و اروپا خواهد بود.
هشدارهای عراقچی؛ اسنپ‌بک و پایان نقش اروپا
عراقچی در نشست ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۵ با سفرا و نمایندگان خارجی در تهران، فعال‌سازی مکانیسم ماشه را «اشتباهی استراتژیک» خواند که حل پرونده هسته‌ای ایران را دشوارتر خواهد کرد. وی تأکید کرد: «اسنپ‌بک به معنای پایان نقش اروپا در موضوع هسته‌ای ایران است و شاید تاریک‌ترین نقطه در تاریخ روابط ما با سه کشور اروپایی باشد که ترمیم آن دشوار خواهد بود».
وزیر امور خارجه کشور افزود که اروپا تصور می‌کند این مکانیسم به آنها قدرت بازیگری می‌دهد اما این برداشت اشتباه است و به‌جای تسهیل دیپلماسی، مذاکرات را به بن‌بست می‌کشاند. وی همچنین در مصاحبه با لوموند، ضمن تأکید بر پایبندی ایران به پیمان عدم اشاعه (NPT)، تهدید به اسنپ‌بک را مشابه حمله نظامی دانست و خواستار پرهیز از اقدامات تحریک‌آمیز شد.
بازی مخرب اروپا؛ گروکشی دیپلماتیک یا فشار واقعی؟
تروئیکای اروپایی به‌ویژه فرانسه، با تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، به دنبال اعمال فشار بر ایران هستند. «ژان نوئل بارو» وزیر خارجه فرانسه، در کنفرانس خبری با همتای چینی خود، بر لزوم ازسرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای تأکید کرد اما تهدید کرد که در صورت نبود توافق، تحریم‌های سازمان ملل، ازجمله تحریم‌های تسلیحاتی و بانکی، بازخواهند گشت.
وی حتی آزادی دو تبعه فرانسوی متهم به جاسوسی در ایران را به‌عنوان شرطی برای عدم استفاده از اسنپ‌بک مطرح کرد که نشانه‌ای از گروکشی دیپلماتیک است. «دیوید لمی» وزیر خارجه بریتانیا نیز با اشاره به توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم، خواستار کاهش فعالیت‌های هسته‌ای تهران شد و اسنپ‌بک را گزینه‌ای روی میز دانست. این تهدیدها در حالی مطرح می‌شوند که ایران همواره بر حضور در مذاکرات تأکید کرده و حملات اخیر آمریکا و اسرائیل را «خیانت به دیپلماسی» خوانده است.
در ادامه اظهارات خصمانه اروپا «تیه‌ری بورکهارد» رئیس ستاد مشترک ارتش فرانسه هم در نشستی خبری ایران را به اقدامات بی‌ثبات‌کننده در خاورمیانه و استفاده از «تروریسم دولتی» متهم کرد. این اظهارات در حالی مطرح شد که اروپا با تهدید مکانیسم ماشه، به دنبال فشار بر ایران در پرونده هسته‌ای است. این اتهامات، بخشی از تلاش‌های غرب برای توجیه فشارهای دیپلماتیک علیه ایران در سایه جنگ ۱۲ روزه و رقابت‌های ژئوپلیتیکی با روسیه و چین است که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را پیچیده‌تر کند.
در این بین سیاست مخرب اروپا، فضا برای نقش‌آفرینی اسرائیل را هم فراهم کرده تا جایی‌که «گدعون ساعر» وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس به تصمیم اخیر ایران برای تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی واکنش نشان داد. ساعر در ادامه ادعاهای خود از کشورهای اروپایی طرف برجام خواست تا بند موسوم به «اسنپ‌بک» مکانیسم ماشه را اجرا و تمام تحریم‌های سازمان ملل را که ذیل برجام لغو شده بود، دوباره اعمال کنند. او مدعی شد که اکنون جامعه بین‌المللی باید قاطعانه عمل کند و از تمام ابزارهای موجود برای متوقف کردن جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران استفاده کند.
بازگشت تحریم‌ها، تشدید بحران و آینده مبهم دیپلماسی هسته‌ای
مکانیسم ماشه، بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵)، امکان بازگرداندن خودکار تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران را بدون نیاز به رأی‌گیری فراهم می‌کند. این تحریم‌ها شامل محدودیت‌های تسلیحاتی، بانکی و هسته‌ای است که بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ وضع شده بودند.
در صورت فعال‌سازی، این مکانیسم تا اکتبر ۲۰۲۵ (پایان قطعنامه ۲۲۳۱) قابل اجراست و می‌تواند اقتصاد ایران را که هم‌اکنون تحت فشار تحریم‌های آمریکا قرار دارد، با چالش‌های بیشتری مواجه کند. بااین‌حال عراقچی تأکید کرده که ایران در برابر این فشارها مقاومت خواهد کرد و دانش هسته‌ای بومی آن قابل حذف نیست. ایران همچنین تهدید کرده که در صورت فعال‌سازی اسنپ‌بک، ممکن است از پیمان NPT خارج شود، اقدامی که می‌تواند تنش‌ها را به اوج برساند و خطر درگیری نظامی را افزایش دهد.
تهدید به اسنپ‌بک، در کنار جنگ
۱۲ روزه و بدعهدی‌های آمریکا، اعتماد ایران به دیپلماسی را تضعیف کرده است. عراقچی تأکید کرده که مذاکرات آینده تنها بر مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز خواهد بود و ایران از حق غنی‌سازی خود کوتاه نخواهد آمد.اروپا با گروکشی دیپلماتیک از طریق مکانیسم ماشه، در معرض خطر از دست دادن نقش خود به‌عنوان میانجی است. فعال‌سازی اسنپ‌بک می‌تواند به جای حل بحران، به تشدید تنش‌ها و حتی خروج ایران از NPT منجر شود که پیامدهای آن برای امنیت منطقه و جهان غیرقابل‌پیش‌بینی است. ایران برای مقابله با این تهدید، نیازمند تقویت دیپلماسی چندجانبه و خودکفایی دفاعی است تا در برابر فشارهای اروپا و غرب مقاومت کند.
