مانور پیش از مذاکره| نگاهی به گزارش امیرا الفقی در نیوزویک؛ مذاکره زیر سقف سانتریفیوژها
ایران، در آستانه مذاکره با آمریکا، از قدرت هسته‌ای خود رونمایی کرد
هفت صبح، محمد حاجی‌مومنی | تنها سه روز مانده به آغاز مذاکرات حساس و پرتنش ایران و آمریکا در عمان، ایران با برگزاری مراسمی رسمی به مناسبت روز ملی فناوری هسته‌ای، از آخرین دستاوردهای خود در این حوزه پرده برداشت. این نمایش قدرتمندانه، دقیقاً در آستانه باز شدن دوباره دروازه دیپلماسی، از سوی تحلیلگران به‌عنوان «مانور پیش از مذاکره» توصیف شده است.
امیرا الفقی، خبرنگار باسابقه و مقیم دوبی نشریه نیوزویک، در گزارشی تحلیلی به این تحول مهم پرداخته و آن را در بستر فشارهای دیپلماتیک و تهدیدهای نظامی ایالات متحده تحلیل کرده است. الفقی با تجربه فعالیت در روزنامه‌هایی چون وال‌استریت ژورنال و دیلی‌نیوز مصر، از خبرنگاران آشنا به فضای سیاسی و اجتماعی خاورمیانه است و گزارشش تصویری روشن از پشت‌پرده این رخدادها ارائه می‌دهد.
جشن فناوری یا پیام سیاسی؟
در مراسم روز چهارشنبه 20 فروردین ماه که با حضور مقامات بلندپایه ایرانی از جمله رئیس‌جمهور برگزار شد، سازمان انرژی اتمی ایران دستاوردهای متنوعی را معرفی کرد؛ از توسعه غنی‌سازی اورانیوم گرفته تا پیشرفت در ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای بوشهر و کارون و گسترش کاربردهای هسته‌ای در حوزه‌های پزشکی، کشاورزی و صنعت. این مراسم البته در خلأ اتفاق نیفتاد. همان روز، وزارت خزانه‌داری آمریکا پنج نهاد ایرانی از جمله سازمان انرژی اتمی را تحریم کرد. تحریم‌هایی که هدف آ‌نها، به‌گفته مقامات آمریکایی، «مختل‌سازی روند پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران» است.
ایران: گفت‌وگو با عزت، بدون عقب‌نشینی
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در سخنرانی خود موضع رسمی دولت را تکرار کرد: «ما آماده گفت‌وگو هستیم اما با عزت. بر‌سر دستاوردهای‌مان مذاکره نمی‌کنیم و به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم.» این موضع را عباس عراقچی، وزیر امور خارجه و مسئول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران نیز تأیید کرده و گفته تمرکز مذاکرات عمان بر ارائه تضمین درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود. در گزارش نیوزویک، الفقی یادآور می‌شود که ایران بارها اعلام کرده مذاکره تحت فشار تحریم یا تهدید نظامی را نمی‌پذیرد و به همین دلیل نیز در دوران نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، از ورود به گفت‌وگوهای مستقیم با آمریکا خودداری کرده بود.
سایه ترامپ و سیاست فشار حداکثری
اکنون با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، سیاست‌های سخت‌گیرانه پیشین دوباره احیا شده‌اند. ترامپ که در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای (برجام) خارج شد، بار دیگر تحریم‌های نفتی و اقتصادی را علیه تهران فعال و تهدید کرده است در صورت عدم توافق، گزینه حمله نظامی را روی میز خواهد گذاشت.
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به دست آسوشیتدپرس رسیده، ایران میزان غنی‌سازی اورانیوم را تا حد نزدیک به سطح تسلیحاتی افزایش داده که همین مسئله بهانه‌ای شده برای تشدید فشارهای سیاسی از سوی واشنگتن و تل‌آویو.اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در بیانیه‌ای گفته است: « ایران با پیگیری بی‌پروا و خطرناک برنامه هسته‌ای‌اش، علاوه بر اینکه تهدیدی برای آمریکا است، همچنین خطری برای ثبات منطقه‌ای و امنیت جهانی به‌شمار می‌رود»
دیپلماسی در سایه اقتدار ملی
نمایش فناوری هسته‌ای ایران، از دید بسیاری از تحلیلگران، صرفاً پاسخی تبلیغاتی به فشار غرب نیست، بلکه بخشی از استراتژی قدرت‌نمایی نرم تهران پیش از مذاکره است؛ سیگنالی به طرف مقابل که ایران گزینه‌های فنی و علمی خود را توسعه داده و اراده سیاسی خود را نیز حفظ کرده است.این تاکتیک، در سیاست خارجی ایران سابقه دارد: نشان دادن پیشرفت در داخل، همزمان با باز نگه داشتن درِ دیپلماسی. به بیان دیگر، ایران در تلاش است معادله «اقتدار + تعامل» را به جهان مخابره کند.
اما یک نکته کلیدی دیگر هم وجود دارد: جامعه جهانی در آستانه یک تصمیم مهم قرار گرفته است. اروپا تا پایان تابستان فرصت دارد تا درباره بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران تصمیم بگیرد. در همین حال، ریاست دوره‌ای شورای امنیت در ماه اکتبر به روسیه می‌رسد، کشوری که اکنون متحد استراتژیک تهران به‌شمار می‌رود.در این فضای فشرده، ایران با تکیه بر ظرفیت‌های بومی، متحدان شرقی و راهبرد نرمش مقتدرانه، تلاش دارد فضای مذاکره را از انفعال خارج کند.
آینده مذاکرات عمان؛ فرصت یا تهدید؟
دیدار ۱۲ آوریل در عمان شاید یکی از حساس‌ترین نقطه‌های پرونده هسته‌ای ایران از سال ۲۰۱۵ تاکنون باشد. اگر طرفین بتوانند به زبان مشترک برسند، شاید بار دیگر فرصت احیای یک توافق منطقی فراهم شود. اما اگر روند کنونی ادامه پیدا کند و مذاکره به نتیجه نرسد، خطر خروج ایران از NPT، تشدید تحریم‌ها و حتی سناریوی درگیری نظامی در منطقه به‌شدت افزایش خواهد یافت.به‌نظر می‌رسد هر دو طرف می‌دانند که «فرصت‌ها محدود و خطرها واقعی‌اند». اما پرسش کلیدی همچنان پابرجاست: آیا دیپلماسی می‌تواند بر سایه سنگین تهدید غلبه کند؟
