پوتین میانجی تهران ـ تل‌آویو می‌شود؟
درباره مسائل مطرح‌شده در دیدار روسای جمهور ایران و روسیه در ترکمنستان
رئیس جمهور به مناسبت بزرگداشت سیصدمین سالگرد مختومقلی فراغی، شاعر شهیر ترکمن به ترکمنستان سفر کرد اما ملاقات با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به‌‌خاطر تنش با اسراییل، مسائل منطقه‌ای و بحران زنگزور، نزد افکارعمومی اهمیت بیشتری پیدا کرد. حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل به سوالات خبرآنلاین در مورد این دیدار پاسخ داده است:
با توجه به شرایط ملتهب خاورمیانه و درگیری هایی که بین ایران و اسرائیل به وجود آمده و از طرفی دوستی پوتین و نتانیاهو، آیا این دیدار در کاهش تنش ها تاثیرگذار خواهد بود؟
روسیه بسیار روابط نزدیکی با اسرائیل دارد و از آن طرف روابط خیلی نزدیکی با ایران نیز دارد و واقعا اگر پوتین اراده ای داشته باشد می تواند از این رابطه خوبی که با اسرائیل و از آن طرف با ایران دارد استفاده کند و مانع از تشدید درگیریها در منطقه خاورمیانه شود.
البته اینکه چقدر نتانیاهو به حرف پوتین اهمیت دهد محل سوال است چرا که در بزنگاه ها به حرف بایدن هم اهمیت چندانی نمی دهد.
درست است که نتانیاهو و پوتین از سال های خیلی قبل با یکدیگر روابط شخصی نیز داشته اند ولی اخیرا بر سر قضیه حمایت اسرائیل از اوکراین یک مقداری روابط بین روسیه و اسرائیل شکرآب و سرد شد و از سوی دیگر همانطور که گفتید وقتی نتانیاهو به صحیت های رئیس جمهور آمریکا که این همه روابط نزدیکی با هم دارند توجه نمی کند نمی توان گفت واقعا چقدر به میانجی گری روسیه توجه خواهد کرد. اما به هر حال با توجه به روابط بسیار عمیقی که بین روسیه و اسرائیل طی سه دهه گذشته وجود داشته بنظر می رسد یک بخشی از مذاکرات بین آقای پزشکیان و اقای پوتین راجع به این موضوع است.
موضوع مهم دیگر این است که قرار است به زودی و در آذر ماه یک پیمان همکاری ۲۰ ساله بین ایران و روسیه امضا شود که آن در یک مراسم دیگری است که در آذر ماه در یکی از شهرهای روسیه برگزار خواهد شد و اگر چهارچوب این پیمان نهایی شود در آنجا امضا خواهد شد.
زمان زیادی تا آذر باقی نماینده، یعنی هنوز نهایی نشده؟
تا حالا فکر می کنم نهایی شده است.
این پیمان همکاری ۲۰ ساله جایگزین آن همکاری های ۵ ساله است که از سال ۸۰ شروع شد؟
در سال ۱۳۸۰ دردوره آقای خاتمی یک پیمان همکاری ۵ ساله بین ایران و روسیه امضا شد که در آن پیش بینی شده بود که هر ۵ سال یکبار در صورت توافق دو کشور به صورت خودکار اعتبار آن تمدید شود که این تا ۱۴۰۰ ادامه پیدا کرد و از آن سال قرار شد که با تجدید نظر در آن پیمان ۵ ساله بیایند و یک پیمان همکاری گسترده ۲۰ ساله داشته باشند. بنظر من شاید یکی دیگر از موضوعات مورد بررسی آقای پزشکیان و پوتین این پیمانی باشد که مراحل نهایی خود را طی کرده است و قرار است در روسیه امضا شود.
بحث دیگری که درحال حاضر در مناسبات ایران و روسیه وجود دارد موضوع قفقاز است و ایجاد کریدور زنگزور که ضمن مخافت ایران روس ها موافقت خور را با آن اعلام کرده اند. این موضوع نیز می تواند یکی دیگر از محور های گفتگو باشد؟
بله حتما، این منطقه ای که بنام زنگزور شناخته می شود عملا استان سیونیک درجنوب ارمنستان است که آذری ها با تبلیغات رسانه ای اسم آن را به زنگزور تغییر داده اند و به آن زنگزور غربی می گویند. درهر حال اسم زیاد مهم نیست ولی مسئله هم این است که آذربایجانی ها می خواهند بیایند حاکمیت ملی ارمنستان را نادیده بگیرند و برای دسترسی به نخجوان یک کریدور باز کنند، در حالی که مثل همه کشور های دنیا می توانند از راه های مواصلاتی ارمنستان برای دسترسی به نخجوان استفاده کنند، همچنان که طی ۳۰ سال گذشته از راه های مواصلاتی ایران برای دسترسی به نخجوان استفاده می کردند. اصرار آنها برای اینکه یک دالان باز شود و حاکمیت ارمنستان را نادیده بگیرند و به صورت اختصاصی نظارت نظامی آن را به روسیه بدهند و اینکه روسیه نیز از این موضوع دارد حمایت می کند نقض حاکمیت ارمنستان که محسوب می شود هیچ از طرف دیگر مرز ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک ایران با ارمنستان را مخدوش می کند.
ایران قبلا به صراحت اعلام کرده که به هیچ وجه با از بین رفتن مرز تاریخی خود با ارمنستان موافقت نخواهد کرد. بنابراین با توجه به اینکه این نقض تمام قوانین بین المللی است این حمایت روسیه...
البته روس ها می گویند ما فقط از دسترسی آذربایجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان حمایت کردیم در حالی که وقتی بحث کریدور و حضور نظامی روسیه مطرح می شود دیگر این دسترسی عادی نیست. اگر دسترسی عادی بود نیاز به حضور نیروهای روسیه نبود. بنظر من این یک فرصت مغتنمی است که آقای پزشکیان با پوتین دراین دیدار در مورد این موضوع مهم نیز صحبت کند و روشن شود که واقعا موضع روسیه در این باره چیست. ایران که در عالی ترین سطح نظر خود را مطرح کرده است.
