سه تفنگدار ... | در حاشیه عکسی که احتمالا قابی از معاونین اصلی مسعود پزشکیان باشد
این عکس چه نکته‌هایی را در مورد دولت مسعود پزشکیان به ما می‌گوید؟
هفت صبح| دیروز عکسی منتشر شد از جلسه مشترک محمدجواد ظریف، علی طیب‌نیا و محمدرضا عارف. جلسه ظاهرا روز دوشنبه برگزار شده بود. افراد حاضر در عکس در حال حاضر به ترتیب رئیس شورای راهبردی انتقالی دولت چهاردهم، یکی از اعضای ارشد تیم رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس جمهور هستند. اولی کارش تمام شده، دومی حکم خاصی ندارد ولی سومی حکمش را همین پریروز گرفته است. اما این عکس چه نکته‌هایی را در مورد دولت مسعود پزشکیان به ما می‌گوید؟
یک: محمد جواد ظریف متولد سال ۱۳۳۸ است. افکار عمومی در ایران او را از سال ۱۳۹۲ شناختند که وزیر خارجه و مسئول مذاکرات هسته‌ای شد ولی ظریف پیش از آن هم ۵ سال نماینده ایران در سازمان ملل بود. شنیده‌ها حاکی از این است که ظریف در دولت پزشکیان وزیر خارجه نخواهد بود و ممکن است به سمت معاون سیاسی رئیس جمهور منصوب شود. در حال حاضر چنین سمتی نداریم و معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور داریم ولی رئیس‌جمهور طبق اصل ۱۲۴ قانون اساسی می‌تواند برای انجام وظایف خود معاونانی داشته باشد.
ظریف در ایران احتمالا در کنار علی‌اکبر ولایتی شناخته‌ترین دیپلمات ایرانی است. شناخت خوبی در عرصه روابط بین‌الملل دارد، فن مذاکره را بلد است، خوب درس خوانده، زبان انگلیسی بلد است و فرد بی حاشیه‌ای از نظر زندگی شخصی است ضمن اینکه روابط عمومی خوبی دارد و توانسته با بسیاری از سران کشورهای جهان ارتباطی شخصی داشته باشد. ولی یک مشکل بزرگ دارد و آن هم نداشتن هوش هیجانی بالا است.
هوش هیجانی به عبارت ساده یعنی شناسایی و مدیریت احساسات خود و احساسات دیگران. ظریف به وضوح در این زمینه کمیتش لنگ می‌زند. آخرین اشتباهش در تلویزیون بود وقتی که گفت اگر کسی مذهب شیعه داشته باشد امتیازی برای عضویت در کابینه نمی‌گیرد ولی اگر مذاهب دیگر را داشته باشد امتیاز می‌گیرد در صورتی که می‌توانست این مفهوم «تبعیض مثبت» را با ادبیاتی بهتر توضیح دهد تا باعث فشار اصولگرایان به دولت تازه‌تاسیس پزشکیان نشود.
ضمنا او یک بار در بزرگ‌ترین اشتباه زندگی‌اش یعنی آن مصاحبه مفصل با سعید لیلاز در پایان دولت روحانی که لورفتنش باعث واکنش‌های بسیاری به او شد؛ به کنایه در مورد حسین امیرعبداللهیان وزیر مرحوم خارجه گفته بود مصاحبه خیلی دوست دارد. ولی خود به همان عیب دچار شده و در طول این سه سالی که از دولت روحانی گذشت، بیشترین میزان مصاحبه را داشته است. اگر این مصاحبه‌ها ادامه داشته باشد و آقای ظریف هم‌چنان نتواند هوش هیجانی خود را بالا ببرد احتمالا مشکلات زیادی برای دولت پزشکیان درست خواهد کرد.
دو: محمدرضا عارف، متولد سال ۱۳۳۰ است. یزدی است و مورد انتظار است که فردی موقر و آرام باشد. سابقه اجرایی خوبی دارد. معاون اول دولت دوم خاتمی بوده که وضع اقتصادی‌اش در آن زمان خوب بوده است. ولی خب سه مشکل جدی دارد. یکی اینکه به هر حال ایشان ۷۳ ساله هستند و مدیریت قوای اجرایی کشور در این سن، شاید چندان راحت نباشد. یادمان باشد که او بعد از استعفا از کاندیداتوری در سال ۱۳۹۲ به دلیل «خستگی مزمن روانی» و «افسردگی خفیف» مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شده بود.
ولی خب از آن طرف همسرشان خانم حمیده مروجی پزشک (متخصص پوست) است و احتمالا سبک زندگی خانوادگی‌شان بهتر از من و شما باشد که مرتب فست فود می‌خوریم! ضمنا عارف ظاهرا اهل ورزش است و تا چندی پیش مرتب با آقای خاتمی شنا و بدنسازی می‌رفتند. از سن اما اگر بگذریم می‌رسیم به موضوع چالشی نبودن عارف. این برچسب از زمان ریاست فراکسیون امید به او چسبید.
در آن زمان عارف خیلی وارد چالش با اصولگرایان نمی‌شد و در بسیاری از عرصه‌ها حتی با آن‌ها راه می‌آمد. خب این باعث شد که بسیاری او را اصلا دیگر اصلاح‌طلب حساب نکنند. با این حال این موضوعی نیست که خیلی از نظر مردم نمره منفی داشته باشد چون نه مردم دنبال این هستند که دولتمردان با کسی چالش داشته باشند و نه معاون اول به عنوان مدیر قوه مجریه و انجام امور اداری و اقتصادی دولت جای این کارها است. مشکل سوم ولی فرزند آقای دکتر عارف است. آقا حمیدرضا. او سالیان پیش واژه‌ای را در ادبیات سیاسی ایران اختراع کرد به نام «ژن خوب». در آن زمان آقای دکتر عارف این طور به این صحبت پسرش واکنش نشان داد:
«به اندازه کافی در فضای مجازی افاضه فرمودند و فکر می‌کنم که تا همین اندازه کافیست...در فضای مجازی از این مسئله سوءاستفاده شده و فرزند من نیز همیشه شاگرد ممتاز بوده و شاگرد اول کلاسش بوده است و در هر مسابقه‌ای که از دبستان تا به حال شرکت کرده اول بوده و گفته من این موضوع را از پدر و مادرم به ارث بردم که در همه دوران تحصیلاتشان شاگرد اول بوده‌اند.» ولی خب احتمالا خود دکتر عارف هم می‌داند که با اولین انتصاب فامیلی در دولت ماجرای ژن خوب رو خواهد آمد و دوباره آن «افاضات» شروع خواهد شد.
سه: آقای طیب نیا متولد سال ۱۳۳۹ است. اصلی‌ترین گزینه معاون اولی رئیس جمهور بود ولی ظاهرا به دلایل شخصی از این سمت انصراف داده است. حالا احتمالا معاون اقتصادی دولت خواهد شد و خب این خطر بزرگی برای دولت پزشکیان است. چرا؟ چون معاون اقتصادی در هیچ دولتی عاقبت به خیر نشده است. نه نهاوندیان در دولت روحانی و نه محسن رضایی در دولت رئیسی.
اساسا معلوم نیست که معاون اقتصادی در دولت باید چه کند چون فرماندهی اقتصادی دولت با معاون اول رئیس جمهور است. البته ممکن است که طیب‌نیا و عارف توافق کرده باشند که طیب‌نیا رئیس اقتصادی دولت باشد و عارف امورات اداری را انجام دهد. اگر این طور باشد این قاب در واقع قاب سه معاون ارشد پزشکیان است. ظریف به عنوان معاون سیاسی، عارف به عنوان معاون اول و طیب‌نیا به عنوان معاون اقتصادی.
آقای طیب‌نیا هم البته از نظر برخی کارشناسان اقتصادی خالی از اشکال نیست. او خیلی متمرکز روی کاهش تورم است. برای کاهش تورم یکی از ابزارهای جدی ابزار پولی است. یعنی اینکه پول را از سطح جامعه و از دست مردم جمع کنی. چطور؟ مثلا سود بانکی را بالا ببری. این موضوعی است که خیلی اهالی بورس را نگران کرده و شاید ریزش‌های فعلی بورس در کنار بحران انرژی، کمی هم به خاطر این باشد.
در عین حال طیب‌نیا باید به چالش‌های کار کردن با برخی افراد هم فکر کند. مثلا عبدالناصر همتی که حالا می‌گویند وزیر اقتصاد قرار است بشود. خب همتی بعد از یک دوره بانک مرکزی و یک دوره نامزدی برای ریاست جمهوری حالا دیگر سطح خود را خیلی بالا می‌بیند و ممکن است با طیب‌نیا مشکلاتی پیدا کند. البته خوشبختانه هر دو عضو هیات علمی یک دانشگاه (تهران) هستند و شاید زبان مشترکی با هم داشته باشند.
دو نکته دیگر درباره عکس
هر سه آقایان در خارج از کشور تحصیل کردند. آقای ظریف دکترای حقوق و روابط بین‌الملل از دانشگاه دنور آمریکا دارد. آقای عارف دکترای برق مخابرات از استنفورد دارد و آقای طیب نیا دکترای اقتصاد از دانشگاه لندن. در این قاب جای یک نفر هم خالی است. محمدجواد آذری‌جهرمی. کسی که به عنوان قائم مقام ستاد انتخاباتی پزشکیان برای رای آوردن او خیلی زحمت کشید.
متولد سال ۱۳۶۰ احتمالا در دولت پزشکیان به وزارتی نخواهد رسید ولی دست کم بیش از یک کارمند در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت قبل قدرت خواهد داشت. قدرتی که شاید روی حوزه تبلیغات و برندینگ دولت به خصوص در ارتباط با نسل جوان بگذارد. کاری که آن را خوب بلد است و معمولا هم در آن کم اشتباه است. (برخلاف دکتر ظریف!). و البته که خوشا به حال قرمزهای پایتخت که باز هم می‌توانند کری‌های یک عضو ارشد دولت پیش از دربی را با ذوق و شوق بازنشر کنند!
