غائله واکسن کرونا در مناظرات انتخاباتی

هفت صبح|  یکی از بحث‌های مناظرات نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در شب‌های گذشته، بر سر واردات واکسن کرونا بود. چهره‌های اصولگرا، دولت روحانی را مقصر تاخیر در واردات و تزریق همگانی واکسن کرونا می‌دانند و ظریف و دیگر چهره‌های اصلاح‌طلب، تقصیر را بر گردن اصولگراها انداخته‌اند.

هرکدام از نامزدهای اصولگرا در شب‌های مختلف مناظره به نوعی بحث واکسن را پیش کشیدند و مواضع خود را عنوان کردند. محمدجواد ظریف هم که به عنوان وزیر امورخارجه دولت روحانی بخش بزرگی از مسئولیت‌ها را در این‌باره برعهده داشته و حالا از مسعود پزشکیان حمایت می‌کند، در یک سخنرانی ادعای دیگران را دروغ خواند. دیروز هم حسن روحانی با انتشار ویدئویی از اقدامات خود و دولت دوازدهم، درباره واردات واکسن کرونا دفاع کرد.

جدل اصلی از مناظره اول شروع شد. زمانی که علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی حملاتی به دولت دوازدهم کردند و حسن روحانی و دولتش را مقصر مرگ‌ومیر بالای پاندمی کووید-19 دانستند. پس از آن محمدجواد ظریف در سخنرانی خود در کاشان که یکی از پرتنش‌ترین سخنرانی‌های تبلیغاتی نامزدها بود، گفت: «به شما دروغ گفتند که دولت روحانی واکسن نیاورد؛ فراموش کرده‌اید آقایان مانع می‌شدند؟ می‌گفتند واکسن داخلی تولید می‌کنیم و وقتی دولت را ترک کردیم، ۱۲۰میلیون دوز واکسن آورده بودیم.»

وزارت بهداشت هم بیکار ننشست و در واکنش به اظهارات ظریف، بیانیه‌ای صادر و حرف‌های وزیر امورخارجه پیشین را تکذیب کرد. وزارت بهداشت در بیانیه خود نوشت که بر خلاف اظهارات ظریف، دولت حسن روحانی ۱۲۰میلیون دوز واکسن کرونا وارد نکرده است. این وزارتخانه مدعی شد که تعداد واقعی واکسن کرونای وارد شده از سوی دولت روحانی، ۲۸میلیون و ۷۰۰هزار دوز بوده که تا پایان دولت دوازدهم، ۱۸میلیون دوز تزریق شده است. همچنین وزارت بهداشت در قسمتی از این بیانیه به ظریف تاخت و گفت: «جناب آقای دکتر ظریف به نظر فراموش کردید که در دولت دوازدهم جان هزاران ایرانی بازیچه سیاسی بازی شما و دولت متبوعتان شد و در واکنش به اعتراض مردم عزیز برای تعلل در واردات واکسن، نپیوستن به FATF و تحریم‌ها را بهانه می‌کردید.»

 زاکانی در لیست مخالفان واردات واکسن

این دعوا همین‌جا تمام نشد. علیرضا زاکانی در یکی از مناظره‌های تلویزیونی گفت که در زمان دولت روحانی روزانه ۸۰۰نفر به دلیل کرونا، جان خود را از دست می‌دادند و دولت توان مدیریت این بحران را نداشت. این نامزد ریاست‌جمهوری همچنین مدعی شد زمانی واکسن کرونا وارد ایران شد که کشور توانست به تولید داخلی چنین واکسنی دست پیدا کند. با این‌حال، آن‌طور که گزارش‌ها نشان می‌دهد، زاکانی خود در زمان شیوع کرونا، نفر دوم لیست امضاکنندگان نامه درخواست عدم ورود واکسن کرونا به کشور بوده است.

در چهارمین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری هم نامزدهای اصولگرا ادعاهایی را درباره واردات واکسن کرونا مطرح کردند. مثلا امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی گفت: «درباره واردات واکسن هم باید بگویم، بعضی از دوستان که دوز اول واکسن فایزر را زده بودند گفتند ما نمی‌گذاریم مردم موش آزمایشگاهی شوند؛ خب شما دو هفته زودتر واکسن را وارد می‌کردید تا به اسم خودتان ثبت شود نه دولت شهید رئیسی.»

او همچنین در ادامه ادعا کرد در دولت شهید رئیسی، کرونا ظرف 2-3ماه جمع شد. محمدباقر قالیباف هم ادعا کرد ظریف و روحانی درباره ماجرای واکسن گفته‌اند: «نگذاشتند واکسن وارد کنیم.» سعید جلیلی هم با نشان‌دادن روزنامه ایران در دولت روحانی گفت: «سخنگوی دولت وقت می‌گوید تحریم و FATF مانع خرید واکسن است. میلیون‌ها نفر از این ضرر می‌کنند. مگر FATF حل شد؟ پس چرا واکسن را توانستیم بخریم؟»

روحانی در جواب به این ادعاها ویدئویی منتشر کرد و توضیحاتی ارائه داد. به گفته او وقتی در تابستان 99 واکسن کرونا تولید شد، قرار بود به کشور فرستاده شود و تست بالینی انجام بگیرد. روحانی می‌گوید در این‌باره با همه مسئولین رده‌بالا و پایین، بحث کرده اما همه مخالفت کردند. او همچنین در واکنش به حرف قالیباف گفت: «آقایی ادعا می‌کند رئیس‌جمهور دولت دوازدهم گفته نمی‌گذارند ما واکسن وارد کنیم و وارد نکردیم، من کی گفتم نمی‌گذارند؟ این دروغ شاخدار است. در ستاد ملی کرونا گفتم عده‌ای مخالف واردات واکسن هستند ولی ما زیر بار نمی‌رویم، ما واکسن وارد می‌کنیم.

عده‌ای می‌گویند حتما باید در داخل تولید کنیم. ما زیر بار این هم نمی‌رویم. در داخل به همه کمک می‌کنیم اما معطل آن‌ها نمی‌مانیم. فلذا واکسن خریداری و در ماه بهمن و اسفند وارد شد.» او همچنین در ادامه، آمارهایی از قراردادهایی که با کشورهای مختلف بسته شد و تعداد واکسن‌هایی که در آخر وارد شد، ارائه کرد. روحانی به عدد 120میلیون دوز که وزارت بهداشت آن را تکذیب کرد هم، اشاره کرد. او توضیح داد مجموع قرارداد قطعی 120میلیون دوز بوده و از این تعداد بیش از 30میلیون دوز واکسن وارد و تا آخر دولتش تزریق شد.

علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی هم در توئیتی این عدد را تائید کرد و تحریم و نپیوستن به FATF را مانع همه مبادلات از جمله واکسن دانست. او همچنین در این توئیت نوشت: «یادم نمی‌رود تمام دوگانگی‌هایی که ساختید. از یاد نمی‌برم گفتید انتخابات است، اعلام نکنید. دوگانه واکسن داخلی و خارجی را شما ساختید. امروز که همه در مسئولیت هستید، چگونه چشم در چشم ملت، امضاهایتان را انکار می‌کنید؟».

اصل ماجرا

اگر بخواهیم نگاهی اجمالی و واقعی به ماجرای واردات واکسن کرونا داشته باشیم، بخشی از دلایل تاخیر در واردات واکسن به وعده‌های تولید واکسن داخلی برمی‌گشت. به گفته حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت وقت، مدیران تولیدکننده واکسن داخلی تصور می‌کردند می‌توانند چند میلیون واکسن تولید و وارد بازار کنند. همایون سامه‌یح نجف آبادی، عضو کمیسیون بهداشت هم علت روند کند واردات واکسن را منع شرکت‌های تولیدکننده داخلی و عدم اجازه آن‌ها، عنوان کرد.

حسن روحانی در ویدئویی که اخیرا منتشر کرده، در واکنش به سخنان محمد مخبر، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) که در مصاحبه‌ای مدعی شد که تا پایان شهریور قطعا ۵۰میلیون واکسن تولید می‌کند، گفت: «به دروغ می‌گویند که کسی به ما واکسن نداد. ما در داخل تولید و تزریق کردیم و آن وقت به ما واکسن دادند، معاونت غذا و داروی ما اواخر خردادماه به این‌ها مجوز داد و واکسن داخلی تزریق شد، اولین ورود واکسن به ایران در بهمن ۹۹ اتفاق افتاد. گفتند ما ۵۰میلیون دوز واکسن تولید می‌کنیم، ما که گول این حرف‌ها را نخوردیم با اسپوتنیک و سینوفارم مذاکره کردیم.»

یکی دیگر از دلایل عقب افتادن واکسیناسیون در ایران و از دست رفتن جان هزاران نفر، بدقولی طرف‌های فروشنده واکسن از جمله روسیه، چین، هند و تولیدکنندگان آسترازنکا بود. هند بعد از تحویل حدود ۱۳۵هزار دوز واکسن کواکسین شرکت باهارات با حکم دادستان حیدرآباد، تحویل واکسن به ایران را متوقف کرد و محموله‌های بعدی ارسال نشد. روس‌ها براساس قرارداد، قرار بود ۶۲میلیون واکسن اسپوتنیک به ایران تحویل دهند که عملا حدود ۲میلیون واکسن تحویل شد. کوواکس هم در تحویل واکسن به وعده‌های خود عمل نکرد. آن‌ها وعده ۳/۶میلیون دوز را داده بودند اما تنها ۲/۲میلیون دوز تحویل دادند. 

در 19دی‌ماه سال 1399، رهبر انقلاب با توجه به پرونده خون‌های آلوده و آمار سرسام‌آور مبتلایان و فوت‌شدگان کرونا در آمریکا و انگلیس، واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی به ایران را ممنوع اعلام کردند. به این‌ترتیب، واردات واکسن فایزر که از سمت آمریکایی‌ها پیشنهاد شده بود، لغو شد. عضو کمیسیون بهداشت وقت در این باره گفته بود: «مقام معظم رهبری تمایل داشتند که از تولیدات واکسن کرونای داخلی استفاده شود. از طرفی دیگر مشکلات ارزی و انتقال آن و تحریم‌ها باعث مشکلاتی در واردات واکسن به داخل ایران شد.»