این بار بدون برچسب
ماموریت‌های جدید مای لیدی برای افزایش آگاهی درباره نیازهای زنان
هفت صبح| چند سال پیش وقتی برای اولین بار چند بیلبورد تبلیغاتی محصولات بهداشتی زنان در اتوبان‌های تهران نصب شد، همه با تعجب به آن نگاه می‌کردند و باور کسی نمی‌شد که بالاخره درباره نیازهای بهداشتی زنان در فضای عمومی حرف زده می‌شود. این آگاهی سازی مسیر سختی بود که سال قبل به هزاران هشتگ روایتگری از دوران قاعدگی در شبکه‌های مجازی منتهی شد. مای‌لیدی امسال با همراهی اپلیکیشن هرلایف یک کارزار جدید با هشتگ پریود بدون برچسب راه انداخت که کاربران درباره برچسب‌های اشتباهی که از عادت ماهانه شنیده‌اند حرف بزنند و قدمی در راستای زدودن تصورات اشتباه از چهره زنان و پریود بردارند.
این هفته، هفته جهانی بهداشت قاعدگی بود. اگر جزء آن دسته افراد هستید که از این نام گذاری تعجب می‌کنند، احتمالا خبر ندارید که 500 میلیون نفر در جهان در دوران قاعدگی خود به محصولات مناسب بهداشتی دسترسی ندارند. برای همین هم بود که چهار سال قبل یک کارگردان ایرانی-آمریکایی با مستندی به نام Period. End of Sentence. توانست توجه‌ها را به این چرخه جلب کند و اتفاقا جوایز زیادی ببرد. مستندی که داستان زنان یک روستای هندی را روایت می‌کند که به هیچ لوازم بهداشتی دسترسی ندارند و خودشان به صورت جمعی دست به تولید پدهای بهداشتی می‌زنند.
سال پیش در چنین روزی یک دیوار سفید در مجموعه بام‌لند با برند مای‌لیدی توجهات زیادی را به‌خودش جلب کرد. افراد در روز جهانی بهداشت قاعدگی روی این دیوار از نیازها و کلیشه‌های مربوط به این چرخه می‌نوشتند و اطرافیان را نسبت به آن آگاه می‌کردند. جریانی که بعد از آن به شبکه‌های اجتماعی هم راه یافت و این طور شد که برای اولین‌بار موضوع قاعدگی در فضای عمومی به بحث و گفت‌وگو گذاشته شد. طوری که بسیاری از مردان در واکنش به این موج اعتراف کردند از خیلی جزئیات این عادت ماهانه بی‌خبر بودند.
کلیشه و تابو چگونه شکل گرفت؟
فاطمه علمدار، پژوهشگر علوم اجتماعی درباره فرایند شکل‌گیری تابوها و کلیشه‌ها حول عادت ماهانه توضیحاتی دارد. او می گوید: 《من اینکه درباره درد پریود بزرگنمایی می‌شود یا از سوی دیگری درباره آن صحبت نمی‌شود نشئت گرفته از پنهان کردن همه مسائل بدن زنان می‌دانم. یک سو این بیش‌گویی وسواس‌گونه راجع به بدن زنانه وجود دارد و هم زمان به طور متناقضی سوی دیگری هم وجود دارد که زنان را پوشیده و پرده‌نشین می‌خواهند. این دو پارادوکس منجر به این می‌شود که در مسائل شخصی زنان بیش از هر زمانی دخالت شود و درباره بدن زنان با کلمات زننده‌تری صحبت کنند. این بزرگنمایی یا کوچک‌نمایی مسئله را ناشی از تابو بودن همین امر زنانه می‌دانم. تابو بودن بیمارگونه‌ای که باعث نگاه وسواسی به زنان شده و هر نوع مواجهه طبیعی و سالم با این پدیده و صحبت درباره آن و راهکار پیدا کردن را دچار مشکل کرده.
او برای توضیح این مثال خود به نظریه میشل فوکو، فیلسوف ارجاع می‌دهد و می‌گوید: 《 فوکو در کتاب اراده به دانستن اشاره می‌کند که در عصر ویکتوریایی بریتانیا حرف زدن درباره امر جنسی وارد تابوها شد و آدمها نباید درباره آن حرف می زدند. هم‌زمان با این مسئله صحبت کردن راجع به این امور در مقایسه با دوران پیشامدرن و پیش از عصر ویکتاریویی افزایش یافت. این امر تبدیل به مسئله‌ای شد به که هنرمند‌ها، جامعه‌شناس‌ها، روانکاوها درباره‌اش صحبت می‌کردند. من وضعیتی که درباره پریود پیش آمده را در چنین فضایی می‌بینم. این ممنوعیت صحبت کردن از امر زنانه در مورد زایمان طبیعی هم وجود دارد. راجع به رشد بدن، نحوه تولد انسان، آگاهی جنسی و هر چیزی که مرتبط به زنان است تابویی وجود دارد که نباید درباره آن حرف زد. این به خاطر غلظت بدن مسئله زنان است. همه مشتاق هستند که درباره امور خصوصی آن حرف بزنند که نشئت گرفتن از همان تابو است.
به عقیده نویسنده کتاب "بی‌تفاوتی" «جدی ترین پیشفرض یا عقیده غلط که بین آیین‌های مختلف وجود دارد این است که زنان در وضعیت عادت ماهانه ناپاک هستند. این ناپاک بودن با شکنجه‌ها و طردهای شدیدی همراه بود و در دوره ما به شکل یک خجالت و پنهانکاری اجتماعی نمود یافته. طوری که شخص پریودش را انکار یا پنهان می‌کند چون از اساس یک امر زشت و زننده است. ریشه خیلی از رفتارهایی که نسل ما را در این مورد زجر داد همین است. مثلا فرد پریود است و روزه نیست اما مجبور است سحری بیدار شود، در طول روز چیزی نخورد یا ادای نماز خواندن دربیاورد. این نگاه یعنی انقدر پریود قبیح است که کسی نباید بفهمد تو پریودی و هر چیز مرتبط با آن را که نشانه یا نمادی از این راز باشد باید پنهان کنی. فکر می‌کنم ریشه بسیاری از آزارهایی که زنان می‌بینند در همین ناپاک انداشتن پریود باید دید.»
ضرورت حرف زدن، آنجایی که گشودگی وجود دارد
البته علمدار آگاهی بخشی درباره این موضوع را راه ساده‌ای نمی‌داند و حرف زدن درباره آن را نیازمند به سطحی از گشودگی جامعه می‌داند. به گفته او در فضای مجازی مانند توییتر نوعی گشودگی وجود دارد. اما فضای واقعی جامعه خودمان، قشری که نگران فرزندانشان هستند، مدارس و ... . این گشودگی هنوز شکل نگرفته و مقاومت‌هایی نسبت به آن وجود دارد ولی به نظر می‌رسد این گشودگی هم در حال شکل گیری باشد. به عقیده او هر بار می‌خواهیم درباره آن صحبت کنیم باید مخاطب محور وارد این دیالوگ شویم. اینکه در خیابان چه می‌گوییم با آنچه در توییتر گفته می‌شود متفاوت است. این پژوهشگر درباره حرف زدن از پریود به این نکته اشاره دارد: «وقتی گشودگی وجود ندارد هر نوع حرف زدنی به افزایش تعصب دامن می‌زند. یعنی اول باید یک آگاهی بخشی اولیه صورت بگیرد که مسئله زنان تابو و صحبت کردن از آن قبیح و فساد آور نیست. سپس روایت کردن پذیرفته شود. وقتی راجع به مسائل خصوصی زنان صحبت می‌کنیم با این واکنش مواجه می‌شویم که این قبح زدایی است و تلاشی صورت می‌گیرد که گوش‌های نوجوانان این صحبت‌ها را نشنود. بنابر این قدم اولیه حرف زدن و طرح روایت‌ها شکستن تابوی امر زنانه و قباحت آن است. در روانشناسی اجتماعی پژوهش‌های مختلف نشان داده تا زمانی که این گشودگی نسبت به نگاه متفاوت وجود ندارد و آدمها آماده شنیدن نظر متفاوت نباشد برگزاری مناظره )مانند برنامه شیوه در گفت و گوهای سیاسی جناحی سال ۱۴۰۱( بین افراد دو سر طیف کاملا منجر به افزایش تعصب در جامعه می‌شود. من فکر می‌کنم آگاهی بخشی اولیه می‌تواند مفیدترین راه باشد. یعنی قبل از روایتگری با زبانی که اقشار مختلف نمی‌پذیرند، آگاهی داد که پریود یک امر طبیعی است و اگر راجع به آن صحبت نشود چه خطراتی می‌تواند داشته باشد؟ وقتی دخترها به بدن خود اگاهی نداشته باشند به چه بیماری می‌تواند انجام شود؟ با این استدلال‌ها جامعه ضرورت صحبت کردن درباره این مسائل را درک کند و با درک این ضرورت گشوده بشود برای شنیدن و در مرحله بعد بازنگری در نظام ارزشی و هنجاری حول این مسئله وجود دارد.»
یکی از برنامه‌های امسال شرکت مای‌لیدی کمپین «پریود بدون برچسب» بود به همراه اپلیکیشن هرلایف راه انداخته شد. کمپینی که بار دیگر افراد را متوجه همین پیش‌فرض‌های غلط درباره چرخه‌های قاعدگی می‌کند. برنانه مای‌لیدی این بود که به ازای بازنشر هر محتوا با این برچسب مبلغی به آموزش جمعی از مسیر همکاری با پژوهشکده سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره آن اختصاص دهد. همچنین بروشورهای جدیدی درباره عادت ماهانه تهیه کرده‌اند که در کافه ها نصب خواهد شد. علمدار آگاهی بخشی درباره این موضوع را راه ساده‌ای نمی‌داند و حرف زدن درباره آن را نیازمند به سطحی از گشودگی جامعه می‌داند. «پ»
مطالعه جدید درباره آگاهی دانش‌‍آموزان
به عقیده کارشناسان علوم اجتماعی این فقط حرف نزدن نیست از پیش‌فرض‌های غلط نیست که دوران عادت ماهانه را برای زنان سخت‌تر می‌کند. بعد دیگر دسترسی به پدهای بهداشتی است. شاید خریدن این نوارهای ۲۰ تا ۴۰ هزار تومانی برای زن شهری یک موضوع ساده باشد ولی تامین آنها در روستاها و نقاط محروم یا حتی حین کار در سازمان‌های اداری آنقدر هم راحت نیست. برای همین بعد از کلیشه‌ها، این دسترسی به محصولات مدیریت بهداشت قاعدگی است که اهمیت داررد. مردم تا چه اندازه با این نیازها آشنا هستند؟ مای‌لیدی اخیرا با همکاری پژوهشکده سلامت خانواده دانشگاه علوم پزشکی تهران مطالعه‌ای درباره آگاهی دانش آموزان یکی از شهرهای تهران داشت که قرار است به زودی از نتایج آن رونمایی کند. این پروژه سال پیش در مدارس اسلامشهر اجرا شد. محققان ابتدا با کمک یک پرسشنامه میزان آگاهی و دانش دختران دانش آموز را می‌سنجیدند که درباره نیازهای زمان پریود چه اطلاعاتی دارند. بعد از این یک دوره آموزشی برای آنها، معلمان و خانواده‌ها برگزار شد که بازخورد خوبی نه فقط از دانش آموزان بلکه به خصوص از مادران گرفت. «خیلی از آنها که نگران سلامت دخترشان بودند یا می گفتند از برخی جزئیات آن اطلاع نداشتند یا نمی‌دانستند چطور حرف زدن از این قضیه را آغاز کنند.» این را نازنین وارسته، مدیر گروه محصولات بانوان و برند مای‌لیدی می گوید. به گفته او بعد از دو ماه یک نظرسنجی دیگر در همین منطقه انجام شده تا اثردهی آموزش را در افزایش آگاهی افراد بسنجند. پژوهشی که نتایج آن به زودی منتشر خواهد شد. مای‌لیدی باز هم از این پروژه‌های آگاهی بخش داشته.
اول نظرسنجی؛ بعد تولید
نکته جالب کار تیم مای‌لیدی این است که ساعت‌های طولانی به جست و جو و روزهای زیادی به بررسی نیازهای مصرف‌کنندگان می‌پردازند تا بر اساس شناختی که از او پیدا کرده‌اند در ارتقای سلامت زنان که بر سلامت جامعه هم موثر است پیشگام باشند. مثلا یکی از محصولات جدیدشان را بعد از همین نظرسنجی‌های عمومی طراحی کردند که پدهای بزرگ مناسب شب است و یک نگرانی بزرگ از نگرانی‌های زنان را در دوران قاعدگی رفع می‌کند. آنها در مسیر نظرسنجی‌ها متوجه شدند که زنان در دوران عادت ماهانه خود نگرانی شدیدی حین خواب دارند و تمایل آنها به مصرف محصولات سایز بزرگ بسیار افزایش یافته. برای همین علاوه بر طراحی ۱۵ محصول مختلف در بازار، یک محصول جدید اخیرا طراحی کردند که حتی از پدهای شبانه قدیمی هم پهن‌تر و بزرگ‌تر است و یک خواب راحت به مصرف‌کنندگان می‌دهد.
مای‌لیدی‌های رایگان در فرودگاه، مراکز خرید و ...
در این مدت تیم مای‌لیدی دستگاه‌های بزرگ نواربهداشتی در مکان‌های عمومی نصب کرده‌اند که به زنان دسترسی بیشتری به پدهای رایگان داده است. نازنین وارسته ادامه می‌دهد: «ما رهبر بازار هستیم و می خواهیم زنان بتوانند که هرکجا هستند به محصولات دسترسی داشته باشند» از گفت و گو با مدیر برند این تیم می‌توان فهمید که همچنین ۶۰ دستگاه هم دارند که در فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز خریدو ... شهرها نصب شده تا زنان بدون مختل شدن زندگی روزمره به وسایل بهداشتی دسترسی داشته باشند. یک خلاقیت جالب‌تر هم یک قرارداد دو طرفه با ۵۰ شرکت بوده که ۲۰۰ باکس نواربهداشتی در سرویس بهداشتی زنان نصب کنند. کاری که جدا از تامین نیازها در کیفیت عملکرد اداره منابع انسانی یک شرکت یا سازمان هم تاثیر به سزایی دارد.
