پایان حضور دولتی‌ها در کارخانه استارتاپ‌ها؟
خبرها حکایت از آن دارد که پارک پردیس می‌خواهد از ترکیب سهامداری کارخانه نوآوری آزادی خارج شود
هفت صبح| چهارشنبه بیست و نهم فروردین ماه ۱۴۰۳ خبری منتشر شد که پارک فناوری پردیس قصد دارد از کارخانه نوآوری آزادی خارج شود. این موضوع نگرانی‌ها و سوالاتی را در مورد آینده این محیط کارآفرینی برای ذی‌نفعان آن ایجاد کرده است. گویا مهم‌ترین دلیل ماجرا هم این است که مالک اصلی زمین و ملک کارخانه یعنی شرکت آما از این ترسیده که حضور یک بازیگر دولتی و ماندگار شدن آن در این ملک در نهایت باعث شود که بیرون راندن مستاجر را سخت و دشوار کند. اما چرا بار دیگر موضوع کارخانه نوآوری آزادی که یکی از اولین لوکیشن‌های استارتاپی منسجم ایران بوده دوباره داغ شده است؟
«کارخانه نوآوری آزادی» سال ۱۳۹۶ با سرمایه‌گذاری شرکت سرآوا متولد شد. اما از همان ابتدا یک بازیگر دولتی قدرتمند به نام معاونت علمی ریاست‌جمهوری یکی از طرف‌های ماجرا بود. با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، این کارخانه به نخستین شعبه اقماری پارک فناوری پردیس تبدیل شد و به تدریج مراکز شتاب‌دهی و نوآوری در حوزه‌های مختلفی از سلامت گرفته تا معماری و شهرسازی، هوش مصنوعی و لجستیک، گردشگری، بیمه و تولید محتوا در سوله‌های مختلف آن مستقر شدند. زاویه، وی‌کست، دیجی‌نکست، هفت و هشت، علی‌بابا، هنام فارمد و چندین شرکت بزرگ و کوچک استارتاپی مختلف در کارخانه نوآوری آزادی مستقر هستند. کارخانه نوآوری آزادی ۱۰ سوله دارد که ۷ سوله آن در اختیار شرکت هم‌آوا و ۳ سوله دیگر در اختیار پارک فناوری پردیس است. از اوایل آبان ماه ۱۴۰۲ که شرکت هم‌آوا با انتشار نامه‌ای اعلام کرد مالک ملک کارخانه یعنی شرکت صنعتی «آما» فرجه ۳۰ روزه برای تخلیه این مرکز به ساکنان آن داده است، پای زمزمه‌ها و شایعات در خصوص آینده کارخانه به فضای رسانه‌ای باز شد. ابتدا معاونت علمی و پارک فناوری پردیس اعلام کردند که در حال مذاکره با مالک به‌منظور تمدید قرارداد اجاره پارک هستند، و کمی آنسوتر هم‌آوا تاکید داشت که مذاکرات به جایی نرسیده و مالک مصمم به تخلیه ملک خود است.
فرزین فردیس، رئیس هیات مدیره «هم‌آوا» و مدیرعامل «سرآوا» کمی بعد اعلام کرد که طبق توافقی که میان هم‌آوا و شرکت آما صورت گرفته است، این کارخانه تا اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ تخلیه نخواهد شد و به فعالیت عادی خود ادامه می‌دهد. اواسط اسفند ۱۴۰۲ و حدود یک ماه و نیم پیش بود که هم‌آوا با انتشار بیانیه‌ای موجز بدون ذکر بازه زمانی و جزئیات مذاکره، اعلام کرد که قرارداد کارخانه در مذاکره با آما تمدید شده است. براساس شنیده‌ها ظاهرا این توافق تا انتهای ۱۴۰۳ بوده است.
در اظهار نظرهای فرزین فردیس، مدیرعامل سرآوا همیشه به نقش موثر پارک پردیس در مدیریت کارخانه نوآوری آزادی اشاره شده است، اما در زمان فشار آما به تخلیه این ملک، مسئولان پارک و کارخانه در مصاحبه‌هایی به این نکته اشاره کردند که ای کاش هم‌آوا موضوع را رسانه‌ای نمی‌کرد و مسئولیت مذاکره را تمام و کمال به شریک دولتی خود واگذار می‌کرد. نگاهی به اتفاق‌های چند ماه گذشته در این کارخانه پرماجرا، نشان از یک شکاف میان بخش خصوصی و دولتی در اداره کارخانه در پسِ خود دارد؛ شکافی که با انتشار خبری در هفته گذشته عیان‌تر شد. مسئولان پارک پردیس به سوله‌ها از چند روز پیش اعلام کردند که از کارخانه خارج خواهند شد. علت پشت پرده دقیق این تصمیم مشخص نیست و نیز اینکه سوله‌های طرف قرارداد پارک، موجر آینده‌شان چه شخصیتی خواهد بود، با پرسش‌هایی مواجه است.
پرسش اصلی و مهم‌تر این است که با خروج پارک پردیس از این مکان، آیا بخش خصوصی قادر خواهد بود تا این میراث را در برابر دغدغه‌های امنیتی و نیز مسائل اجتماعی که گریبانگیر کارخانه و شرکای آن هست، محافظت کند؟!
پارک پردیس: برای ادامه حیات کارخانه از آن خارج می‌شویم
مهدی عظیمیان، مدیر کارخانه نوآوری آزادی در خصوص خروج از کارخانه مصاحبه‌ای کوتاه انجام داده و گفته است: «از ابتدا هم پارک در مورد کارخانه نوآوری آزادی با هم‌آوا شراکتی داشته که در دوره تمدید قرارداد با حساسیت‌هایی مواجه شد، به همین جهت برای اینکه کارخانه بتواند به حیات خود ادامه دهد، این تصمیم اتخاذ شد. چرا که فکر کردیم شاید برای کارخانه بهتر باشد که حاکمیت مشارکتی نداشته باشد و به طور کل به بخش خصوصی واگذار شود.»
او ادامه داد: «الان دیگر کارخانه نوآوری آزادی به نظمی که لازم داشت رسیده و پارک قرار است که تمرکز خود را معطوف به توسعه و راه‌اندازی شعب دیگر کند که در حال حاضر یکی از این شعب در حال راه‌اندازی و دیگری در دست بررسی است.»
غافلگیری مدیرعامل سرآوا از خروج پارک از کارخانه
فرزین فردیس مدیرعامل سرآوا که ریاست هیات مدیره هم‌آوا را نیز بر عهده دارد در گفت‌وگویی که روابط عمومی این شرکت منتشر کرده درباره خبر خروج پارک از کارخانه و آینده این مکان گفت: «پس از امضای قرارداد تمدید مهلت تخلیه با آما، بلافاصله مذاکرات با همکاران و شرکای استراتژیک‌مان که در سوله‌های مختلف مستقر بودند را آغاز کردیم تا براساس گفت‌وگوهایی که پیشتر با یکدیگر داشتیم تا شرایط ادامه کار و فعالیت کارخانه را مهیا کنیم، حداکثر میزان اجاره قابل پرداخت را برآورد کنیم و بر مبنای همین گفت‌وگوها و توافق‌ها قراردادهای اجاره و مشارکت جدید تهیه، مذاکره و امضا گردید.» فردیس تصریح کرد: «خوشبختانه همکاری و همدلی که تیم اجرایی هم‌آوا و مدیران شرکت‌ها و استارتاپ‌های مستقر در کارخانه ایجاد کرده بودند، کمک کرد تا اکثر قراردادها به سرعت نهایی شوند و صرفا دو مجموعه از همکاران مستقر در کارخانه یعنی وی‌کست و هنام فارمد که پیشتر طرف قراردادشان پارک بود، باقی ماندند که قراردادشان هنوز تکمیل نشده و در شرف نهایی شدن است و از این پس می‌توانند به طور مستقیم با هم‌آوا وارد قرارداد شوند.»
مدیرعامل سرآوا با واکنش غافلگیرانه در برابر خروج پارک از کارخانه گفت: «چند روز پیش که با مدیران ارشد پارک فناوری پردیس قرار تنظیم کردیم تا هم حضوری از همراهی و تلاش‌شان برای امتداد فعالیت در کارخانه تشکر کنیم و هم جزئیات توافق با ایشان و دو سوله تحت قراردادشان را نهایی کنیم، با این خبر مواجه شدیم که پارک تصمیم گرفته است که به استقرار در کارخانه نوآوری آزادی خاتمه دهد!»
فردیس: سه راه پیش روی کارخانه است
فرزین فردیس در مورد آینده کارخانه بیان کرد: «برای ادامه مسیر هم چند راه حل پیش روی ماست که در جهت نهایی کردن و یافتن بهترین گزینه اقدامات را شروع کرده‌ایم.»
او ادامه داد: «اول آن که کارخانه به عنوان شعبه ناحیه نوآوری شریف یا یکی دیگر از دانشگاه‌های کشور فعالیت خود را ادامه دهد که با توجه به قرابت جغرافیایی دانشگاه صنعتی شریف می‌تواند گزینه مناسبی باشد. دوم آنکه با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دستیار ویژه ایشان در امور ساماندهی و توسعه زیرساخت‌های فناوری و نوآوری، شرایط تسهیل شده برای تداوم فعالیت مجموعه‌های مستقر در کارخانه نوآوری مهیا گردد. سوم آنکه برای اخذ مجوزهای مورد نیاز در مسیر تبدیل شدن کارخانه نوآوری آزادی به یک پارک خصوصی در همان محل اقدام گردد که البته این راه حل الزامات و پیش‌نیازهای خاص خود را می‌طلبد و نیازمند یک بررسی دقیق مالی و اجرایی است.»
فردیس با ذکر این نکته که تصمیم پارک برخلاف انتظار و مطلوب آنها در هم‌آوا بوده و دلایل آن را بررسی کرده‌اند، در مورد دلیل تصمیم پارک گفت: «ظاهرا برنامه‌های توسعه جدی پارک فناوری پردیس علی‌الخصوص در حوزه تشکیل یک سازمان سرمایه‌گذاری و یک هلدینگ بزرگ بر مبنای آخرین مصوبات هیات وزیران و همچنین اعتقاد مدیران پارک مبنی بر آن که کارخانه نوآوری آزادی به بلوغ کافی در اداره خود رسیده، دلیل این تصمیم قطعی پارک بوده است.»
رئیس هیات مدیره هم‌آوا در پایان خاطر نشان کرد: «مسلما عدم حضور پارک در کنار هم‌آوا برای ما مطلوب نیست و حضور آنها همچون گذشته می‌توانست برای شرکت‌ها و استارتاپ‌های مستقر در کارخانه ارزش‌آفرین باشد و یک حریم حفاظتی روانی و فیزیکی مناسب برای کارخانه ایجاد کند. بنابراین از دوستان نماینده پارک خواهش کردیم که مهلت دو سه ماهه‌ای برای خاتمه همکاری چندین ساله قائل باشند.»
