۳۳ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲، یعنی معدل یک رولزرویس و نصفی!

هفت صبح | ۵ هزار خودرو، ۳۳ میلیون دلار! صادرات خودرو ایران در سال ۱۴۰۲ به اندازه یک رولزرویس و نصفی ارزش داشت.

سال های دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد، صنایع خودروسازی ایران این قدر که امروز می توان دید، تو سری خورده نبود. ایران توانسته بود به بازارها و تولید کنندگان جهانی نشان دهد که می تواند بخشی از زنجیره ساخت و صادرات خودرو باشد. روزهای خوبی هم بود که برخی خودروسازان با سرمایه گذاری در ایران به فکر تامین بازار غرب آسیا از طریق تولید در ایران بودند. این همان زمانی است که اولین تلاش ها برای صادرات خودرو در ایران آغاز شد.

از سال 84 تا به حال، دو خودروساز بزرگ ایران همواره در حال تلاش بودند تا با صادرات خودرو نه تنها ارز آوری داشته باشند بلکه بتوانند خودشان را به عنوان شرکت های بین المللی معرفی کنند. وقتی برنامه صادرات خودرو شروع شد این اهداف آن قدر ها هم دور از نظر نبود؛ ولی چنان که افتد و دانید، آسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها.

امروز، بعد از گذشت حدود بیست سال از صادرات اولین خودرو ایرانی، اوضاع صادرات خودرو به هیچ عنوان به آن شکلی که برنامه های توسعه ای خودرو سازها یا اسناد بلند مدتی مانند سند چشم انداز 1404 پیش بینی کرده بودند نزدیک هم نیست. با این حال هم ایران خودرو و هم سایپا که در تحویل خودروهای ثبت نامی در ایران در مانده اند، نه تنها ادعا می کنند که در کشور های دیگر از جمله در آمریکای جنوبی و برخی کشور های منطقه خط تولید راه انداخته اند بلکه مدام در مورد بازار های بین المللی که فتح کرده اند برنامه های تبلیغاتی بیرون می دهند.

بعد از صادرات پیکان به کشورهایی مانند ترکیه و قبرس در دهه پنجاه شمسی، اولین خودرو صادراتی ایران در دهه هشتاد، سمند ایران خودرو بود که به کشور هایی مانند بلاروس، سوریه و بعد ها هم به ونزوئلا در آمریکای جنوبی صادر شد. بعد از این، خودروهای دیگری پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵، سمند، دنا و تیبا، سایپا ۱۵۱، وانت نیسان، کوییک، ساینا و شاهین هم به کشورهای مختلفی از جمله عراق، سوریه، ونزوئلا، آذربایجان، ارمنستان، اسپانیا، بلاروس، ترکیه و چین صادر شده است.

ارزش کل بازار صادرات خودروی ایران هم مثل شمار کل خودروهای صادر شده و این که هر کشوری دقیقا چه خودرویی و به چه تعداد و با چه قیمتی از ایران وارد کرده است، به صورت عمومی منتشر نشده است. اطلاعاتی که در این زمینه منتشر شده است عموما قابل استناد و همین طور قابل راستی آزمایی نیستند. با این حال مکرر گفته می شود که این جا و آنجا پلیس کشورهای فقیر دیگری مثل خودمان از خودروهای ایرانی به عنوان خودروی انتظامی استفاده می کند. مثلا در جدید ترین اخبار در این مورد گفته شده است که پلیس ونزوئلا به طور رسمی از سایپا کوییک به عنوان ماشین پلیس این کشور رونمایی کرده است.

ایران خودرو می گوید در سوریه، و آذربایجان خط تولید دارد و خودروهای سمند و دنا را تولید می‌کند و همین طور در ونزوئلا خط تولید دارد و آنجا سمند و سورن تولید می کند.سایپا هم می گوید که در سوریه، عراق  و آذربایجان خط تولید دارد و خودروهای پراید و تیبا را در خارج از کشور هم تولید می‌کند.

گفته می شود که در سال ۱۴۰۲، گروه خودروسازی سایپا و گروه صنعتی ایران خودرو مجموعاً تعداد ۵ هزار و ۳۵۹ دستگاه خودرو صادر کردند. ارزش دلاری صادرات محصولات سایپا ۱۸ میلیون و ۸۹۰ هزار و ۶۴۶ دلار و ارزش دلاری صادرات ایران خودرو ۱۵ میلیون و ۱۰۶ هزار و ۱۷۸ دلار بوده است. بنابراین مجموع ارزش دلاری صادرات دو خودروساز در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۳۳ میلیون و ۹۹۶ هزار و ۸۲۴ دلار بوده است. یعنی رقمی معادل قیمت یک و نیم رولزرویس بوت تیل!

برنامه صادرات خودرو ایران که یک بار در دهه پنجاه شمسی اغاز شده بود، در فاز دوم بعد از انقلاب در سال های آخر دهه هفتاد کلید خورد و در سال های اوایل دهه هشتاد به نتیجه رسید. اما به طور رسمی و با ساختار مشخص از سال ۱۳۸۴ شکل گرفت. از آن زمان تاکنون، ایران خودرو توانسته است قریب به ۲۵۰ هزار دستگاه خودرو به بیش از ۳۰ کشور صادر کند. سایپا نیز در طول این سال‌ها به طور مداوم خودروهای خود را به کشورهای مختلف صادر کرده و در بازارهای بین‌المللی حضور داشته است. برای شرکت هایی که هر دو زیر بار بدهی انباشته غرق شده اند، اعلام این که خودروهای خود را بیرون از ایران هم می فروشند یک برنامه تبلیغاتی است، وقتی نوبت به اعلام قیمت و حاشیه سود و منطق اقتصادی تولید و فروش خودرو در کشورهایی غیر از ایران می رسد، سوال های بی جواب بسیار زیادی در برابر صنعت خودرو سازی ایران قرار دارد.