دیپلماسی کریکت| وقتی کریکت، میدان جنگ می‌شود
جنجال در دوبی: از دست ندادن تا بن‌بست جام
هفت صبح| زمین کریکت دوبی، روز یکشنبه، نه‌تنها صحنه رقابت ورزشی بلکه آوردگاهی برای خصومت‌های دیرینه هند و پاکستان بود. فینال جام آسیا که با پیروزی هند به پایان رسید، بیشتر و بزرگتر از یک مسابقه ورزشی بود. این مسابقه نمایشی مستقیم و بی‌پرده از تنش‌های سیاسی بود که ورزش محبوب دو ملت را به میدان نبردی نمادین تبدیل کرد. امتناع هند از دریافت جام قهرمانی، اظهارات جنجالی مقامات دو کشور و غیبت دست‌دادن‌های دوستانه در آغاز مسابقه، همگی نشان از عمق شکافی دارند که کریکت دیگر نمی‌تواند آن را پر کند.
وقتی کریکت، میدان جنگ می‌شود
کریکت در شبه‌قاره، چیزی فراتر از ورزش است؛ آ‌ینه‌ای از هویت ملی، غرور و گاه دشمنی. از دهه‌ها پیش، مسابقات هند و پاکستان در زمین کریکت به مثابه نبردهایی حماسی دیده شده‌اند که میلیون‌ها نفر را در دو سوی مرز به وجد می‌آورد یا به خشم می‌کشاند. اما جام آسیای ۲۰۲۵ در دوبی، این رقابت را به سطحی جدید از تنش برد.
در حالی که بازیکنان دو تیم برای کسب جام می‌جنگیدند، سیاستمداران و هواداران در خارج از زمین، بر آتش خصومت می‌دمیدند و آن را شعله‌ورتر کردند. البته رقابت کریکت بین هند و پاکستان همیشه با بار سیاسی همراه بوده است. از زمان جدایی دو کشور در سال ۱۹۴۷، این ورزش به بستری برای نمایش غرور ملی و گاه تخلیه خشم تبدیل شده است.
از سوی دیگر، در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، رهبرانی چون ضیاءالحق از پاکستان و راجیو گاندی از هند از «دیپلماسی کریکت» برای کاهش تنش‌ها استفاده کردند. سفر ضیاءالحق به جِی‌پور در ۱۹۸۷ یا حضور پرویز مشرف در دهلی در ۲۰۰۵، نمونه‌هایی از این تلاش‌ها بودند اما در سال‌های اخیر، با تشدید تنش‌ها که در ماه‌های اخیر به جنگ چند روزه هم کشانده شد، کریکت از ابزار صلح به صحنه‌ای برای رویارویی سیاسی بدل شده است.
جنجال در دوبی: از دست ندادن تا بن‌بست جام
جام آسیای ۲۰۲۵ که به مدت ۱۹ روز در دوبی برگزار شد، از همان ابتدا تحت‌الشعاع تنش‌های سیاسی قرار گرفت. پیش از شروع تورنمنت، عکسی از سوریاکومار یاداو، کاپیتان هند، در حال دست دادن با محسن نقوی، رئیس شورای کریکت آسیا و وزیر کشور پاکستان، انتقادات شدیدی را در هند برانگیخت. این واکنش، فضای تورنمنت را متشنج کرد و تیم هند در هر سه بازی مقابل پاکستان، از جمله فینال، از دست‌دادن با حریف خودداری کرد، حرکتی که در فرهنگ کریکت، توهینی آشکار تلقی می‌شود و از ادب به دور است.
اوج جنجال اما در مراسم پس از فینال رخ داد. هند که با ۵ ویکت پیروز شده بود، از دریافت جام و مدال‌ها از دست محسن نقوی امتناع کرد. نقوی نیز اصرار داشت که با دستان خودش جام را اهدا کند. این اختلاف به بن‌بستی ۹۰ دقیقه‌ای منجر شد و در نهایت، شورای کریکت آسیا مجبور شد مراسم اهدای جام از سکو را حذف کند. تیم هند، در اقدامی بی‌سابقه، بدون جام قهرمانی زمین را ترک کرد و این لحظه به نمادی از عمق شکاف بین دو کشور تبدیل شد.
اظهارات آتشین: مودی و نقوی در میدان ایکس
تنش‌ها به زمین کریکت محدود نماند و به فضای مجازی کشیده شد. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، در پستی در شبکه ایکس، پیروزی تیمش را به «عملیات سندور»، همان حمله نظامی اخیر هند به اهدافی در پاکستان در مه ۲۰۲۵ پس از حمله تروریستی در کشمیر تشبیه کرد و نوشت: «عملیات سندور در زمین بازی. نتیجه همان است: هند پیروز می‌شود.»
این اظهارات که کریکت را به صراحت با اقدام نظامی پیوند می‌زد، موجی از واکنش‌ها را برانگیخت. محسن نقوی در پاسخ، در ایکس نوشت: «اگر جنگ معیار غرور شماست، تاریخ، شکست‌های تحقیرآمیز شما را در برابر پاکستان ثبت کرده است. کشاندن جنگ به ورزش، ناامیدی را نشان می‌دهد و روح ورزش را لکه‌دار می‌کند.» این تبادل نظر که میلیون‌ها بازدید در شبکه‌های اجتماعی داشت، نشان داد که کریکت دیگر تنها یک ورزش نیست، بلکه صحنه‌ای برای جدال‌های سیاسی است.
صدای کارشناسان: پایان دیپلماسی کریکت؟
کارشناسان معتقدند که جام آسیای ۲۰۲۵ نقطه عطفی در روابط ورزشی هند و پاکستان بود. رادا کومار، متخصص صلح و امنیت جنوب آسیا، به دویچه‌وله گفت: «دیپلماسی کریکت، زمانی بخشی از روند صلح بود اما حالا خصومت کریکت به بخشی از دشمنی دو کشور تبدیل شده است.» فیضان لکهانی، روزنامه‌نگار پاکستانی نیز این تحول را «تأسف‌بار» خواند و افزود: «از ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸، کریکت امید تازه‌ای به مردم دو کشور داد.
حالا سیاستمدارانی که از جنگ‌طلبی تغذیه می‌کنند، ورزش را هدف قرار داده‌اند، چون می‌ترسند کریکت روایت نفرت را نابود کند.» نجم ستی، رئیس سابق هیئت کریکت پاکستان، توییت مودی را «تحریکی رسمی برای سیاسی‌کردن ورزش» دانست و هشدار داد که این اقدام، کارکرد نهادهایی چون شورای کریکت آسیا و شورای بین‌المللی کریکت را تضعیف خواهد کرد. محمد اظهرالدین، کاپیتان سابق هند، معتقد است که تا بهبود روابط سیاسی، دو کشور نباید در کریکت روبه‌رو شوند.
تا زمانی نه‌چندان دور، کریکت پلی برای دوستی بود اما حالا به میدان نبردی برای نمایش خصومت تبدیل شده است. امتناع از دست دادن، جنجال مراسم اهدای جام و اظهارات خصمانه مقامات سیاسی نسبت به یکدیگر، همگی حکایت از دورانی دارند که ملی‌گرایی بر روح ورزش و روزنه‌ای برای صلح و دوستی و همزیستی غلبه کرده است.
