افکار عمومی ایران را صدا می‌زند
گزارشی از واکنش‌های بین‌المللی به حمله رژیم اسرائیل به ایران و پیامدهای سیاسی، امنیتی و دیپلماتیک آن
هفت صبح| پس از ادای سوگند برای دور دوم ریاست‌جمهوری در ژانویه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اعلام کرد، تلاش خواهد کرد «همه جنگ‌ها را متوقف کند» و میراثی به‌عنوان «صلح‌ساز و متحدکننده» بر جای بگذارد. اما شش ماه بعد، با حملات تروریستی اسرائیل به ایران و حمایت و حتی وجد ترامپ از این عملیات نظامی رژیم صهیونیستی، وعده‌های او بیش از هر زمانی رنگ باخته و زیر سوال رفته است. این وضعیت همچنین پایگاه حامیان او را دچار شکاف کرده، به‌طوری‌که بسیاری از سیاستمداران و مفسران جناح راست تأکید دارند حمایت بی‌قیدوشرط از اسرائیل با شعار «اول آمریکا» که ترامپ با آن به پیروزی رسید، در تضاد کامل است.
انشقاق در پایگاه ماگا
چندین محافظه‌کار روز جمعه حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و هشدار دادند که آمریکا نباید به جنگی کشیده شود که به نفع منافعش نیست. تاکر کارلسون، مفسر تأثیرگذار محافظه‌کار و چهره برجسته جنبش «دوباره آمریکا را بزرگ کنیم» و دوست نزدیک دونالد ترامپ، اظهار داشت که آمریکا نباید از «دولت جنگ‌طلب» بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، حمایت کند. او اعتقاد داشت این جنگ در نهایت به کشته شدن هزاران آمریکایی منجر شود. سناتور جمهوری‌خواه رند پال نیز نسبت به جنگ با ایران هشدار داد و از نومحافظه‌کاران جنگ‌طلب در واشنگتن انتقاد کرد.
او در پستی در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «مردم آمریکا به‌طور قاطع با جنگ‌های بی‌پایان ما مخالف‌اند و این را با رأی به دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۴ نشان دادند. از رئیس‌جمهور ترامپ می‌خواهم که به مسیر خود ادامه دهد، آمریکا را در اولویت قرار دهد و در جنگ بین کشورهای دیگر وارد نشود.» مارجوری تیلور گرین، نماینده راست‌گرای کنگره و از نزدیک‌ترین اعضای کنگره به ترامپ نیز پیامی منتشر کرد که نشان‌دهنده مخالفت او با این حملات است.
او پیش‌تر به ترامپ هشدار داده بود که بر اساس ادعاهای اسرائیل مبنی بر نزدیک بودن ایران به دستیابی به سلاح هسته‌ای، به این کشور حمله نکند. او در شبکه ایکس نوشت: «من برای صلح دعا می‌کنم. صلح. این موضع رسمی من است.» چارلی کرک، فعال و مفسر کلیدی جمهوری‌خواه و حامی سرسخت اسرائیل، نیز نسبت به درگیری در جنگ با ایران ابراز تردید کرد. او در پادکست خود گفت: «می‌توانم به شما بگویم که پایگاه ماگا به هیچ وجه خواستار جنگ نیست. آنها نمی‌خواهند آمریکا درگیر شود.»
تولسی گابارد، رئیس اطلاعات ملی ترامپ، در ماه مارس شهادت داد که ایالات متحده «همچنان ارزیابی می‌کند که ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.» این گزاره یعنی آمریکایی‌ها می‌دانند که ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران بهانه‌ای بیش نیست. البته بسیاری از جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها به این بهانه متوسل شدند و از رژیم اسرائیل و بنیامین نتانیاهو حمایت کردند. اما بخش کلیدی پایگاه حامیان ترامپ، بخشی از جناح راست است که حمایت بی‌قیدوشرط آمریکا از اسرائیل را زیر سؤال می‌برند.
جان هافمن، پژوهشگر دفاع و سیاست خارجی در مؤسسه کاتو به نظرسنجی اخیر مرکز تحقیقات پیو اشاره می‌کند که نشان می‌دهد ۵۰ درصد از جمهوری‌خواهان زیر ۵۰ سال دیدگاه منفی نسبت به اسرائیل دارند. هافمن به الجزیره گفت: «مردم آمریکا از این جنگ‌های بی‌پایان خسته شده‌اند.» با این حال، منتقدان می‌گویند موضع‌گیری هیجانی ترامپ در قبال حملات اسرائیل به ایران، او را در معرض درگیری در یک جنگ خاورمیانه‌ای دیگر قرار می‌دهد. هافمن با اشاره به نزدیکی روابط آمریکا و اسرائیل و تداوم حضور مقاماتی مانند سناتور لیندزی گراهام که دهه‌هاست برای درگیری با ایران فشار می‌آورند، گفت: «خطر بزرگی وجود دارد که ایالات متحده به این جنگ کشیده شود.»
آمریکا به جنگ کشیده می‌شود؟
با وجود تکذیب‌های آمریکا، ایران به‌وضوح معتقد است نیروهای آمریکایی از حملات اسرائیل حمایت کرده و دست‌کم به‌صورت ضمنی آن را تأیید کرده‌اند. ایران ممکن است به اهداف آمریکایی در سراسر خاورمیانه حمله کند؛ از جمله پایگاه‌های نیروهای ویژه در عراق و پایگاه‌های نظامی در خلیج‌فارس. نیروهای متحد ایران در عراق نیز همچنان مسلح و آماده‌اند. آمریکا از احتمال چنین حملاتی نگران بود و برخی از پرسنل خود را خارج کرد. از سوی دیگر، تحلیلگران نظامی می‌گویند تنها آمریکا دارای بمب‌افکن‌ها و بمب‌های سنگرشکنی است که می‌توانند به عمیق‌ترین تأسیسات هسته‌ای ایران، به‌ویژه تأسیسات فردو، نفوذ کنند. این اتفاق اگر رخ دهد، به معنای حضور ترامپ و آمریکا در این ماجراست.
همصدا برای پایان تنش
امیرسعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، در نشست شورای امنیت اسرائیل را به «نقض حاکمیت و تمامیت ارضی» ایران و «نقض حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل» متهم کرد. او خواستار «محکومیت صریح و اقدام قاطع» شورای امنیت علیه اسرائیل شد. ایروانی تأکید کرد که یکی از اهداف اصلی حملات اسرائیل، تأسیسات هسته‌ای نطنز بوده که تحت نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد. وی این حمله را «نقض کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای» و تعهدات حقوقی ایران دانست و آن را مصداق «تجاوز و جنایت جنگی» خواند. ایران همچنین در نامه‌ای فوری به شورای امنیت، خواستار محکومیت حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای و ترور مقامات نظامی شد و این اقدامات را نقض ماده ۲ بند ۴ منشور ملل متحد دانست که هرگونه تهدید یا توسل به زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشورها را ممنوع می‌کند.
سازمان ملل: هشدار نسبت به جنگ تمام‌عیار
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در نشست فوق‌العاده شورای امنیت که به درخواست ایران برگزار شد، هشدار داد که منطقه در آستانه «جنگی تمام‌عیار و ویرانگر» قرار دارد. او از همه طرف‌های درگیر خواست «حداکثر خویشتنداری» را به کار گیرند و تأکید کرد: «نه منطقه و نه جهان توان تحمل جنگ دیگری را ندارند.» گوترش از خطر «فرو رفتن در منازعات عمیق‌تر» که منطقه به‌سختی می‌تواند تحمل کند، ابراز نگرانی کرد و خواستار کاهش تنش و بی‌اثر کردن درگیری شد.
روسیه: محکومیت حمله و انتقاد از حمایت آمریکا
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، حملات اسرائیل به ایران را «غیرقابل‌قبول» و «بی‌دلیل» توصیف کرد و اظهار داشت: «روسیه به‌شدت نگران است و تشدید شدید تنش‌ها را محکوم می‌کند.» او تأکید کرد که مسکو با طرف‌های درگیر در تماس است و همه تلاش خود را برای کاهش تنش به کار می‌گیرد. در نشست شورای امنیت، نماینده روسیه نیز به‌طور خاص از حمایت ایالات متحده از حملات اسرائیل به مراکز نظامی ایران انتقاد کرد و این اقدام را نقض منشور سازمان ملل دانست. وی اسرائیل را به تخریب تلاش‌های دیپلماتیک برای رفع نگرانی‌های غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران متهم کرد. سفارت روسیه در تل‌آویو نیز از اتباع روس ساکن اسرائیل خواست این کشور را ترک کنند که نشان‌دهنده نگرانی عمیق مسکو از احتمال تشدید درگیری‌هاست.
چین: محکومیت نقض حاکمیت ایران
لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، در واکنش به حمله اسرائیل اظهار داشت: «چین بسیار نگران عواقب شدیدی است که چنین اقداماتی ممکن است به همراه داشته باشد.» او از طرف‌های درگیر خواست اقداماتی در راستای ارتقای صلح و ثبات منطقه‌ای انجام دهند و از تشدید تنش‌ها جلوگیری کنند. در نشست شورای امنیت، نماینده چین به صراحت هرگونه نقض حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را محکوم کرد و خواستار خویشتنداری طرفین شد. او وضعیت کنونی خاورمیانه را «به‌شدت متشنج» توصیف کرد و از جامعه بین‌المللی، به‌ویژه قدرت‌های تأثیرگذار، خواست نقشی سازنده برای کاهش تنش‌ها ایفا کنند.
اتحادیه اروپا: تأکید بر دیپلماسی
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا وضعیت کنونی خاورمیانه را «خطرناک» توصیف کرد و همه طرف‌ها را به خویشتنداری و جلوگیری از تشدید تنش‌ها فراخواند. او اظهار داشت: «دیپلماسی همچنان بهترین مسیر پیش‌رو است و من آماده‌ام از هرگونه تلاش دیپلماتیک برای کاهش تنش حمایت کنم.» اتحادیه اروپا همچنین در بیانیه‌ای جداگانه نسبت به تشدید تنش‌ها در خاورمیانه هشدار داد و کاهش تنش را اولویت اصلی خود اعلام کرد.
آلمان: جلوگیری از تسلیحات هسته‌ای ایران
آلمان که سال‌هاست در نقطه مقابل ایستاده و حامی اسرائیل به شمار می‌رود، با ابراز نگرانی خود، اعلام کرد آماده است از تمام ابزارهای دیپلماتیک برای تأثیرگذاری برطرف‌های درگیر استفاده کند. در نشست شورای امنیت، آلمان نیز به همراه دیگر اعضای غربی بر لزوم خویشتنداری تأکید کرد اما در راستای دشمنی با ایران و حمایت از رژیم صهیونیستی، در پایان این اظهارات، از حق اسرائیل برای دفاع از خود در برابر تهدیدات احتمالی ایران حمایت کرد.
بریتانیا: درخواست کاهش فوری تنش‌ها
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، گزارش‌های مربوط به حملات اسرائیل به ایران را «نگران‌کننده» خواند و اظهار داشت: «ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم که عقب‌نشینی کنند و تنش‌ها را خیلی سریع و فوری کاهش دهند. تشدید تنش به نفع هیچ‌کس در منطقه نیست.» در نشست شورای امنیت، باربارا وودوارد، نماینده دائم بریتانیا، در کمال ناباوری تأکید کرد که ایران نباید به حملات اخیر اسرائیل پاسخ دهد. وودوارد همچنین اظهار داشت: «جنگ منطقه‌ای به نفع هیچ‌کس نیست» و از همه طرف‌ها خواست خویشتنداری کنند.
امارات و قطر: محکومیت نقض حاکمیت ایران
امارات متحده عربی و قطر با «تندترین واژه‌ها» حمله اسرائیل به ایران را محکوم کردند و آن را نقض صریح حاکمیت و امنیت ایران دانستند. این دو کشور در بیانیه‌های جداگانه خواستار خویشتنداری و جلوگیری از تشدید تنش‌ها شدند و بر غیرقانونی بودن اقدامات اسرائیل تأکید کردند.
پاکستان: حمایت قاطع از ایران و محکومیت اسرائیل
نخست‌وزیر پاکستان، محمد شهباز شریف، در واکنش به حملات اسرائیل به ایران، این اقدام را «نقض آشکار حاکمیت ایران» و «تشدید خطرناک تنش‌ها در منطقه» دانست. او در بیانیه‌ای رسمی حمایت کامل پاکستان از ایران را اعلام کرد و گفت: «اسلام‌آباد در کنار مردم و دولت ایران ایستاده و آماده ارائه هرگونه کمک لازم است.» شریف همچنین از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا اسرائیل را به دلیل «اقدامات غیرقانونی» محکوم کند. این موضع با سیاست دیرینه پاکستان در حمایت از مسائل جهان اسلام، از جمله فلسطین و کشمیر، هم‌راستاست و نشان‌دهنده تلاش این کشور برای حفظ توازن در روابط منطقه‌ای خود با ایران و دیگر قدرت‌های مسلمان است.
کره شمالی: تعهد به حمایت نظامی و سیاسی از ایران
کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در پیامی به تهران، حملات اسرائیل به ایران را «تجاوز آشکار» و «تحریک‌آمیز» خواند و حمایت قاطع پیونگ‌یانگ از ایران را اعلام کرد. او اظهار داشت: «کره شمالی آماده است تا در برابر هرگونه تهدید امپریالیستی، در کنار ایران بایستد و حمایت‌های سیاسی و نظامی لازم را ارائه دهد.» کیم همچنین این حملات را بخشی از «توطئه‌های غرب و صهیونیسم» برای بی‌ثبات کردن منطقه توصیف کرد. این موضع‌گیری در راستای روابط تاریخی ایران و کره شمالی، به‌ویژه همکاری‌های نظامی گذشته است.
حمایت‌های میدانی و مجازی در کشورهای جهان
آمریکا: در شهرهایی مثل نیویورک، تظاهرات گسترده‌ای علیه حملات اسرائیل برگزار شده است. معترضان با پلاکاردهایی مثل «با ایران نجنگید» و شعارهایی به نفع صلح و حمایت از حق ایران برای دفاع از خود، به خیابان‌ها آمده‌اند. گزارش‌هایی از حضور فعالان ضدجنگ و گروه‌های حامی حقوق بشر در این تظاهرات دیده شده که نشان‌دهنده مخالفت با سیاست‌های جنگ‌طلبانه است.
کاربران آمریکایی فضای مجازی نیز در پلتفرم‌هایی مثل ایکس با هشتگ‌هایی مانند «با ایران نجنگید» و «حامی ایران» به شدت فعال شده‌اند. فعالان ضدجنگ و حامیان حقوق بشر، حملات اسرائیل را محکوم کرده و از حق ایران برای دفاع حمایت کرده‌اند. برخی با انتشار تصاویر و ویدئوهای اعتراضات خیابانی در نیویورک، همبستگی نشان داده‌اند و عده‌ای با طنز یا انتقاد، سیاست‌های دولت خود را به چالش کشیده‌اند.
اروپا: در بریتانیا، فرانسه و آلمان، تجمعات پراکنده و کم‌جمعیت خیابانی در حمایت از ایران و محکومیت اسرائیل گزارش شده است. در لندن، مردم در میدان‌های اصلی شهر با شعارهایی علیه جنگ و به نفع ثبات منطقه، همبستگی خود را نشان داده‌اند. در پاریس نیز راهپیمایی‌هایی با حضور ایرانیان مقیم و فعالان حقوق بشر برگزار شده است. کاربران با انتشار مطالبی به زبان‌های محلی و انگلیسی، از ایران به عنوان قربانی تجاوزات یاد کرده‌اند. در بریتانیا، هشتگ «صلح برای ایران» ترند شده و کاربران با به اشتراک گذاشتن اخبار، خواستار توقف تنش‌ها شده‌اند.
خاورمیانه: در کشورهایی مثل لبنان، عراق، یمن و ایران، حمایت خیابانی از ایران بسیار چشمگیر بوده است. در تهران، پس از حملات، تجمعاتی در میدان انقلاب و دیگر نقاط برگزار شده و مردم با پرچم ایران و شعارهایی مثل «مرگ بر اسرائیل» مقاومت ایران را ستوده‌اند. در لبنان و عراق نیز راهپیمایی‌هایی به نفع ایران و علیه تجاوزات اسرائیل دیده شده است. همچنین، موجی از حمایت مجازی در شبکه‌های اجتماعی با انتشار پرچم ایران و شعارهایی مثل «مرگ بر اسرائیل» دیده می‌شود.
آمریکای لاتین: در ونزوئلا و کوبا که روابط نزدیکی با ایران دارند، تظاهرات خیابانی در حمایت از مردم ایران برگزار شده است. در کاراکاس، معترضان با پرچم‌های ایران و شعارهایی علیه امپریالیسم، حملات را محکوم کرده‌اند. کاربران با انتشار پیام‌های حمایت‌آمیز و محکومیت اسرائیل، از حق ایران برای دفاع دفاع کرده‌اند. در برزیل و آرژانتین، گروه‌های چپ‌گرا حملات را بخشی از سیاست‌های امپریالیستی غرب دانسته‌اند.
جهان اسلام: در پاکستان، مالزی، ترکیه و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، راهپیمایی‌هایی به نفع ایران و علیه اسرائیل سازماندهی شده است. در کراچی و استانبول، مردم با حضور در خیابان‌ها، از حق ایران برای دفاع حمایت کرده‌اند و پرچم‌های ایران به اهتزاز درآمده است. کاربران با انتشار پرچم ایران و هشتگ‌هایی مثل «ایران قوی» اتحاد خود را نشان داده‌اند. بحث‌ها در شبکه‌های اجتماعی حاکی از حمایت گسترده از ایران و محکومیت حملات اسرائیل است.
روسیه و چین: اگرچه تظاهرات گسترده‌ای گزارش نشده اما در مسکو، گروه‌های حامی ایران با تجمعات کوچک، حملات را محکوم کرده‌اند. این تجمعات بیشتر جنبه نمادین داشته و با بیانیه‌های رسمی مقامات همراهی شده است. کاربران با لحنی انتقادی از اسرائیل و غرب، از ایران به عنوان کشوری مقاوم یاد کرده‌اند. در روسیه، حمایت ضمنی از موضع ایران و در چین، نگرانی از تهدید ثبات منطقه دیده می‌شود.
تحلیل کلی
حمایت‌های میدانی و مجازی نشان‌دهنده موجی از همبستگی جهانی با ایران است. مردم در خیابان‌ها و فضای مجازی، با وجود تفاوت‌ها، با صدای واحد از حق ایران برای دفاع از حاکمیت دفاع کرده‌اند. تظاهرات در خاورمیانه و جهان اسلام با شور بیشتری همراه بوده و در غرب، فعالان ضدجنگ نقش کلیدی داشته‌اند. جو شبکه‌های اجتماعی به طور عمده به نفع ایران است، هرچند تنوع دیدگاه‌ها پیچیدگی موضوع را نشان می‌دهد.
