بلندترین نقطه جهان، آسیب‌پذیرتر از همیشه
فعالان محیط‌زیست خواستار محدودیت‌های جدید در صعود و اجرای سختگیرانه‌تر قوانین حفاظتی برای اورست هستند
هفت صبح| روز پنجشنبه، نپال، هفتادودومین سالگرد فتح قله اورست، بلندترین نقطه زمین (۸۸۴۹ متر) را با مراسمی باشکوه در کاتماندو گرامی داشت. این صعود تاریخی در ۸ خرداد ۱۳۳۲ توسط ادموند هیلاری از نیوزیلند و تنزینگ نورگی، شرپای نپالی، رقم خورد. شرپاها، بومیان کوهستان‌های هیمالیا، به مهارت در راهنمایی کوهنوردان شهره‌اند. امسال، شرپا کامی ریتا با سی‌ویکمین صعود به اورست، رکورد جهانی خود را شکست و نامش را در تاریخ کوهنوردی جاودان کرد.
تهدیدهای فزاینده بام جهان
اورست که نپالی‌ها آن را «ساگارماتا» می‌نامند، با چالش‌های جدی روبه‌روست. تغییرات اقلیمی یخچال‌های هیمالیا را ذوب کرده و مسیرهای صعود را ناپایدارتر ساخته است. شکاف‌های یخی عمیق‌تر و صخره‌ها لغزان‌تر شده‌اند. در بهار ۲۰۲۵، ۴۶۸ کوهنورد از ۵۷ کشور، همراه با راهنمایان نپالی، برای فتح قله تلاش کردند. ازدحام در مسیرهای باریک، به‌ویژه در «منطقه مرگ» بالای ۸۰۰۰ متر، خطر سقوط و خفگی را افزایش داده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که این شلوغی ایمنی کوهنوردان را به خطر انداخته است.
آلودگی؛ زخمی بر هیمالیا
آلودگی تهدیدی بزرگ برای اورست است. در سال ۲۰۲۴، عملیات پاکسازی ارتش نپال ۱۱ تن زباله، از بطری‌های پلاستیکی و قوطی‌ها تا سیلندرهای اکسیژن و چادرهای رها شده، جمع‌آوری کرد. چهار جسد نیز از یخچال‌ها بیرون آورده شد. داوا استیون شرپا، فعال محیط‌زیست، این تلاش‌ها را «نجات خدایان کوهستان» می‌داند اما معتقد است بدون قوانین سختگیرانه، آلودگی بازمی‌گردد. کوهنوردان موظف‌اند زباله‌های خود را بازگردانند اما نظارت ضعیف و افزایش صعودها این قانون را کم‌اثر کرده است.
اقتصاد در برابر طبیعت
صنعت کوهنوردی ستون اقتصاد نپال است. هشت قله از مرتفع‌ترین قله‌های جهان در این کشور قرار دارند و هر سال صدها کوهنورد خارجی را جذب می‌کنند. مجوزهای صعود که گاهی تا ۱۱ هزار دلار هزینه دارند، درآمد هنگفتی برای دولت فراهم می‌کنند. شرپاها و کارگران محلی نیز از این صنعت ارتزاق می‌کنند اما این وابستگی اقتصادی، فشار سنگینی بر اکوسیستم شکننده هیمالیا وارد کرده است. گرمایش جهانی و انباشت زباله‌ها تعادل طبیعی اورست را تهدید می‌کند. فعالان خواستار محدود کردن مجوزها و تقویت نظارت بر زباله‌ها هستند.
جشنی برای آگاهی و حفاظت
مراسم سالگرد فتح اورست با پیاده‌روی در کاتماندو و گردهمایی در کاخ قدیمی برگزار شد. انگ چِرینگ، مدیر شرکت «پیاده‌روی آسیان»، این رویداد را نه‌تنها گرامیداشت فتح تاریخی، بلکه فرصتی برای جلب توجه جهانی به حفاظت از اورست دانست. او گفت: «جهان باید نقش هیلاری و تنزینگ را به یاد آورد اما آینده اورست به تصمیمات امروز ما وابسته است.» وزیر فرهنگ و گردشگری نپال نیز بر ضرورت حفظ این میراث طبیعی تأکید کرد.
آینده‌ای در مخاطره
نپال در برابر انتخابی دشوار ایستاده است: ادامه بهره‌برداری اقتصادی از اورست یا اولویت دادن به حفاظت از محیط‌زیست آن. با گرم‌تر شدن زمین و کوتاه‌تر شدن پنجره زمانی صعود ایمن، خطر افزایش می‌یابد. فعالان محیط‌زیست و کوهنوردان خواستار کاهش تعداد صعودها، نظارت دقیق‌تر بر زباله‌ها و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاکسازی هستند. جیبان گیمیره، از شرکت «پیاده‌روی شانگری‌لا»، می‌گوید: «اورست فقط یک قله نیست؛ نماد استقامت و طبیعت است. اگر امروز اقدام نکنیم، این گنجینه را برای همیشه از دست می‌دهیم.»
