جهان علیه زارا
کمپین تبلیغاتی شرکت معروف اسپانیایی، خشم حامیان فلسطین را به همراه داشت و این شرکت حالا مثل استارباکس روزهای سختی را می‌گذراند
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی / بیروت| دو روز پیش در لبنان، روز اول هفته بود. تعجب نکنید! در این کشور دوشنبه‌ها روز اول هفته است ولی لبنان هم مثل بسیاری از کشورها، این دوشنبه در همبستگی با مردم فلسطین، در یک اعتصاب عمومی به‌سر می‌برد و بسیاری از مغازه‌ها و حتی نهادهای دولتی مثل دانشگاه‌ها تعطیل بود.
راس ساعت ۱۲ ظهر هم بوق کشتی‌ها از بندر بیروت همزمان با بوق ممتد خودروها در خیابان‌ها به‌صدا درآمد. اینجا در حدود ۲۵۰ کیلومتری غزه هنوز هم ماجرای فلسطین داغ است. نشانه‌ای دیگر از این ماجرا را باید دیروز در ترند اول توئیتر لبنان می‌دیدید. مهم‌ترین چیزی که کاربران لبنانی در موردش حرف می‌زدند، برند پوشاک «زارا» بود.
زارا یک شرکت اسپانیایی است؛ زیرمجموعه شرکت بزرگ‌تری به‌نام ایندیتکس. بیش از ۲۳۰۰ فروشگاه در جهان و حدود ۲۰میلیارد دلار فروش سالانه دارد. تخصص‌اش اصطلاحا در «فست‌فشن» است. یعنی لباس‌هایی که خیلی لوکس و گران نیستند و به‌درد پوشاک روزمره می‌خورند.
برای همین برند محبوبی است. در عربستان ۵۰ و در ترکیه ۳۹ و در امارات ۱۷ فروشگاه زارا وجود دارد و این شرکت سهم خوبی از بازار حدودا ۸۹ میلیارد دلاری پوشاک در خاورمیانه را از آن خود کرده است. همین چند وقت پیش، یک کمربند این شرکت، به اشتباه توسط برخی کاربران به‌عنوان یک دامن بسیار بسیار کوتاه مورد توجه قرار گرفت و پست‌های طنز بسیاری در کشورهای عربی با آن ساخته شد.
با این حال، چند روزی است که انتشار یک کمپین تبلیغاتی برای یک ژاکت، به‌شدت حامیان فلسطین را آزرده است. در این کمپین، که روز ۷ دسامبر یعنی ۶ روز پیش منتشر شده، کریستین مک‌نامنی، مدل ۵۸ساله آمریکایی، جدیدترین ژاکت عرضه شده زارا (که بین ۲۲۹ تا ۷۹۹ دلار قیمت خورده) را پوشیده ولی روی دوشش یک جسد پوشیده در کفن را حمل می‌کند.
البته زارا گفته که این یک تفسیر نادرست از این عکس است ولی انتشار آن در این روزها که هر کسی می‌تواند روزانه چندین عکس از سوگواری فلسطینی‌ها بر بالای سر اجسادشان که به همین شکل کفن‌پیچ شده‌اند ببیند، در حداقلی‌ترین اصطلاحی که بتوانیم استفاده کنیم «هوشمندانه» نبوده است.
توضیحاتی دیگر هم داده شده. گفته شده کمپین را «تیم واکر»، عکاس معروف بریتانیایی حوزه مد طراحی و اجرا کرده است که اساسا در کار خود از این المان‌ها استفاده می‌کند. زارا گفته اصلا این کمپین در ماه جولای طراحی و در ماه سپتامبر عکسبرداری آن انجام شده یعنی قبل از جنگ ولی حتی اگر همه این حرف‌ها درست باشد؛ افکار عمومی نمی‌تواند دلیل انتشار این عکس‌ها در این زمان را متوجه شود.
نتیجه هم اینکه دیروز کمپینی برای تحریم زارا کلید خورد و آن‌طور که شرکت اطلاعات رسانه‌ای «کارما» می‌گوید، از زمان انتشار این تصویر، احساسات منفی در مورد برند زارا در سطح جهان از 13/6درصد به 76/4درصد رسیده است و احساسات مثبت از 31/6درصد به 4/2درصد کاهش پیدا کرده است.
پست آخر زارا هم که عذرخواهی این شرکت بابت سوء‌تفاهم به‌وجود آمده است، در کمتر از ۵ ساعت حدود ۸۰ هزار کامنت دارد که بسیاری از آن‌ها منفی است و آن‌ها این عذرخواهی را ناکافی یا حتی دروغگویی می‌دانند. دیروز همچنین سهام ایندیتکس، صاحب زارا در حالی‌که به سمت شکستن رکورد خود یعنی 38/53یورو در حال حرکت بود؛ با این کمپین از حرکت باز ایستاد و در لحظه نگارش این گزارش هر سهم این شرکت 19/38یورو معامله می‌شود که کمتر از هفته قبل است. اما بحران فقط یقه زارا را نگرفته، در واقع زارا یکی از چهار برندی است که با چنین انتقادات تندی مواجه شده است.
سه برند دیگر عبارتند از:
یک: مارکس اند اسپنسر: بحران مشابهی یقه این برند پوشاک را گرفت. در یک تصویر که این شرکت برای تبریک کریسمس در ابتدای ماه نوامبر یعنی حدود ۴۰ روز پیش منتشر کرد، سه کلاه قرمز، سبز و نقره‌ای کریسمس در حال آتش گرفتن در شومینه هستند که با رنگ سنگ مشکی شومینه این تصور را به‌وجود آوردند که این شرکت در حال نشان دادن سوزانده شدن پرچم فلسطین است.
با این حال توضیح این شرکت این بوده که پیام این تبلیغ آن است که لازم نیست همه رسومات کریسمس را به‌جا بیاورید و آنچه را که دوست دارید انجام دهید. همچنین این شرکت گفته که این تبلیغ را مدتی پیش طراحی و تصویربرداری کرده است. شرکت در روزهای اولیه با بحرانی روبه‌رو شد ولی از نظر اقتصادی نه، چون سهام این شرکت در حال حاضر حدود ۴۰ پوند بیش از روزهای ابتدایی نوامبر خرید و فروش می‌شود.
دو: استارباکس: بدترین اتفاق در میان شرکت‌ها برای استارباکس افتاد. ماجرا از وقتی شروع شد که در ابتدای ماه نوامبر و بعد از حدود یک ماه جنگ، اتحادیه کارگران استارباکس در توئیتی همبستگی خود را با مردم فلسطین نشان داد. ولی مدیریت این شرکت ضمن صدور یک بیانیه و محکوم کردن «تروریسم» به دلیل استفاده از نماد استارباکس در این بیانیه از این اتحادیه شکایت کرد.
پس از آن کمپین تحریم استارباکس که البته از روزهای اولیه جنگ آغاز شده بود، شدت گرفت و حالا آخرین ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که حدود یک‌دهم ارزش بازار شرکت استارباکس معادل تقریبا ۱۱ میلیارد دلار از دست رفته و فروش این شرکت نیز به‌صورت قابل‌توجهی کاهش یافته است. سهام استارباکس که در روز ۱۶ نوامبر توانسته بود به رقم ۱۰۷ دلار برسد حالا ۹۸ دلار معامله می‌شود. این آمار هم جالب بود که در برخی از سایت‌های اقتصادی آمده و حاکی از آن است که سهام این شرکت ۱۲ روز متوالی در بورس سقوط کرده که طولانی‌ترین دوره سقوط از زمان عرضه سهام این شرکت در سال ۱۹۹۲ است.
سه: مک‌دونالد: مک‌دونالد هم از زمره شرکت‌هایی است که متهم به ارتباط با اسرائیل است ولی بحران برای این شرکت وقتی تشدید شد که دفتر اصلی این شرکت خبری مبنی بر ارائه بسته‌ها و وعده‌های غذایی رایگان به سربازان رژیم اسرائیل اعلام کرد. نتیجه هم آنکه منابعی در دفاتر اصلی مک‌دونالد در مصر اعلام کردند که فروش شعبه مصر در اکتبر و نوامبر گذشته حداقل ۷۰درصد نسبت به دو ماه مشابه در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است.
در لبنان هم مک‌دونالد یکی از مراکزی بود که معترضان چندین‌بار در مقابل آن جمع شدند و نیروهای ارتش در این مواقع امنیت این اماکن را به‌عهده می‌گرفتند. البته بحث مهمی هم بین لبنانی‌ها درگرفته بود که آیا این کار درست است یا نه چون برخی می‌گفتند این شرکت‌ها با نیروی کار داخلی و سرمایه داخلی کار می‌کنند ولی برخی دیگر می‌گفتند حتی اگر چنین باشد برای استفاده از برند به شرکت اصلی مبالغی تحت عنوان فرانشیز پرداخت می‌کنند.
در منطقه خلیج فارس هم حمایت از کمپین تحریم علیه اسرائیل در کویت، قطر و عمان باعث شد مک‌دونالد بین‌المللی و عوامل آن در اوایل ماه گذشته بیانیه‌ای صادر کنند و حمایت این رستوران‌های زنجیره‌ای معروف از هر کدام از «طرف‌های درگیر در خاورمیانه» را رد کنند. (در نگارش این مطلب از یک خبر روزنامه عربی العربی الجدید با ترجمه شفقنا نیز استفاده شده است).
از جنبش تحریم اسرائیل چه می‌دانیم؟
از سال ۲۰۰۵، فردی به‌نام عمر برغوثی که متولد قطر است، در مصر بزرگ شده، در آمریکا تحصیل کرده، با زنی فلسطینی ازدواج کرده و تبعه و ساکن در سرزمین‌های اشغالی فلسطین (به عبارتی تبعه اسرائیل) است، جنبشی به‌راه انداخت به‌نام بی‌دی‌اس یا جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل که هدف آن تحت فشار قراردادن اسرائیل از طریق اقتصادی است.
این جنبش که برگرفته از مبارزات ضدآپارتاید در آفریقای جنوبی است در حال حاضر اصلی‌ترین تحریم کالاهای اسرائیلی و یا بهتر است بگوییم اصلی‌ترین و مردمی‌ترین مبارزه اقتصادی ضداسرائیلی است و آن‌قدر از نظر اقتصادی اهمیت داشته که دولت اسرائیل بودجه‌ای برای مقابله با آن پیش‌بینی کرده است.
