لینک‌های فریب | افزایش کلاهبرداری‌های دیجیتال
گردش مالی سالانه کسب‌وکارهای آنلاین ایران از صد هزار میلیارد تومان عبور کرده است
هفت صبح| کسب‌وکارهای آنلاین در ایران در سال‌های اخیر با رشد چشمگیر مواجه شده‌اند. رشدی که فروش محصولات را دگرگون کرده و صنعت تبلیغات را نیز متحول ساخته است. بلاگرها و اینفلوئنسرها به بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال تبدیل شده‌اند.
گردش مالی این حوزه نیز به مرزهای تازه‌ای رسیده است. اما مسئله اینجاست که به‌خاطر پول هر صفحه‌ای را تبلیغ می‌کنند و از همین مسیر کسب‌وکارهای قلابی نیز وارد چرخه فروش آنلاین شده‌اند و بسیاری را فریب داده‌اند. هرچند این مسئله تا حدودی تحت‌تأثیر اقدامات پلیس فتا کنترل شده اما همچنان قربانی می‌گیرد.
در حال حاضر تحول در سبک زندگی، گسترش اینترنت و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، بستری فراهم کرده تا فروشگاه‌های آنلاین، خدمات دیجیتال و تبلیغات مجازی به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد ایران بدل شوند. بلاگرها نیز بانفوذ بالا در شبکه‌های اجتماعی به ابزارهای قدرتمند بازاریابی تبدیل شده‌اند. ابزارهایی که برندها را معرفی می‌کنند و رفتار خرید را نیز شکل می‌دهند. اما این رشد سریع دقیقاً چه ابعادی دارد؟ و چه چالش‌هایی در مسیر آن قرار گرفته است؟
گردش مالی سالانه کسب‌وکارهای آنلاین در ایران
برآوردها نشان می‌دهد گردش مالی سالانه کسب‌وکارهای آنلاین در ایران از مرز ۱۰۰ هزار میلیارد تومان عبور کرده است. بیش از ۸۷۰۰ کسب‌وکار اینترنتی فعال در کشور ثبت شده‌اند که در حوزه‌هایی چون فروش کالا، خدمات آموزشی، حمل‌ونقل، گردشگری و سلامت فعالیت می‌کنند. پلتفرم‌هایی مانند دیجی‌کالا، اسنپ، دیوار، فیلیمو و تریبون سهم قابل‌توجهی از این بازار را در اختیار دارند و نقش پیشران‌های اقتصاد دیجیتال را ایفا می‌کنند. اما در کنار اینها شرکت‌های کوچک و فروش خانگی و صفحات جعلی نیز فعالیت دارند.
در کنار رشد فروش، تبلیغات دیجیتال نیز به یکی از پرشتاب‌ترین حوزه‌های اقتصادی تبدیل شده است. طبق گزارش‌های تحلیلی، هزینه تبلیغات دیجیتال در ایران سالانه بین ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. بخش قابل‌توجهی از این بودجه صرف همکاری با بلاگرها، اینفلوئنسرها، تولیدکنندگان محتوا و کمپین‌های شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های رسمی می‌شود.
حوزه‌های پرطرفدار شامل مد و زیبایی، سبک زندگی، غذا، آموزش و سفر هستند که بیشترین تعامل را با بلاگرها دارند. ترندهای جدید نیز شامل تبلیغات ویدئویی، شخصی‌سازی محتوا و بازاریابی مبتنی بر داده هستند که نرخ تبدیل را به طور چشمگیری افزایش داده‌اند.
درواقع توسعه شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و شبکه ایکس و... منجر شده که ویدئو جایگزین تبلیغات متنی شود. این همان اتفاقی است که بلاگرها به دنبال آن بودند و حالا کسب‌وکار آنها را رونق داده است. هرچند هیچ تعریفی برای اخلاق حرفه‌ای در این حوزه وجود ندارد و هر محصولی را برای هر صفحه‌ای تبلیغ می‌کنند که گاهی به افراد یا جامعه آسیب وارد می‌کنند.
چرا توسعه اقتصاد دیجیتال بلاگر محور شده؟
اما مسیر توسعه اقتصاد دیجیتال ایران بی‌چالش نیست. نبود زیرساخت پایدار اینترنت، محدودیت‌های پرداخت بین‌المللی و ضعف قوانین حمایتی از جمله موانع جدی توسعه کسب‌وکارهای جدی‌اند. افزایش هزینه تبلیغات رسانه‌های رسمی، رقابت شدید و تغییر الگوریتم‌های پلتفرم‌ها نیز فشار مضاعفی بر کسب‌وکارهای کوچک وارد کرده و آنها را به سمت بلاگرها سوق داده است.
در مقابل، نفوذ روزافزون اینترنت، رشد دولت الکترونیک و گرایش کاربران به خرید آنلاین فرصت‌های بزرگی برای توسعه فروش آنلاین فراهم کرده‌اند. اقتصاد دیجیتال ایران اکنون در نقطه‌ای حساس ایستاده که هم ظرفیت جهش دارد و هم خطر فرسایش. برای حفظ رشد و افزایش بهره‌وری، نیاز به سیاست‌گذاری هوشمند، آموزش تخصصی در حوزه دیجیتال مارکتینگ و حمایت از زیرساخت‌های فنی احساس می‌شود.
بلاگرها اکنون بازیگران اقتصادی‌اند که می‌توانند مسیر برندها و رفتار مصرف‌کنندگان را تغییر دهند. اما اگر قرار باشد توسعه در این بخش داده شود حتماً باید چارچوب‌هایی نیز وجود داشته باشد. امروز برخی سازمان‌های دولتی یا حتی شرکت‌های بزرگ به سمت تبلیغات از طریق توییت افراد خاص روی آورده‌اند که به‌نوعی مشابه تبلیغات بلاگری است و می‌تواند جامعه را با چالش مواجه کند.
افزایش کلاهبرداری‌های دیجیتال
در امتداد رشد خیره‌کننده اقتصاد دیجیتال ایران، جامعه نیز با سرعتی بی‌سابقه به سمت خریدهای آنلاین حرکت کرده است. از کالاهای مصرفی روزمره گرفته تا خدمات تخصصی، کاربران ایرانی حالا ترجیح می‌دهند با چند کلیک، نیازهای خود را از طریق پلتفرم‌های اینترنتی تأمین کنند.
این تغییر رفتار، نه‌تنها نشان‌دهنده بلوغ دیجیتال مصرف‌کنندگان است، بلکه بازتابی از تحول زیرساختی در سبک زندگی شهری و حتی روستایی کشور محسوب می‌شود. اما در دل این تحول، چالشی نگران‌کننده درحال‌رشد است. افزایش کلاهبرداری‌های دیجیتال در حوزه خرید آنلاین. برخلاف تصور عمومی، این تهدید صرفاً به صفحات فروش جعلی یا فروشگاه‌های نامعتبر محدود نمی‌شود.
بلکه شکل‌های پیچیده‌تری از فریب در حال ظهورند؛ از عرضه کالاهای درجه‌دو به‌جای نسخه‌های اصلی گرفته تا ارسال لینک‌های فیشینگ در پوشش تخفیف‌های ویژه یا پیشنهادهای محدود. در بسیاری از موارد، کاربران با اعتماد به‌ظاهر حرفه‌ای صفحات فروش یا تبلیغات بلاگری، اقدام به خرید می‌کنند، اما آنچه دریافت می‌شود نه کالای وعده‌داده‌شده و نه حتی قابل‌استفاده است.
برخی فروشندگان سودجو، با استفاده از برندهای معتبر، محصولاتی بی‌کیفیت یا تقلبی را با قیمت‌های بالا عرضه می‌کنند. این نوع کلاهبرداری، به‌ویژه در حوزه لوازم آرایشی، پوشاک، لوازم الکترونیکی و مکمل‌های غذایی شیوع بیشتری دارد. لینک‌های فیشینگ که در قالب پیام‌های تبلیغاتی یا صفحات پرداخت جعلی منتشر می‌شوند، تهدیدی جدی برای امنیت مالی کاربران هستند.
این لینک‌ها با طراحی مشابه درگاه‌های بانکی رسمی، اطلاعات کارت‌بانکی کاربران را سرقت کرده و زمینه‌ساز کلاهبرداری‌های بزرگ‌تر می‌شوند. در برخی موارد، حتی بلاگرهای کم‌تجربه یا فاقد اعتبار حرفه‌ای، ناخواسته به ابزار تبلیغ این صفحات تبدیل می‌شوند و مخاطبان خود را در معرض خطر قرار می‌دهند.
