۱۰میلیون درآمد! «شما واجد شرایط نیستید»
تا پایان امسال ۱۸ میلیون نفر دیگر از فهرست دریافت یارانه حذف می‌شوند
هفت صبح| در روزهایی که گذشت پیامکی از سوی سامانه حمایت دهک‌بندی یارانه‌ها به خانوارهایی که یارانه‌شان قطع شده آمده، مبنی بر اینکه «براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و بررسی‌های صورت گرفته روی شاخص‌های بانکی، درآمدی و دارایی شما، سرانه درآمد ماهانه پس از کسر هزینه‌های اجاره مسکن، بیشتر از ۱۰میلیون تومان برآورد شده است بنابراین خانوار شما واجد شرایط اخذ یارانه نیست. جهت مشاهده جزئیات یا ثبت درخواست به آدرس مورد نظر مراجعه کنید.» همین پیامک تا امروز باعث قطع یارانه 3 میلیون و 100 هزار نفر شده که سر و صداهای زیادی هم در جامعه راه انداخته است.
ورود یک میلیون خانوار به باشگاه پردرآمدها!
سی‌ام مرداد ماه امسال یعنی همین چند روز پیش، مرحله 174ام از یارانه‌ها به حساب سرپرستان خانوار دهک‌های چهارم تا نهم کشور واریز شد. طبق اعلام روابط‌عمومی و ارتباطات مردمی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، این یارانه به مبلغ ۱۳۹هزار و ۷۰۸ میلیارد ریال به حساب ۱۵ میلیون و ۸۳۱هزار و ۴۹۵ نفر در دهک‌های چهارم تا نهم در سراسر کشور واریز شد و براساس دهک‌بندی اعلام شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۴۶ میلیون و ۵۷۶هزار و ۳۳۱ نفر در دهک‌های چهارم تا نهم قرار داشتند که یارانه نقدی آنها به حساب سرپرستان این خانوارها توسط ٢٨ بانک عامل در سراسر کشور واریز شد.
مقایسه تعداد یارانه‌بگیران این مرحله با مرحله قبل، البته تفاوت زیادی در تعداد خانوارها و افراد یارانه‌بگیر نشان می‌دهد. یک مرداد ماه، همین سازمان در خبری اعلام کرده بود که یارانه مرحله 173 به مبلغ ۱۴۸هزار و ۹۰۷ میلیارد ریال به حساب ۱۶میلیون و ۸۶۷هزار و ۱۹۶ نفر در دهک‌های چهارم تا نهم در سراسر کشور واریز شده و به این ترتیب و براساس دهک‌بندی اعلام شده از سوی وزارت کار، ۴۹ میلیون و ۶۴۲هزار و ۶۶۵ نفر که در دهک‌های چهارم تا نهم قرار داشتند از یارانه نقدی ماهانه بهره‌مند شدند.با این حساب در مرداد ماه، یک میلیون و 35هزار و 701 خانوار با تعداد جمعیتی معادل 3 میلیون و 66 هزار و 334 نفر از جمعیت یارانه‌بگیر در دهک‌های چهارم تا نهم حذف شده‌اند.
کاهش ناگهانی فقرای زیر خط فقر مطلق
موضوع البته به همین جا ختم نمی‌شود. در مرحله 174ام یارانه‌ها، تعداد افرادی که در دهک‌های درآمدی اول تا سوم (جمعیت زیر خط فقر مطلق کشور) بودند نیز دستخوش تغییراتی شد. سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها روز 25 مرداد اعلام کرد که در مرحله ۱۷۴ یارانه‌ها مبلغ ۱۱۲هزار و ۳۷۷میلیارد ریال به حساب ۱۰ میلیون و ۲۲۴هزار و ۳۱۱ نفر (سرپرستان خانوار) در دهک‌های اول تا سوم در سراسر کشور واریز شد که جمعیتی معادل ۲۸ میلیون و ۹۴هزار و ۴۰۲ نفر را در بر می‌گرفت.
همین سازمان، بیست و ششم تیر ماه خبر داده بود که در مرحله 173 یارانه‌ها مبلغ ۱۱۲هزار و ۵۹۶ میلیارد ریال به حساب ۱۰ میلیون و ۲۳۲هزار و ۵۵۰ سرپرست خانوار در دهک‌های اول تا سوم در سراسر کشور واریز شد که جمعیت این یارانه‌بگیرها معادل ۲۸ میلیون و ۱۴۹هزار و ۱۹ نفر اعلام شده بود.
با این حساب، در مرداد ماه، 8 هزار و 219 خانوار با جمعیتی معادل 54هزار و 617 نفر هم از دهک‌های فقیر کاسته و به دهک چهارم تا نهم منتقل شده بودند. مجموع این افراد با حذف‌شدگان از دهک‌های چهارم تا نهم نشان می‌دهد که 3 میلیون و 120 هزار و 951 نفر در مرداد ماه از گردونه یارانه‌بگیری حذف شده‌اند.تفاضل مبالغ پرداخت شده در مرحله 173 و 174 هم نشان می‌دهد که در مرداد ماه از ناحیه حذف یارانه‌ها، دولت دست به ذخیره 9 هزار و 418 میلیارد ریال زده؛ کمتر از یک همت.
درآمدهایی که حذف یارانه را رقم زد
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، این ماه و برای دادن یارانه، شاخص جدیدی را البته با مجوز مجلس رو کرده که براساس آن، اگر درآمد سرانه افراد خانوار پس از کسر هزینه مسکن، بالای 10 میلیون تومان باشد، آن خانواده از یارانه گرفتن حذف می‌شود.
این شاخص که به نظر می‌رسد بیشتر به نفع خانواده‌های پرجمعیت‌تر تنظیم شده، بزرگترین ضربه را به خانواده‌های یک نفره، دو نفره و سه نفره می‌زند. دلایل این موضوع هم با یک حساب سرانگشتی قابل تبیین است. طبق اعلام مرکز آمار ایران، در سال 1403، هزینه‌های مسکن، 43.7درصد از بودجه خانوار را به خود اختصاص داده بود. به عبارت دیگر، 56.3درصد از کل درآمد خانوار، برای سایر هزینه‌های زندگی مثل خوراک، پوشاک، کفش، فرهنگ، تفریح، بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و... خرج می‌شد و هزینه مسکن، مابقی این درآمدها را به تنهایی می‌بلعید.
حال با شاخص وزارت کار که درآمد سرانه 10میلیونی را برای سایر هزینه‌های غیرمسکنی مبنا قرار داده، به محاسبه درآمد خانوارها برای گرفتن یارانه می‌پردازیم. با این شاخص، خانوار تک‌نفره باید ماهانه زیر 17 میلیون و 760هزار تومان، خانوار دو نفره کمتر از 35 میلیون تومان و خانوار سه نفره باید کمتر از 50 میلیون تومان درآمد داشته باشد تا همچنان از نعمت یارانه‌بگیری برخوردار باشد.
این اعداد البته برای خانوارهای پرجمعیت‌تر به طور تصاعدی افزایش می‌یابد و جالب این است که بعد خانوار اکثر خانوارهای ساکن در محدوده دهک‌های چهارم و نهم، در همین محدوده خانواده 3 نفری است. اگر گزارش مرداد ماه سازمان هدفمندی که بر پایه آن، یک میلیون و 35هزار و 701 خانوار با تعداد جمعیتی معادل 3 میلیون و 66 هزار و 334 نفر از جمعیت یارانه‌بگیر در دهک‌های چهارم تا نهم حذف شده‌اند را ملاک بگیریم، به این نتیجه خواهیم رسید که اکثریت قریب به اتفاق حذف‌شدگان از یارانه، جزو همین خانوارهای سه نفره و کمتر بوده‌اند.
داستانی که تازه شروع شده
مرداد ماه امسال و با حذف بیش از 3 میلیون و 100هزار نفر، دولت توانسته حدود یک همت صرفه‌جویی کند. این درحالی‌ست که طبق گزارشی که بهمن ماه سال 1403 از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شد، کسری بودجه سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای سال جاری (1404) 220 همت برآورد شده بود.
حذف این جمعیت تا پایان سال، البته فقط 8همت از این 220 هزار میلیارد تومان کسری را پوشش می‌دهد لذا به نظر می‌رسد که مرداد ماه، آغاز راهی‌ست برای حذف تعداد بیشتری از یارانه‌بگیرهای کشور، چنانچه به‌تازگی «حسن نوروزی» رئیس سازمان هدفمندی اعلام کرده که براساس قانون بودجه سال 1404 تا پایان امسال با همکاری وزارت رفاه سه دهک بالایی جامعه که در مجموع 18میلیون نفر می‌شوند از مجموعه یارانه‌بگیران حذف خواهند شد. به عبارت دیگر، باید در ماه‌های آتی منتظر حذف 15 میلیون نفر ایرانی دیگر از چرخه یارانه‌گیری در کشور باشیم بلکه چاله‌چوله‌های کسری بودجه کشور، این‌گونه اندکی پر شود.
