زیرساخت نیست، قانون نیست، رمزارز هست | بلاکچین؛ یک سال دیگر با اگر و اما
تحلیل آینده رمزارزها در فقدان سیاست‌گذاری شفاف
هفت صبح، فریبا نباتی| در حالی‌که جهان به‌سرعت به سوی تحول دیجیتال با محوریت فناوری‌هایی چون بلاکچین و رمزارزها حرکت می‌کند، ایران همچنان درگیر چالش‌های ریشه‌ای و تصمیم‌گیری‌های متناقض در این حوزه است. از نبود قوانین شفاف تا نوسانات شدید قیمت، فعالیت در این حوزه را به مسیری پرریسک برای فعالان اقتصادی تبدیل کرده است. بازار رمزارزها در کشور با وجود اقبال گسترده مردم به‌ویژه جوانان و سرمایه‌گذاران خرد با نبود زیرساخت‌های قانونی و سیاست‌گذاری مشخص در وضعیتی بلاتکلیف قرار دارد.
رمزارزها در ایران در یک دوراهی حساس قرار دارند. از یک سو فعالیت در حوزه رمزارز تهدیدی برای نظام مالی و ارزی کشور تلقی می‌شود و از سوی دیگر صدور مجوزهای استخراج و مزایده‌های دولتی نوعی رسمیت‌بخشی به این حوزه را به وجود آورده است. در میان این دوگانگی رفتاری، تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های بانکی نیز مزید برعلت شده‌اند. انتقال رمزارزها به داخل یا خارج کشور با ریسک‌های فنی و امنیتی همراه است و فقدان آموزش عمومی و ضعف فرهنگ‌سازی، مردم را در معرض خطرات فریبکاری و کلاهبرداری‌های شایع در پروژه‌های پانزی و رمزدارایی‌های بی‌هویت قرار داده است.
مانعی به‌نام «بازیگران سنتی»
در چنین شرایطی نخستین کنفرانس بین‌المللی دی بلاک کمتر از دو هفته دیگر در ایران برگزار می‌شود. این کنفرانس که در روز‌های ۲۵ و ۲۶ خرداد با حضور متخصصان داخلی و خارجی در راستای متناسب‌سازی بازارهای اقتصادی با همکاری کشورهای عضو بریکس برگزار می‌شود با شعار «آینده بریکس با بلاک چین» فعالان، متخصصان و مقامات حوزه علم و فناوری و رمزارز کشورها را گرد هم می‌آورد تا فرصت‌های اقتصادی برابر در شرایط نابرابری‌های موجود در نظام مالی جهانی را فراهم کند. اما با وجود مسائل مختلف در ایران، از تحریم‌های بین‌المللی تا اقتصاد سنتی، این امر چگونه محقق خواهد شد؟
عصر یکشنبه، احسان چیت‌ساز، معاون برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات در حاشیه نشست خبری نخستین کنفرانس بین‌المللی دی بلاک در پاسخ به پرسش خبرنگار «هفت صبح» درباره آینده رمزارزها در ایران با وجود سیستم سرمایه‌گذاری و پرداخت سنتی در ایران گفت: همین الان هم می‌توان پیش‌بینی کرد فعالیت‌های کوآنتومی چهارچوب رمزنگاری امروزی را حتما تغییر می‌دهند اما این آینده تحت تاثیر این است که چقدر این فناوری بتواند قابلیت‌های پویا داشته باشد و بتواند خودش را با فناوری‌های در پیش سازگار کند. از نظر من این ظرفیت هر روز بیشتر توسعه پیدا می‌کند و حتما به سمت اینکه مرزهای بین‌المللی را بنوردد حرکت خواهد کرد.
احسان چیت‌ساز در پاسخ به این نکته که با وجود تحریم‌های بین‌المللی و نبود شفافیت در قوانین این حوزه، چه زمانی می‌توان از این ابزار پرداخت در بازارهای داخلی استفاده کرد با بیان اینکه نمی‌توان زمان دقیقی برای این موضوع تخمین زد اضافه کرد: در طولانی مدت امیدواریم این اتفاق بیفتد اما این موضوع چه زمانی تحقق می‌یابد قابل ارزیابی نیست.معاون وزیر ارتباطات موانع این امر را بازیگران سنتی و مقابله آنها با فناوری‌های نو دانست و افزود: همه فناوری‌های جدید توسط بازیگران سنتی با مقاومت روبه‌رو شده‌اند. این حوزه هم مانند حوزه‌های دیگر اما در نهایت هیچ چیزی نمی‌تواند از این اتفاق جلوگیری کند.
بلاکچین؛ یک سال دیگر با اگر و اما
فناوری بلاکچین، به‌عنوان زیرساخت اصلی رمزارزها، با وعده‌هایی چون شفاف‌سازی فرآیندها، حذف واسطه‌ها، امنیت بالا و تمرکززدایی از اطلاعات وارد میدان شده است. اما نبود قوانین مشخص، نبود رویه قانونی برای استارتاپ‌ها و هماهنگ نبودن نهادهای نظارتی باعث شده این ابزار نوین در ایران بیشتر یک تهدید تلقی شود تا یک فرصت.
محمد شرقی مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران نیز در حاشیه نشست خبری نخستین کنفرانس بین‌المللی دی بلاک در پاسخ به این پرسش که با وجود نبود شفافیت و محدودیت‌های قانونی کاربردپذیری بلاک چین چه زمانی به عامه مردم می‌رسد به هفت‌صبح گفت: ما به این موضوع امید داریم به خاطر اینکه موضوع رمزارز را با رمزدارایی‌ها تفکیک شده می‌دانیم. رمزدارایی‌ها در حال حاضر هم با قوانین فعلی منطبق‌سازی می‌شوند. فرایندها را به‌روز کنیم به زودی استفاده می‌شود.
اگر تعاریف این حوزه و کاربردهای این توکن‌ها دقیق برای حاکمیت و مسئولان توضیح داده شود در قالب جلسات، ارائه‌ها و پژوهش‌های حقوقی و با تفکیک و طبقه‌بندی سطوح مختلف رمزدارایی امیدواریم به زودی به قانون‌گذاری مطلوبی برسیم. او در پاسخ به اینکه منظور از این زود چند ماه یا سال دیگر خواهد بود گفت: طبعا نمی‌توان در ایران نسبت به مسائل قانون‌گذاری زمان دقیقی داد اما امیدواریم بتوانیم کمتر از یک‌سال یک پیش‌نویس خوبی برای شفاف کردن و ساماندهی اولیه این حوزه از حاکمیت داشته باشیم.
لزوم سیاست‌گذاری روشن و یکپارچه
در شرایطی که بسیاری از کشورها با تدوین مقررات دقیق و شفاف، زمینه بهره‌گیری از رمزارز و فناوری بلاکچین را در زندگی روزمره شهروندان فراهم کرده‌اند، ایران همچنان در مرحله بررسی و ارزیابی باقی مانده است. نبود چشم‌انداز مشخص، ریسک‌های فنی و حقوقی و بی‌اعتمادی عمومی، باعث شده ایران فرصت‌های این تحول را به‌آسانی از دست بدهد.
برای عبور از این وضعیت، ضروری است نهادهای تصمیم‌گیر با نگاهی راهبردی، زمینه را برای تصویب قوانین حمایتی، توسعه زیرساخت‌های فنی، آموزش عمومی و تعاملات بین‌المللی فراهم کنند. در این صورت رمزارز و فناوری‌های وابسته به آن می‌توانند به بخشی از اقتصاد رسمی کشور بدل شوند و فرصتی برای آینده باشند نه تهدید آن.
