دفاع شیلات از صید ترال
سازمان شیلات: ترال فی‌نفسه مخرب نیست. اگر درست مدیریت شود، می‌تواند اشتغال‌زا و اقتصادی باشد. صیدهای غیرمجاز و روش‌های غیراستاندارد، عامل اصلی بحران ذخایر آبزی هستند
هفت صبح| به دنبال انتشار گزارشی با عنوان «جاشوهای خانه‌نشین/ ترال‌کشی روی سفره مردم» در تاریخ 26 فروردین 1404 در روزنامه هفت‌صبح، روابط عمومی سازمان شیلات، جوابیه‌ای را ارسال کرد. متن کامل این جوابیه به شرح زیر است:
«برنامه مدیریت ماهیگیری در ایران از نظر میزان برداشت و زمان برداشت هر ساله براساس آمار و اطلاعات و نتایج مطالعات ارزیابی ذخایر آبزیان با هماهنگی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تنظیم و برنامه‌ریزی می‌شود و بر این اساس تصمیم‌گیری لازم در خصوص مدیریت صید شامل زمانبندی، مقدار مجوز سالانه و زمان دریا بست و غیره تصمیم‌گیری و اجرا می‌شود و در این فرایند، کلیه ملاحظات اجتماعی و اقتصادی و معیشت صیادان مد نظر قرار می‌گیرد.
هر روش صیدی در صورتی که از استانداردهای لازم مدیریت صید برخوردار نباشد، می‌تواند آسیب‌هایی را به ذخایر آبزی و اکوسیستم وارد کند، بنابراین روش صید ترال هم مشابه هر روش صید دیگری نمی‌تواند فی‌نفسه مخرب باشد و اطلاق عام صید ترال به عنوان صید مخرب کاملا غیرکارشناسی و غیرعلمی بوده و طرح چنین موضوعی نیز درهیچ یک از مراجع معتبر تخصصی و علمی مورد تایید نیست بنابراین لازم به یادآوری است که هیچ همپوشانی میان صید ترال در آب‌های عمیق با سایر روش‌های صید در آب‌های سرزمینی و ساحلی وجود ندارد.
امروزه به منظور کاهش فشار صیادی در آب‌های ساحلی و تعدیل تلاش صید در صیدگاه‌های نزدیک به ساحل، برنامه‌ریزی بهره‌برداری از ذخایر صیدگاه آب‌های عمیق و نیمه عمیق ضرورت دارد تا از فرصت‌های برداشت آبزیان ارزشمند صیدگاه‌های مربوطه به نحو احسن استفاده و فرصت تولید، اشتغال و ارزآوری آن تقویت شود. اما متاسفانه صیادی غیرمجاز و روش‌های مخرب مانند صید شب چراغی و دیگر روش‌ها و ابزارهای غیر‌قانونی موجب آسیب به ذخایر و کاهش ذخایر ارزشمند اقتصادی خلیج‌فارس و دریای عمان شده و هر ساله نیز رو به ازدیاد است.
سازمان شیلات ایران، در راستای تکالیف و مسئولیت‌های تعریف شده در قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی و آیین‌نامه اجرایی آن، وظیفه مدیریت، حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی در کلیه آب‌های تحت حاکمیت و صلاحیت جمهوری اسلامی ایران را بر‌عهده دارد. براساس تکالیف قانونی تعریف شده برای این سازمان، بهره‌برداری از ذخایر آبزی در صیدگاه‌های خلیج‌فارس و دریای عمان، متناسب با شرایط زیستی و اکولوژیک آبزیان و دریا با احساس مسئولیت و دغدغه روی ذخایر و منابع آبزیان و استفاده از روش‌های مختلف صید، از جمله روش صید ترال برنامه‌ریزی انجام می‌شود که امکان بهره‌برداری اقتصادی برای برداشت از ذخایر آبزیانی چون میگو، ماهیان یال اسبی و فانوس ماهیان را در شرایط حاضر امکانپذیر می‌کند و متناسب با هدف‌گذاری‌های تخصصی شیلات است.
مدیریت ناوگان صید صنعتی و صید خرد با رویکرد بهره‌برداری پایدار و حفظ منافع اقتصادی بهره‌برداران با در نظر داشتن ملاحظات زیستی و اکولوژیک صیدگاه و ذخایر آبزی در تمام عرصه‌ها از اولویت‌های مدیریت ماهیگیری شیلات است که نیازمند همراهی و حمایت ذینفعان و ذینقشان اصلی در این بخش است.»
احترام به نهاد تخصصی، انتظار برای گفت‌وگوی شفاف
روزنامه هفت‌صبح ضمن قدردانی از پاسخ رسمی و کارشناسی سازمان محترم شیلات ایران به گزارش «جاشوهای خانه‌نشین/ ترال‌کشی روی سفره مردم»، این فرصت را مغتنم می‌شمارد تا بر نقش اساسی نهادهای تخصصی در مدیریت منابع دریایی تأکید کند. نگارش این جوابیه تخصصی و انتشار آن، به معنای استقبال همزمان سازمان شیلات و روزنامه از گفت‌وگو و تضارب آرا در حوزه‌های مهم معیشتی، زیست‌محیطی و اقتصادی است.
ترال؛ مسئله اجرا، نه صرفا تعریف علمی
در متن پاسخ، تأکید شده که روش صید ترال در ذات خود مخرب نیست. این نکته از دیدگاه نظری و در چارچوب مدیریت علمی صید، قابل درک است اما تجربه میدانی، مشاهدات صیادان و گزارش‌های ارسالی صیادان محلی از سواحل جنوبی، بیانگر آن است که مسئله اصلی، در نحوه اجرا و نظارت دقیق بر اجرای این روش نهفته است. هرگونه تعارض میان استانداردهای نظری و اجرای عملی، آسیب‌هایی غیرقابل جبران برای ذخایر آبزی به همراه دارد. آنطور که صیادان محلی می‌گویند، بخش مهمی از عملیات ترال به‌ویژه در مناطق کمتر پایش‌شده، فاقد اجرای کامل استانداردهای زیست‌محیطی و زمانی است.
بنابراین، پرسش اصلی این است که چه نظارت مؤثری بر نحوه اجرای ترال در عمل صورت می‌گیرد؟ به همین دلیل به سازمان شیلات پیشنهاد می‌شود اسامی شرکت‌ها و مختصات دقیق موقعیت‌های مجاز ترال را منتشر کند تا امکان راستی‌آزمایی برای رسانه‌ها و جامعه مدنی فراهم باشد. می‌دانیم که در بسیاری از کشورها به‌ویژه در اروپا، اجرای ترال تحت محدودیت‌های جدی زمانی، مکانی و اکولوژیکی است. حتی برخی کشورها مناطق حساس و مرزهای ممنوعه برای ترال تعریف کرده‌اند. آیا چنین محدوده‌هایی در خلیج فارس و دریای عمان هم به‌روشنی مشخص شده‌اند؟ و اگر بله، چگونه نظارت می‌شود؟
هم‌شنوایی با صیادان محلی
در گزارش پیشین، دغدغه‌ها و گلایه‌های صیادان سنتی و جاشوهای خانه‌نشین بازتاب یافته بود. شاید از دید نهادهای رسمی، این روایت‌ها گاه احساسی یا غیرمستند به نظر برسند، اما از نگاه رسانه، این صداها بخش مهمی از واقعیت اجتماعی ساحل‌نشینان هستند که نباید نادیده گرفته شوند. امید است در سیاست‌گذاری‌های آتی، صدای این گروه‌های ذی‌نفع، بیش از گذشته شنیده شود.
شفافیت، راه‌حل پایدار
در پاسخ ارسالی، به وجود آمار و مطالعات تخصصی اشاره شده است. ارائه عمومی این اطلاعات، نقش مؤثری در اقناع افکار عمومی، رسانه‌ها و فعالان حوزه محیط‌زیست خواهد داشت. انتشار عمومی گزارش‌های ارزیابی ذخایر آبزیان، نحوه صدور مجوزها و نظارت بر ناوگان صید، به اعتمادسازی بیشتر میان جامعه و نهادهای تخصصی می‌انجامد.
پیشنهاد برای گفت‌وگوی ملی درباره صید
صید صنعتی و سنتی، بهره‌برداری و حفاظت، اشتغال و محیط‌زیست، همه اجزایی از یک پازل پیچیده هستند. هفت‌صبح آمادگی دارد میزگرد یا گفت‌وگویی چندجانبه با حضور نمایندگان سازمان شیلات، صیادان محلی، کارشناسان دانشگاهی و فعالان زیست‌محیطی برگزار کند تا از تقابل بی‌حاصل روایت‌ها پرهیز و بر یافتن راه‌حل‌های مشارکتی تمرکز شود. ما همگی در یک قایق نشسته‌ایم؛ امید است گفت‌وگو، جایگزین سوءتفاهم شود.
