سوخت پاک در مرز فرسودگی | ساعت‌شمار معکوس برای تعطیلی جایگاه‌های CNG
بدون برق، بدون قطعه و بدون کارمزد عادلانه، جایگاه‌های CNG یکی‌یکی از مدار خارج می‌شوند؛ بحران، فقط در آمار نیست، هر روز در صف‌های سوخت تکرار می‌شود.
هفت صبح| در سال‌هایی که سیاست‌گذاران کشور، توسعه سوخت‌های جایگزین و کاهش وابستگی به بنزین را راه نجات کلانشهرها از آلودگی هوا می‌دانستند، گاز فشرده طبیعی یا همان CNG به‌عنوان نماد سوخت پاک به میدان آمد اما حالا پس از گذشت بیش از دو دهه از راه‌اندازی اولین جایگاه‌های سوخت‌رسانی CNG در کشور، فعالان این حوزه از وضعیتی می‌گویند که به‌جای توسعه، بوی تعطیلی می‌دهد.
حامد خلیلی، نایب‌رئیس انجمن صنفی کارفرمایی CNG و صنایع وابسته استان تهران، از چهره‌های باسابقه در این صنعت است. در گفت‌وگویی با ما با صراحت از تعمیق بحران جایگاه‌ها می‌گوید؛ بحرانی که فراتر از یک مشکل صنفی، به تهدیدی برای سلامت زیست‌محیطی کشور تبدیل شده است.
صنعتی که دیده نمی‌شود
«ما نه کارخانه‌ای داریم که دودش بالا برود و کسی را آزار دهد، نه تجمعی برگزار کرده‌ایم که خیابانی را بند بیاوریم. جایگاه‌های CNG در سکوت، زیر فشار هزینه‌ها و بی‌توجهی‌ها در حال خاموش شدن هستند.» این اولین جمله خلیلی است؛ جمله‌ای که قرار است کل مصاحبه را از سطح یک دغدغه صنفی به سطحی بالاتر بکشاند. به‌گفته او، بیش از هزار جایگاه CNG در کشور با چالش‌هایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که ریشه در بی‌ثباتی تصمیمات و کم‌توجهی نهادهای ذی‌ربط دارد.
تجهیزاتی کهنه، وعده‌هایی فراموش‌شده
خلیلی در ادامه توضیح می‌دهد: «بیشتر تجهیزات جایگاه‌ها از دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ باقی مانده‌اند. کمپرسورها، تابلوهای برق، سیستم‌های ایمنی، همه فرسوده شده‌اند. هر روز احتمال بروز حادثه داریم اما نه تسهیلات بانکی برای نوسازی وجود دارد، نه تأمین قطعات ساده است. اگر قطعه‌ای خراب شود، باید هفته‌ها دنبال آن بدوی.»
او می‌افزاید: «نوسازی تجهیزات بدون حمایت ممکن نیست. ما بارها درخواست کردیم که بانک‌ها با بهره کم یا با تضمین‌های معقول وام بدهند اما پاسخ‌ها یا منفی بوده یا چنان سخت‌گیرانه که عملاً هیچ‌کس نتوانسته از آنها استفاده کند.»
بلاتکلیفی نرخ کارمزد؛ زخم کهنه‌ای که هر سال تازه می‌شود
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جایگاه‌داران، تعیین و اعلام به‌موقع نرخ کارمزد سالانه است. خلیلی با لحن گلایه‌آمیز می‌گوید: «ما یک خدمات‌رسان هستیم و منطقا باید هر سال اول فروردین بدانیم با چه کارمزدی مواجه هستیم اما در عمل، همیشه با تأخیر اعلام می‌شود و تازه همان را هم کامل اجرا نمی‌کنند.»
او به مصوبه افزایش ۷۰ درصدی کارمزد سال ۱۴۰۳ اشاره می‌کند که به‌رغم تصویب، به‌طور کامل اجرایی نشده و می‌گوید: «جایگاه‌داری با نرخ‌های چند سال قبل دیگر صرفه اقتصادی ندارد. وقتی حقوق کارگر، قیمت قطعات، هزینه تعمیرات و حتی آب و برق چند برابر شده، چطور می‌توانیم با نرخ کارمزدی که متناسب با تورم نیست دوام بیاوریم؟»
قطعی برق؛ تیر خلاص در تابستان پیش‌رو
اما انگار همه مشکلات به همین‌جا ختم نمی‌شود. خلیلی از بحران تازه‌ای می‌گوید که هر روز ابعاد تازه‌تری پیدا می‌کند: قطعی برق. او با نگرانی می‌گوید: «کم‌کم وارد تابستان می‌شویم و مثل سال‌های قبل، هشدارها درباره محدودیت برق شروع شده است. دستگاه‌های CNG برای فشرده‌سازی گاز به برق زیادی نیاز دارند.
قطعی برق حتی برای یکی دو ساعت، یعنی خروج کامل از سرویس، تشکیل صف‌های طولانی و نارضایتی شدید مردم.» او اضافه می‌کند: «در بسیاری از نقاط کشور جایگزینی برای این جایگاه‌ها نیست. وقتی یک جایگاه CNG از کار می‌افتد، مردم ناچار می‌شوند از بنزین استفاده کنند. این یعنی فشار بیشتر بر شبکه توزیع بنزین، آلودگی هوا و افزایش هزینه برای خانواده‌ها.»
مطالبات روشن اما بی‌پاسخ
در ادامه گفت‌وگو، خلیلی با اشاره به مطالبات مشخص و روشن این صنف تأکید می‌کند: «ما چیز عجیب و غیرقابل تحقق نمی‌خواهیم. فقط همان چیزهایی که تصویب شده و روی کاغذ آمده را اجرا کنند. اجرای مصوبه کارمزد، تعیین نرخ سال جدید، پرداخت به‌موقع مطالبات، تأمین برق پایدار و کمک به نوسازی تجهیزات.
اگر این‌ها تحقق پیدا کند، بیشتر جایگاه‌ها می‌توانند با انگیزه ادامه دهند.» او تأکید می‌کند که «نباید فراموش کرد ما در یک زنجیره ملی نقش داریم. هر جایگاه تعطیل شود، اثر آن زنجیروار به خودروهای عمومی، ناوگان حمل‌ونقل، سلامت محیط زیست و حتی اشتغال خانواده‌های وابسته به این کسب‌وکار منتقل می‌شود.»
خطر خاموشی آرام یک صنعت پاک
در پایان، نایب‌رئیس انجمن صنفی CNG استان تهران با لحنی هشدارآمیز می‌گوید: «اگر مسئولان به این حوزه نگاه اضطراری نداشته باشند، ما با خاموشی آرام یک صنعت پاک روبه‌رو خواهیم شد. خاموشی‌ای که علاوه بر صنف ما، آینده زیست‌محیطی کشور را هم تهدید می‌کند. در دنیا دارند به سمت توسعه گاز طبیعی فشرده و جایگزینی آن با سوخت‌های مایع می‌روند، اما ما داریم در همان جایی که سال‌ها پیش بودیم، عقب هم می‌رویم.»
این گفت‌وگو یک زنگ خطر و بلکه آژیر ممتدی برای توجه به زیرساخت‌های سوخت پاک در کشور است. صنعت CNG، به‌رغم ظرفیت بالا و مزایای بی‌شمار، در مسیر فراموشی قرار گرفته و نیازمند تصمیم‌های فوری، دقیق و عادلانه است؛ پیش از آنکه خاموشی جایگاه‌ها به خاموشی امید بدل شود.
