آینده مبهم صندوق‌های طلا
نهادهای نظارتی باید نظارت بیشتری بر فرآیندهای خرید و فروش صندوق‌های طلا اعمال کنند
هفت صبح، علی فراهانی| در ماه‌های اخیر، بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا در بورس ایران با چالشی جدی مواجه شده است. این صندوق‌ها که به‌طور معمول با هدف شبیه‌سازی قیمت طلا طراحی شده‌اند، در حال حاضر اکثرا با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی طلا در بازار جهانی معامله می‌شوند.
این اختلاف قیمت به‌ویژه در شرایطی که قیمت طلا در بازارهای جهانی افزایش یافته است، بیشتر نمایان و باعث شده که سرمایه‌گذاران در موقعیت نامطلوبی قرار گیرند. از طرفی، نهادهای نظارتی و ناشران صندوق‌ها نتوانسته‌اند به‌درستی این مشکل را مدیریت کنند و این امر منجر به کاهش اعتماد عمومی به این ابزار سرمایه‌گذاری شده است. به گونه‌ای که همچنان خرید فیزیکی طلا، از جذابیت بیشتری برای شهروندان برخوردار است.
یکی از مهم‌ترین دلایل این مشکل، نقص در فرآیندهای خرید و ابطال واحدهای صندوق‌هاست. در شرایط عادی، باید قیمت واحدهای صندوق‌های طلا به‌طور مداوم با قیمت طلا در بازارهای جهانی هم‌راستا باشد اما در بسیاری از موارد، به دلیل انتزاعی بودن گواهی‌ها و عدم انجام خرید و ابطال به‌موقع، این هم‌راستایی به‌درستی انجام نمی‌شود و برگه‌های سپرده طلا، با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی طلا در بازار معامله می‌شوند.
این موضوع علاوه بر ایجاد اختلاف قیمتی میان ارزش واقعی و بازار، منجر به کاهش نقدشوندگی صندوق‌ها نیز شده است. سرمایه‌گذاران تمایل کمتری به خرید و فروش واحدهای این صندوق‌ها دارند، زیرا احساس می‌کنند که قیمت‌ها واقعی نیست و نمی‌توانند در زمان مناسب از صندوق خارج شوند.
عرضه و تقاضای نامتعادل نیز یکی دیگر از عوامل اصلی بروز این مشکل است. در شرایطی که برخی از صندوق‌ها با تعداد زیادی واحد در گردش مواجه هستند، عرضه واحدها از تقاضا پیشی می‌گیرد و قیمت‌ها کاهش می‌یابد. این اختلاف قیمت میان عرضه و تقاضا، باعث می‌شود قیمت‌های صندوق‌ها از ارزش واقعی طلا دور شوند.
راهکارهای مختلفی برای حل این مشکل پیشنهاد شده است. یکی از اصلی‌ترین این راهکارها، سبدگردانی با روش‌هایی همچون خرید و ابطال بخشی از واحدهای صندوق‌ها توسط ناشران است. این اقدام باعث کاهش تعداد واحدهای در گردش و در نتیجه افزایش ارزش صندوق‌ها به‌طور طبیعی می‌شود.
با این کار، عرضه واحدها متناسب با تقاضا تنظیم خواهد شد و نقدشوندگی صندوق‌ها نیز بهبود خواهد یافت. علاوه بر این، ایجاد سازوکارهای بهینه برای فرآیندهای خرید و ابطال، از جمله افزایش شفافیت و گزارش‌دهی به‌موقع به سرمایه‌گذاران، به هم‌راستایی قیمت صندوق‌ها با قیمت جهانی طلا کمک می‌کند.
برخی از تحلیلگران بازار معتقدند ایجاد تغییرات در زمان‌بندی معاملات نیز به بهبود وضعیت منجر می‌شود. به‌عنوان‌مثال، صندوق‌های طلا باید قادر باشند تا زمان خرید واحدهای خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که قیمت‌های آنها همیشه منعطف و هم‌راستا با قیمت طلا در بازار جهانی باشد. به‌طور خاص، تغییر در ساعات معاملات و فرآیندهای اجرایی یکی از راهکارهای موثر است که به افزایش نقدشوندگی و کاهش فاصله قیمتی میان صندوق‌های طلا و بازار واقعی منجر می‌شود. این تغییرات موجب بهبود وضعیت صندوق‌های طلا و افزایش اعتبار آنها در بازار نیز می‌شود.
نهادهای نظارتی باید نظارت بیشتری بر فرآیندهای خرید و فروش صندوق‌های طلا اعمال کنند تا اطمینان حاصل شود که این ابزارهای مالی به‌طور موثر و منصفانه به بازار عرضه می‌شوند. همچنین، ناشران صندوق‌ها باید تلاش کنند تا فرآیندهای خود را به‌روز کرده و با شفافیت بیشتری به سرمایه‌گذاران اطلاع‌رسانی کنند. این اقدامات، علاوه بررفع مشکلات موجود، به بازگشت اعتماد به بازار صندوق‌های طلا کمک کرده و موجب ایجاد تعادل میان قیمت‌های این صندوق‌ها و قیمت‌های واقعی طلا در بازار می‌شود.
اقداماتی نظیر خرید و ابطال بخشی از صندوق‌ها و همچنین ارائه اصل طلا به متقاضیان، به بازگرداندن ارزش واقعی به این صندوق‌ها کمک می‌کند. به‌ویژه در شرایطی که قیمت طلا در بازار جهانی به‌طور مداوم افزایش یافته است، نیاز به اصلاحات در این صندوق‌ها به‌طور جدی احساس می‌شود. این امر به نفع سرمایه‌گذاران خواهد بود و به تعادل کلی بازار صندوق‌های طلا نیز کمک می‌کند.
