تعرفه‌های بی‌سابقه ترامپ علیه ۱۳۵ کشور، چالشی تازه
چین و اروپا اعلام کرده‌اند که برای مقابله اقدامات تلافی‌جویانه‌ای در نظر دارند.
هفت صبح | یک بعدازظهر بهاری در باغ رز کاخ سفید، دونالد ترامپ با آرامش همیشگی و نگاه مطمئن پشت تریبون ایستاد و فرمانی را بالا گرفت که آینده تجارت جهانی را به لرزه درآورد. ترامپ گفت: «امروز روز استقلال اقتصادی آمریکاست.» فرمانی که همه را غافلگیر کرد و با استقبال گرم طرفدارانش روبه‌رو شد. اما کمی آن‌سوتر، در پایتخت‌های جهان، شوکی بزرگ در حال شکل‌گرفتن بود.
رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که تعرفه‌ای فراگیر بر واردات از ۱۳۵ کشور جهان اعمال خواهد شد؛ تصمیمی بی‌سابقه که بازارهای مالی جهان را به سرعت ملتهب کرد. طبق طرح او، تمام کالاهای وارداتی به آمریکا حداقل با تعرفه ۱۰درصدی مواجه خواهند شد. اما برخی کشورها با مجازاتی شدیدتر روبه‌رو هستند؛ ژاپن با ۲۴درصد، تایلند ۳۶درصد، چین با ۳۴درصد، ویتنام با ۴۶درصد و کامبوج با تعرفه حیرت‌آور ۴۹درصدی روبه‌رو شدند. جالب آنکه نام روسیه به شکل بحث‌برانگیزی در این لیست دیده نمی‌شود؛ تصمیمی که بسیاری آن را به تمایل ترامپ برای حفظ روابط خاص با مسکو تعبیر کرده‌اند.
آمریکا حتی برای نزدیک‌ترین متحدانش نیز تعرفه‌هایی وضع کرد: بریتانیا ۱۰درصد و اتحادیه اروپا با تعرفه‌ای ۲۰درصدی مواجه شدند.
تصمیم ترامپ را می‌توان یک انتخاب سیاسی در مقابل تصمیم‌های صرفا اقتصادی به شمار آورد.
این بسته تعرفه‌ای، با عنوان «تعرفه‌های متقابل»، پاسخ ترامپ به گفته خودش به سال‌ها «رفتار ناعادلانه» کشورهای دیگر با آمریکا بود. ترامپ که اکنون سکان‌دار دوباره کاخ سفید است، وعده انتخاباتی خود را عملی کرد و توانست با همین شعارها، کارگران و تولیدکنندگان آمریکایی را به وجد بیاورد. او تأکید کرد که دوران سوءاستفاده اقتصادی دیگر کشورها از آمریکا پایان یافته و کارخانه‌ها و شغل‌ها به آمریکا باز خواهند گشت.
اما مخالفان ترامپ و بسیاری از اقتصاددانان این حرکت را «قمار بزرگ» او می‌نامند؛ قماری که مصرف‌کنندگان آمریکایی باید هزینه آن را با تورم بیشتر بپردازند. برخی نزدیکان او نیز تا آخرین لحظه تلاش کرده بودند رئیس‌جمهور را از اعلام چنین طرح وسیعی منصرف کنند؛ اما ترامپ تصمیمش را گرفته بود و برگ برنده خود را به هوادارانش نشان داد. منتقدان دموکرات هشدار می‌دهند که این تعرفه‌ها فشار اقتصادی شدیدی بر طبقه متوسط آمریکا وارد می‌کند.
واکنش جهان به این تصمیم تند و سریع بود. رئیس کمیسیون اروپا، اورسولا فون‌درلاین، با نگرانی از افزایش قیمت‌ها و تشدید تورم هشدار داد و اروپا را آماده اقدامات تلافی‌جویانه دانست. در شرق آسیا، ژاپن این تصمیم را «تأسف‌بار» و کره جنوبی آن را تهدیدی برای زنجیره تأمین جهانی نامیدند. حتی استرالیا که معمولاً متحد بی‌چون‌وچرای آمریکاست، گفت که این رفتار «دوستانه نیست». اما چین در واکنشی شدیدتر، اعلام کرد که در این جنگ تجاری «ساکت نخواهد نشست».
چین بلافاصله اقدامات تلافی‌جویانه خود را اعلام کرد و هشدار داد که تعرفه بر محصولات کشاورزی آمریکا و محدودیت‌های جدی برای شرکت‌های آمریکایی در بازار چین در راه است. تحلیلگران معتقدند این رویارویی تجاری میان آمریکا و چین ممکن است به «جنگ سرد اقتصادی» جدیدی منجر شود که تمام جهان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
نام ایران نیز در میان ۱۳۵کشور قرار گرفته و کالاهای ایرانی شامل تعرفه ۱۰درصدی شده‌اند. هرچند تجارت میان ایران و آمریکا به علت تحریم‌ها محدود و نزدیک به 100میلیون دلار است، اما تحلیلگران این اقدام را «پیامی روشن» از کاخ سفید برای ادامه «فشار حداکثری» به تهران می‌دانند. گروه دیگری از تحلیلگران معتقدند قرار گرفتن ایران در این لیست شاید نشانه‌ای از تمایل ترامپ برای ایجاد روزنه‌ای جهت توافقات احتمالی در آینده باشد.
ترامپ حتی پا را فراتر گذاشت و تهدید کرد در صورت عدم پیشرفت مذاکرات با تهران، تعرفه‌های ثانویه‌ای را علیه کشورهای طرف معامله با ایران وضع خواهد کرد؛ پیامی که نگرانی‌هایی را در چین، هند و حتی روسیه ایجاد کرده است. این هشدار سبب شده تا کشورهایی که روابط تجاری خود را با ایران حفظ کرده‌اند، با احتیاط بیشتری قدم بردارند.
مقامات ایران اما واکنش سردی داشتند؛ آنها تاکید می‌کنند که «تهدید و تحریم، راه به دیپلماسی نخواهد برد» و ترامپ را به تکرار سیاست شکست‌خورده گذشته‌اش متهم کردند. رسانه‌های داخلی ایران نیز این اقدام را نشانه‌ای از آغاز دور جدید فشارهای شدید اقتصادی علیه تهران دانسته‌اند.
با این تعرفه‌ها، مرز میان سیاست و اقتصاد بیش از هر زمانی محو شده است. بسیاری از کشورها در این دوراهی سخت گرفتارند که به خواسته‌های واشنگتن تمکین کنند یا مقابل آن بایستند و عواقب سیاسی اقتصادی آن را بپذیرند. جهان در شرایط شکننده‌ای است و تصمیم ترامپ «بنیان‌های تجارت جهانی را به لرزه درآورده است».
حالا یک پرسش بزرگ باقی می‌ماند: آیا این قمار ترامپ به سود آمریکا تمام خواهد شد یا به رکودی عمیق‌تر و انزوای بیشتر منجر خواهد شد؟ شاید هم ترامپ با این طرح قصد دارد از پلن جدیدی رونمایی کند که برای موازنه قوای سیاسی_اقتصادی در جهان است.
