سفره غذایی با نان کمتر، تخم‌مرغ بیشتر| درباره سبد وزارت بهداشت چه می‌دانیم؟

هفت صبح| در جدول جدیدی که وزارت بهداشت برای تعیین دستمزد کارگران به شورای‌عالی کار داده، میزان نیاز روزانه هر فرد به گوشت‌های قرمز و سفید، نان، برنج و میوه‌ها کاهش یافته است. البته این جدول افزایش‌هایی هم در بخش‌های تخم مرغ و لبنیات و ماکارونی داشته است.

مهم‌ترین تغییرات این بوده که از وزن روزانه میوه مصرفی 80 گرم، از وزن مورد نیاز برنج 25 گرم و از وزن مورد نیاز گوشت سفید و قرمز به ترتیب روزانه 10 و 8 گرم کم شده است. همچنین به میزان مصرف توصیه شده روزانه تخم مرغ و لبنیات هم به ترتیب 5 و 50 گرم زیاد شده است. 

روز سه‌شنبه اعضای کمیته دستمزد رقم ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان را به عنوان هزینه سبد معیشت کارگران تصویب و در جلسه امروز شورایعالی کار ارائه کردند. این شورا هر ساله جدولی از وزارت بهداشت دریافت می‌کند که در آن میزان کالری مقرون به‌صرفه و مطلوب هر ایرانی در طول روز نوشته شده. ارزش غذایی سبد اول (مقرون به‌صرفه) برابر ‌۲۵۳۰ کالری و  برابر 1465 گرم و ارزش سبد مطلوب 2358 کالری و هزار و 480 گرم بوده است.

از نظر وزارت بهداشت سبدی مطلوب است که کف کالری‌های روزانه را به فرد برساند. رئیس کمیته مزد و نماینده جامعه کارگری از کانون عالی شورای اسلامی کار به روزنامه هفت صبح می‌گوید که این شورا مبلغ هزینه ماهانه سبد معیشت کارگران را برای خانواده سه نفره با همین موادی که در سبد مقرون به‌صرفه اعلام شده به دست آورده است. در سبد مقرون به‌صرفه از هر ماده غذایی اصلی چند گرم وجود دارد و نسبت به سال‌های قبل چقدر تغییر کرده است؟

دسته اول: مواد غذایی کاهش یافته

 میزان نان در جدول سال قبل برای هر نفر در روز 310 گرم بود که در این جدول به 290 گرم رسیده است.

در جدول سال قبل میزان نیاز روزانه به برنج 95 گرم بود، امسال  این عدد به 70 گرم رسید. 

میزان مصرف میوه از 280 گرم به 200 گرم رسیده است.

مرغ از 60 گرم سال قبل، به 40 گرم رسیده است. درست است که این وزن کم شده اما در مقابل 10 گرم روزانه هم آبزیان به سبد اضافه شده که قبل از این اصلا در جدول وجود نداشت. با این حال همچنان در این یک سال 10 گرم از سبد گوشت سفید کم شده است. 

میزان توصیه شده قند و شکر سال قبل برابر با 40  گرم بوده که امسال به 30 گرم رسیده است. البته اینطور که محسن باقری می‌گوید توصیه شده که از مصرف قند و شکر هم کم و به مصرف میوه‌های خشک شیرین، مثل کشمش توت و انجیر اضافه شود. 

دسته دوم: افزایش‌یافته‌ها

مهمترین افزایش مربوط به وزن مورد نیاز تخم مرغ بوده که نشان می‌دهد از35 گرم سال قبل به 40 گرم رسیده است.

امسال مقدار توصیه شده ماکارونی از 20 گرم به 25 گرم رسیده است. چراکه ظاهرا طبق اعلام وزارت بهداشت سبوس ماکارونی زیاد است و به همین دلیل برای اضافه کردن فیبر، 5 گرم سهم این ماده غذایی را در سبد خوراک ایرانیان زیادتر کرده‌اند.

شیر و فرآورده‌های لبنی از 250 گرم در سال‌های گذشته به 300 گرم رسیده است. 

قبلا نیاز هر فرد به حبوبات (به تنهایی) در جدول برابر 26 گرم بود که اما حالا توصیه شده که بخشی از نیاز ما به آن از مغزدانه‌ها (فندق، گردو، بادام و ...) تامین شود و به همین دلیل حالا وزن آن به 30 گرم رسیده. یعنی 4 گرم آن شامل مغزدانه‌ها می‌شود.

مقدار روغن توصیه شده سال قبل 35 گرم بود که امسال هم همان 35 گرم باقی مانده است. 

 میزان مصرف سبزی‌ها 300 گرم و سیب زمینی 70 گرم ثابت بوده است.

ماجرای اعتراض‌های سال پیش

سال گذشته در اولین پیشنهاد وزارت بهداشت یک سرکوب کالری رخ داد. بعد از اعتراض شورایعالی کار به آنها گفته شده بود که به دلیل افزایش کبد چرب و بیماری‌های گوارشی باید سبد غذایی تغییر کند و این عادات اصلاح شود. در دو سال گذشته مجموع تعداد کالری‌ کم به عدد 2100 کالری رسید. در حالی که سال 1391 دولت عدد دو هزار و 573 کالری را برای مصرف روزانه افراد تعیین کرده بود. بعد از  اعتراض شورایعالی کار همان کالری سال قبل را دوباره تایید کردند.

امسال هم وزارت بهداشت این سبد را با همین ایده‌های تغییر و اصلاح سفره غذایی ایرانیان نوشته است.شورایعالی کار دیگر به جدول جدید وزارتخانه اعتراض نکرده است. اولا به این دلیل که اختلاف این سبد با سبد سال 1395 خیلی نیست. دوما اینکه امسال این شورا به دلایل نامعلومی نماینده‌ای به جلسات وزارتخانه نفرستاد تا در نوشتن این جدول سهیم باشد.

البته آنها یک دلیل دیگر هم دارند و می‌گویند امسال نسبت به سال قبل چون تغییر کالری نداشتند دیگر اعتراضی نکرده‌اند. این‌ها توضیحات باقری است. ضمن اینکه به گفته او «امسال رویکرد دولت با ما تقابلی نبوده و برای همین هم لزومی نداشته که سر این موضوعات حواشی درست کنیم. ما سعی کردیم از زوایای تخصصی وارد شویم و چون این بحث تخصصی است ایراداتمان را بعد از بررسی بیشتر از سال آینده وارد کنیم.» 

چهارگوشه دنیا چه خبر است؟

اگرچه وزارت بهداشت توضیح داده که به علت سبوس موجود در ماکارونی آن را اضافه کرده اما به خوبی می‌دانیم که ماکارونی وعده شکم پرکنی است که اضافه کردن آن می‌تواند کالری نهایی سبد را بیشتر از مواد مغذی دیگر افزایش دهد. البته در کنار این نگاه بدبینانه، باید این را هم اضافه کرد که طبق راهنمای اداره بهداشت کشورهای مختلف، میزان ماکارونی توصیه شده خیلی بیشتر از این حرف‌هاست. برای مثال مقدار متوسط ماکارونی روزانه در بریتانیا 60 تا 100 گرم و در مصر 50 تا 100 گرم است. 

میزان مصرف روزانه نان را وزارت بهداشت روزی 20 گرم کم کرده و به 290 گرم رسانده است. سال پیش برخی رسانه‌‌ها نوشته بودند که دولت به دلیل مشکلات در تامین آب و گندم، دست به این کار زده است. بررسی هفت صبح نشان می‌دهد که در راهنمای غذایی ایالات متحده مقدار توصیه نان روزی 85 تا 120 گرم، در بریتانیا 90 تا 120 گرم، در فرانسه روزی 150 تا 200 گرم است که از 290 گرم نانی که وزارت بهداشت می‌گوید فاصله زیادی دارد.  با این حال آداب غذایی هر کشور متفاوت و میزان مصرف روزانه نان در ترکیه و مصر تقریبا مشابه به ایران است. 

وب سایت‌های وزارت بهداشت آمریکا و بریتانیا نشان می‌دهد که توصیه این کشورها به مصرف حداقل 100 گرم حبوبات پخته شده در روز بوده و 70 گرم از ایران بیشتر است.

مقایسه وزن توصیه شده روغن در ایران با گایدلاین‌های غربی نشان می‌دهد که مقادیر آنها فاصله چندانی با هم ندارد. 

میزان نیاز روزانه گوشت قرمز در جدول جدید به 30 گرم رسیده است اما به گفته رییس کارگروه مزد شوراهای کشور ،  وزارت بهداشت اعلام کرده که جای آن را با تخم مرغ و مرغ و دانه‌ها (گردو، فندق و ...) پر کرده. وزارت بهداشت بریتانیا توصیه به مصرف 70 گرم گوشت قرمز در روز دارد.

درباره سبد وزارت بهداشت چه می‌دانیم؟

تا اینجای کار مشخص شد که وزارت بهداشت سالانه رقمی به عنوان کالری مطلوب روزانه هر فرد اعلام می‌کند. سازمان بهداشت جهانی یک عدد تعیین کرده که هر فرد برای زنده‌ماندن به حداقل 2400‌کالری در روز نیاز دارد اما همانطور که در کشورهای دیگر هم قید شده این عدد باید برای کارگران بیشتر باشد. باقری می‌گوید آنها قصد دارند مه با مداخله شورایعالی کار سال آینده در همکاری مشترکی با وزارت بهداشت کالری مصرفی کارگر را هم جداگانه حساب کنند و مبنای محاسبات خود قرار دهند.

به طور کلی شورای‌عالی کار از این سبد برای چانه‌زنی در رقم نهایی دستمزد کارگر استفاده می‌کند. چراکه دولت می‌خواهد با دستمزد دستوری پایین تا حدی جلوی افزایش تورم  را بگیرد. برای همین سبد معیشت را در نظر می‌گیرند که هزینه‌های زندگی را بتواند محاسبه و اعمال کند.

اما میزان کالری مصرفی کارگران در کشوری مانند هند که از همین فرمول استفاده می کند برابر سه هزار و 490کالری در روز است. همچنین در روسیه کالری دریافتی مد نظر کارگر در این کشور بین 2هزار و 670 تا 2هزار و 730 برای مردان بالغ در نظر گرفته شده؛ البته کالری دریافتی برخی از مناطق دیگر بسته به سردی دما بیشتر است. بررسی‌ها اما نشان می دهد که در سال‌های اخیر معمولا کمتر روی تعداد کالری بلکه بر رژیم غذایی متعادل تاکید می‌شود.