آنچه بانک‌های ترکیه هنگام سپرده گذاری ‌به شما نمی‌گویند

هفت صبح| نزدیک به یک سال است که تعدادی از بانک‌های ترکیه‌ای برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی از جمله سرمایه  ایرانی‌ها به شکل سپرده بانکی تلاش می‌کنند و می‌گویند چیزی حدود 50 درصد سود سالانه به این سپرده‌ها تعلق می‌گیرد، آنها تا حدی هم در این کار موفق بودند مخصوصا در ماه‌های اولیه اما واقعا سپرده گذاری در بانک‌های ترکی چقدر منطقی است؟

خداحافظی با ملک، سلام به بانک

از وقتی دولت اردوغان تن به افزایش نرخ بهره داد تا به وسیله آن افسار تورم سنگین در ترکیه را بکشد بازار سرمایه گذاری روی ملک کاهش جدی نشان داد، دلایل فنی ماجرا مفصل است اما اینطور که بعضی آمارها گفتند نتیجه افزایش نرخ بهره در ترکیه، کاهش بیشتر از 45 درصدی سرمایه گذاری خارجی، از جمله ایرانی‌ها روی بازار ملک ترکیه بود. پس از همان موقع یعنی حدود یک سال پیش بازاریابی برای پیشنهاد دادن یک سرمایه گذاری دیگر شروع شد: سپرده گذاری در بانک‌های ترکیه.

 طبیعتا وقتی نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند بانک‌ها سود بیشتری به سپرده‌های بانکی می‌پردازند به این ترتیب از نوامبر سال گذشته که دولت نرخ بهره را از حدود 30 درصد به بیشتر از 40 درصد رساند، همانطور که سیاست‌گذار پولی ترکیه می‌خواست توجه‌ها به سمت سپرده گذاری در بانک‌های ترکیه جلب شد، این توجه وقتی بیشتر شد که نرخ بهره به افزایشش ادامه داد و در ماه مارس به نزدیک 50 درصد رسید.

این اتفاق را بگذارید کنار سیاست‌های تقویت حساب‌های ذخیره لیر که بخشی از تلاش تیم اقتصادی جدید اردوغان برای افزایش ارزش پول ملی ترکیه بودتا متوجه شوید چرا سپرده گذاری خارجی‌ها در بانک‌های ترکیه تا جایی جذاب شد که خیلی از ایرانی‌ها را هم به سمت خودش کشید. این سیاست‌ها شامل آسان گیری در قوانین مربوط به افتتاح حساب و دادن امکاناتی مانند بیمه سپرده می‌شد تا هم کار را آسان کند و هم خیال سپرده گذاران را تا اندازه‌ای جمع. با همه اینها اما موضوع پیچیدگی‌های زیادی دارد.

آنچه به شما می‌گویند

بانک‌های ترکیه مخصوصا سه بانکی که بیشترین خدمات را به شهروندان ایرانی می‌دهند یعنی زراعت بانک، ایش بانک و واکیف بانک به کسانی که می‌خواهند در مورد سرمایه گذاری سپرده در این بانک‌ها بیشتر بدانند می‌گویند که متقاضیان با حداقل سرمایه گذاری یعنی چیزی حدود ۱۰۰۰ لیر که به پول ما نزدیک به ۲میلیون تومان نیاز دارند.هر سه این بانک‌ها می‌گویند که قراردادهای سود بیشتر از ۴۵ درصد امضا می‌کنند بنابراین سپرده‌گذاری در بانک‌های ترکیه برای شهروندان ایرانی که با هزار و یک دلیل نگران افت ارزش پولشان هستند یا می‌خواهند جایی بیرون از مرزهای جغرافیایی ایران سرمایه گذاری کنند می‌تواند گزینه جالبی باشد.

آنچه به شما نمی‌گویند

با وجود سود بالا و آسان گیری‌هایی که بانک‌های ترکیه‌ای برای سپرده‌گذاری خارجی‌ها از جمله ایرانی‌ها ارائه می‌کنند اما طبیعتا یک چیزهایی هم به مشتری گفته نمی‌شود. یکی از آنها موضوعات مربوط به اقتصاد کلان ترکیه است. می‌دانیم که این کشور چند سال است از ثبات اقتصادی خارج شده و از طرفی اردوغان رابطه خیلی خوبی با افزایش نرخ بهره ندارد، او بارها تاکید کرده که نرخ بهره ابزار شیطان است.

البته خیلی‌ها می‌گویند از آنجا که حلقه رانت خواران اطراف قدرت از نرخ بهره پایین و دریافت تسهیلات بانکی کلان سود می‌برند او و دولتش تا جای ممکن در برابر افزایش نرخ بهره مقاومت می‌کند بنابراین کارشناسان تاکید می‌کنند که بالا بودن نرخ بهره در ترکیه ثبات چندانی ندارد آنها برای اینکه حرفشان را ثابت بکنند به کاهش اندک و تدریجی نرخ در چند ماه اخیر استناد می‌کنند و می‌گویند که هدف نهایی اردوغان بعد از عبور از بحران پایین نگه داشتن نرخ بهره است. این موضوع باعث می‌شود که آنها در مورد کاهش نرخ بهره هشدار بدهند چون اغلب قراردادهای بانکی برای سپرده پذیری تاکید می‌کنند که تابع قوانین کلان در مورد تعیین نرخ بهره هستند و چندان دستشان برای دادن سودهای بالاتر از نرخ بهره اعلامی ‌بانک مرکزی ترکیه باز نیست.

موضوع دیگر که باز هم به همین سیاست‌های اردوغان مربوط می‌شود ارزش لیر است. می‌دانیم که بهره‌های بالا به سپرده‌هایی تعلق می‌گیرد که به صورت لیر انجام شده باشند و سودهایی که بانک‌های ترکیه به سایر ارزها می‌پردازند کمتر از ۵ درصد است. این موضوع باعث می‌شود که در صورت کاهش ارزش لیر و بالا رفتن تورم در ترکیه ارزش سپرده‌های بانکی کاهش پیدا کنند.

در حال حاضر نرخ رسمی‌تورم در ترکیه چیزی حدود ۴۴ درصد اعلام می‌شود. پس تا همین جای کار سود سپرده‌های لیر در بانک‌های ترکیه فقط توان پوشش افت ارزش لیر را دارند حالا تصور کنید که دوباره سیاست‌های اقتصادی قبلی اردوغان برگردد، نرخ بهره پایین برود یا ثابت بماند و کابوس تورم ۸۰ درصدی تکرار شود. این یعنی ارزش لیرهای سپرده شده به بانک نه تنها زیاد نمی‌شود بلکه در عمل کاهش جدی هم پیدا می‌کند.

همه اینها را بگذارید کنار تحریم‌هایی که علیه ایران وجود دارد و باعث می‌شود که سپرده گذار ایرانی مجبور باشد سپرده‌گذاری را به صورت وکالتی یا با پول فیزیکی انجام بدهد که خود این موضوع برایش هزینه زیادی دارد و باعث اتلاف بخشی از سرمایه و دردسرش می‌شود. در نهایت مالیات یکی دیگر از موضوعات مهمی‌است که در مورد سپرده گذاری در بانک‌های ترکیه کمتر درباره‌اش گفته می‌شود.

مالیات بر سود سپرده‌های بانکی مخصوصا سپرده‌های کوتاه مدت بسیار بالاست و می‌تواند تا ۱۵ درصد کل سود شما را در بر بگیرد. به این ترتیب اگر شما در مدتی کمتر از ۶ ماه با دیدن شرایط نامناسب اقتصادی در ترکیه تصمیم به خروج سپرده‌تان از بانک بگیرید باید ۱۵ درصد کل سودتان را هم مالیات بدهید. این رقم در صورتی که شش ماه از سپرده گذاری‌تان گذشته باشد ۱۲ درصد و اگر بیشتر از یک سال گذشته باشد ۱۰ درصد خواهد بود. بنابراین حتی اگر همه چیز خوب پیش برود شما باید ده درصد از آن فرضا ۴۵ درصدی را که سود دریافت کرده‌اید به عنوان مالیات بپردازید که البته خود به خود از حسابتان کسر خواهد شد.