پشت پرده ماجرای صافولا و هایپر استار | علت خروج صافولا از ایران معلوم شد
آیا باید نگران مهاجرت شرکای سعودی و اماراتی از بخش‌های پولساز تولید و خدمات باشیم؟
هفت صبح| 10 روز پیش شورای‌شهر به شهرداری اجازه داد که ملک هایپراستار را به بانک شهر بفروشد. اولین برداشتی که از این خبر، دست‌به‌دست شد این بود که به‌زودی سرمایه‌گذار خارجی هایپراستار از ایران خارج می‌شود. این موضوع را روابط‌عمومی هایپراستار تایید یا تکذیب نکرد اما از حرف‌های معاون شهردار تهران فقط همین برداشت می‌شد که قرار است فروشگاه زنجیره‌ای شهروند جای هایپراستار اتوبان باکری را بگیرد. چه زمانی؟ شهرداری می‌گوید دو سال دیگر.
با اینکه همه درباره خروج این فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ از کشور حرف می‌زدند اما هایپراستار 20 شعبه دیگر هم در ایران دارد که درباره سرنوشت آنها فعلا خبر موثقی در دست نیست. فاصله کوتاه بین انتشار این خبر با خبر قدیمی‌تر خروج یک شرکت معروف سعودی، فضای عمومی را با یک نگرانی بزرگ روبه‌رو کرد: هلدینگ‌های خارجی در حال ترک ایران هستند. گفت‌وگوی «هفت صبح» با فعالان بازار نشان می‌دهد که این تحلیل آنقدرها هم درست نیست.
شهرداری، هایپر استار را فراموش می‌کند؟
ماجراهای روزهای اخیر هایپراستار از بدهی شهرداری به بانک شهر شروع شد. شهرداری تهران با مذاکرات و چانه‌زنی‌ها قبول کرده که 80 هزار میلیارد تومان باید بابت بدهی‌های خود به بانک شهر بپردازد. پیشنهاد شهرداری این بوده که فضای پروژه هایپراستار اتوبان باکری را با قیمت 11 هزار و 750 میلیارد تومان به بانک شهر بفروشد تا بخشی از این بدهی، جبران شود. فرضیه اول درباره معامله هایپراستار این است که قرارداد 20 ساله هایپراستار به‌زودی به پایان می‌رسد اما شایعه این بوده که هایپراستار تصمیم به خروج از کشور گرفته.
بررسی اخبار نشان می‌دهد که فرضیه اول بیشتر به واقعیت نزدیک است. فروشگاه هایپراستار اتوبان باکری اگرچه سال 1388 افتتاح شده اما قرارداد آن سال 1385 ثبت شده. شهرداری می‌گوید این معامله را زود جوش داده‌اند؛ چراکه بعد از اتمام همکاری با هایپراستار به‌سختی می‌شد این واگذاری را انجام داد. توضیح معاون شهردار هم این بوده که دو سال آینده قرار است هایپراستار باکری، فضای خود را تحویل دهد و به جای آن «شهروند» تاسیس شود. به نظر غیرعادلانه می‌آید؟
قرارداد دو دهه پیش آنها با تهران همین بوده که هایپراستار عرصه را از شهرداری بگیرد ولی شهرداری مالک اصلی و کارفرما باشد. هایپراستار هم بعد احداث و بهره‌برداری پروژه مورد نظر کلیه ساختمان و امتیازهای آن را برگرداند به مالک اصلی؛ یعنی شهرداری تهران. قراردادی که در اصطلاح مهندسی به آن می‌گویند: قرارداد «بساز، بهره‌برداری کن، برگردان».
هایپراستار از کجا آمد؟
دو دهه پیش اولین بار بود که یک شرکت خارجی سرمایه‌گذاری بزرگی در بخش خدمات کشور به راه می‌انداخت. شرکت «میدل‌ایست هایپرمارکتس لیمیتد» زیرمجموعه هلدینگ بزرگ گروه «الفطیم» بود. الفطیم چه شرکتی است؟ هلدینگ الفطیم امتیاز برند اصالتا فرانسوی «کارفور» را گرفته بود تا در خاورمیانه و شمال آفریقا به صورت محلی فروشگاه‌هایی مشابه هایپراستار تاسیس کند.
پس مالک اصلی هایپراستار هم محصول همکاری دو برند فرانسوی- اماراتی بوده. البته به نظر می‌رسد طرف اماراتی رابطه خوبی با ایرانی‌ها دارد. چراکه وقتی وارد لینکدین «الفطیم» می‌شویم لیست بزرگی از کارمندان ایرانی را می‌بینید که در این هلدینگ اماراتی مشغول به کار هستند. این شرکت خصوصی مجری برندهای مهمی مثل آیکیا (شرکت لوازم خانگی معروف سوئدی) در منطقه است. کار توزیع و فروش خودروهای برندهایی مانند Toyota، Lexus، Honda، و Volvo هم در محدوده امارات و چند کشور دیگر خاورمیانه با آنهاست.
آنها در ایران هایپراستار را هم تاسیس کردند. مجمع عمومی هایپراستار دو هفته پیش برگزار شده و از آگهی آن مشخص است حداقل تا دو سال دیگر این فروشگاه زنجیره‌ای معروف در ایران باقی می‌ماند. مگر اینکه هایپراستار نیت داشته باشد که مهم‌ترین ملک اجاره‌ای خود را از بانک شهر بخرد. در این صورت محبوب‌ترین شعبه آنها همین جا در اتوبان باکری به کار خود ادامه خواهد داد. اما اگر «الفطیم» قصد داشته باشد به کار هایپراستار پایان دهد، احتمالا اسنپ هم باید فکر چاره باشد. چراکه حدود ۱۰ درصد سهام شرکت اسنپ نیز متعلق به هایپراستار است. ضمن اینکه هایپراستار به‌عنوان سهامدار اسنپ، نقش مهمی در توسعه و گسترش خدمات اسنپ مارکت هم داشته است.
علت خروج صافولا از ایران معلوم شد
هفته پیش همین خبر برای یک شرکت اماراتی در ایران هم تکرار شده بود. تا همین دی‌ماه گروه صنعتی صافولا، هلدینگ بین‌المللی تولید مواد غذایی عربستان سعودی، نقش مهمی در تولید روغن در ایران داشت اما ابتدای دی‌ماه بورس عربستان خبر داد که آنها دارایی خود را به ارزش 188 میلیون دلار فروخته و از بازار ایران خارج شده‌اند. اولین شایعه مربوط می‌شد به علت خروج سعودی‌ها. آن زمان گفته می‌شد که علت این کار، واهمه صافولا تغییرات در ریاست‌جمهوری آمریکا بوده است، اما بررسی «هفت صبح» نشان می‌دهد صافولا در کل خاورمیانه در حال خروج از صنعت غذاست و اخیرا هم صنایع لبنیاتی بزرگ خود را در مراکش به فروش رسانده. فروش شرکت آنها در ایران (به نام صافولابهشهر) هم در همین راستا بوده.
شرکت خارجی دیگری جایگزین سعودی‌ها شده است
مسئله اینجا تمام نمی‌شد و یک شایعه دیگر هم وجود داشت. از آن روز سوال اصلی این بود که چه کسی می‌تواند جای سرمایه‌گذاران عربستانی صافولا در ایران را بگیرد؟ همه حدس می زدند که شرکت صنایع غذایی مدلل سکان را به جای سعودی‌ها به دست گرفته است اما بررسی‌های هفت صبح نشان می‌دهد صافولا از کشور ما رفته و جای خود را به یک شرکت خارجی دیگر داده است. البته تفاوت این است که این شرکت خارجی جدید ارتباط نزدیک و مستقیمی با صنایع غذایی مدلل دارد.
40 درصد از بازار روغن در دست یک تولیدکننده
شرکت معروف صنایع غذایی مدلل پیش از این هم از یک طرف با کشاورزها ارتباط داشت و با خرید دانه‌های روغنی روغن غنچه و نازگل را تولید می‌کرد. حالا شنیده‌ها حاکی از این است که مدلل غیر از تامین بخشی از نیاز اولیه خود از کشاورزان ایرانی، بخش دیگر مواد مورد نیاز را از طریق یک شرکت خارجی دیگر خود وارد و روغن‌های «لادن»، «بهار» و «نسترن» در بازار توزیع می‌کند. با این جابه‌جایی سهام که برای گروه صنایع غذایی مدلل 16 هزار میلیارد تومان خرج داشته، آنها به شکل مستقیم اداره کننده 40 درصد از بازار روغن کشور خواهند شد.