آغاز شمارش معکوس برای حذف چهار صفر از پول ملی
اجرای کامل فرآیند حذف چهار صفر از پول‌ملی از لحاظ حقوقی و فنی یک فرآیند زمان‌بر است
هفت صبح| تقریبا دو، سه سال پیش بعضی خبرگزاری‌ها با انتخاب تیتر «چهار صفر از پول ملی حذف شد» باعث شدند مردم به اشتباه تصور کنند همه‌چیز تمام شده است. کلی زمان گذشته و حذف چهار صفر از پول‌ملی هنوز به شکل چراغ‌خاموش در اجراست. قسمت بامزه ماجرا اینجاست که هنوز هر زمزمه‌ای درباره ماجرای حذف صفر از پول ملی، توجه مردم را به خود جلب می‌کند. چیزهایی که در یکی، دو روز اخیر شنیده‌اید از نزدیک بودن موعد اجرای آن خبر می‌دهد و شاید بد نباشد یک‌بار اطلاعاتمان را باهم به اشتراک بگذاریم.
دولت چند سال ، لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را به مجلس ارائه داد و بعد از تصویب در بهارستان، برای اجرای آن و تغییر اسکناس‌های جدید برنامه‌ریزی شد. بانک مرکزی طول دوره گذر از «ریال» به «تومان» را 24 ماه پیشنهاد کرده بود و زمان می‌خواست تا در این مدت اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی جمع‌آوری و جایگزین شود. همان موقع برای اجرای کامل قانون حذف صفر از پول‌ملی، پنج سال زمان پیش‌بینی شد.
ایده حذف صفر از پول‌ملی سال 1386 با دستور رئیس‌جمهور وقت، محمود احمدی‌ن‍ژاد به عنوان الزام قانونی مطرح شد ولی پیش از آن، در سال 1372 هم بانک‌مرکزی، مطالعاتی گسترده را در این زمینه آغاز کرد. در دو مرتبه کار نیمه‌تمام باقی‌ماند. بانک‌مرکزی سال 86 یک نظرسنجی درباره تغییر واحد پولی و حذف صفرها انجام داد و 47 هزار و 28 نفر در آن شرکت کردند. 79 درصد مشارکت‌کنندگان با اصلاح پول‌ملی (حذف صفر از پول‌ملی) موافق بودند. 43 درصد مشارکت‌کنندگان با واحد پولی «تومان» و 45درصد با واحد پولی «پارسی» موافق بودند.
حذف صفر از پول‌ملی کشورها، نخستین بار پس از پایان جنگ‌جهانی دوم و زمان تورم سنگین آلمان‌غربی در حد یک ایده به میان آمد و به خلق مارک جدید ختم شد. حذف صفر از پول‌ملی حوالی دهه 60 و 70 میلادی به این طرف، بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثرا کشورهای در حال توسعه بودند به‌اجرا درآمد. داده‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول حاکی از آن است که دست‌کم 50 کشور جهان تاکنون اقدام به حذف صفر از پول‌ملی خود کرده‌اند.
طبق طرح نهایی که به تصویب رسیده و آماده اجرا در ایران است، واحد پولی ملی جدید تحت‌عنوان «تومان» تعریف می‌شود و هر تومان معادل 10 هزار ریال (10000) فعلی خواهد بود. با تبدیل واحد پولی نیاز به سکه و واحد پولی فرعی (خرد) به وجود خواهد آمد. تقریبا چیزی شبیه «سنت» برای دلار. پس نیازمند ساختار واحد پولی کوچک هستیم و باید سکه‌هایی با نامی متفاوت از پول‌ملی ضرب کنیم. واحد پولی ملی جدید، تومان تعریف شده اما عناوینی مانند ریال جدید و قدیم به وجود می‌آید.
اجرای کامل فرآیند حذف چهار صفر از پول‌ملی از لحاظ حقوقی و فنی یک فرآیند زمان‌بر است و بر مبنای برآورد کارشناسان وقت اجرای آن نزدیک دو سال زمان نیاز دارد. تقریبا داریم به موعد مقرر نزدیک می‌شویم اما الزاما سروقت موضوع را اجرا نمی‌کنند. به عنوان مثال اولین شرط و قدم نخست برای اجرای طرح حذف چهار صفر از پول‌ملی انجام اصلاحات بانکی است. برای همین حذف صفر از پول‌ملی شاید پنج سال زمان ببرد.
ورود اسکناس‌های جدید به جامعه و حذف اسکناس‌های قدیمی، سازوکار مخصوص خود را دارد. بعد از قانونی‌شدن طرح حذف چهار صفر، پول‌های جدید به‌تدریج با اسکناس‌های فرسوده قبلی جایگزین می‌شوند و به چرخه پول تزریق خواهند شد. از دو سال پیش تا الان بانک‌مرکزی اسکناس‌ها را با رنگ‌آمیزی تغییر داده تا ذهن‌ها آماده و مهیا باشند. متوسط عمر اسکناس در ایران 5/5 سال است. هر سال معادل تقریبی 20 درصد از اسکناس در گردش کشور، جمع‌آوری می‌شود و از بین می‌رود.
همچنین دوره در نظر گرفته شده برای جمع‌آوری اسکناس موجود و جایگزینی آن با اسکناس جدید در طرح حذف صفر و تغییر واحد پولی کشور حدود پنج سال خواهد بود. در واقع در مدت پنج سال هر سال 20 درصد اسکناس‌های موجود در جریان گردش پول، از رده خارج شده و اسکناس‌های جدید جایگزین آنها خواهند شد. پس همزمان هر دو اسکناس و واحد پولی کاربرد خواهد داشت. اسکناس‌های جدید در قطع کوچک‌تری چاپ خواهند شد.
حذف صفر از پول ملی، تورم را کاهش نمی‌دهد. عمده اقتصاددانان عقیده دارند حذف صفر از اسکناس تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه می‌گذارد اما به‌هرحال اصلاح نرخ برابری پول‌ملی از طریق حذف صفرها وجهه پول‌ملی را در صحنه بین‌المللی ارتقا می‌بخشد. این اقدام پیش از این در بسیاری از کشورها در کنار سایر اقدامات دیگر، سرآغازی برای اصلاحات جدی اقتصادی بوده است. کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول‌ملی آنها در سراشیب سقوط قرار گرفته، برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس‌ها می‌کنند.
