ازدواج کن؛ وامش با شهر
چرا پرداخت وام‌های تکلیفی پیچیده شد و کدام بانک عملکرد بهتری داشته است؟
هفت صبح| تقریبا روزی نیست که نماینده‌ای میکروفن خود را روشن نکند و درباره پرداخت وام ازدواج و ودیعه مسکن به بعضی از بانک‌ها تذکر ندهد. همین پنجشنبه‌ای که گذشت نماینده مردم بابل به این موضوع اشاره کرد. از سوی دیگر بانک مرکزی جواب نسبتا قانع‌کننده‌ای برای ابهام‌ها درباره این صف طولانی وام دارد که احتمالا رئیس بانک مرکزی دو هفته پیش در جلسه با اعضای بهارستان گزارش آن را داده است.
استدلال‌های آنها هرچند هم قانع‌کننده، نیاز مردم به این تسهیلات را رفع و رجوع نمی‌کند. به خاطر همین هم می‌شود این پیچیدگی‌ها را کنار گذاشت و با توجه به عملکرد هر بانک، بررسی کرد که کدام یک کارنامه بهتری درتامین این وام داشته‌اند؟
همین الان که این گزارش را می‌خوانید 355 هزار نفر منتظر وام 350 میلیون تومانی ازدواج هستند و بسته به اینکه قرعه آنها در کدام بانک افتاده باید مدت زمان متفاوتی تا واریز وجه در حسابشان صبر کنند. عملکرد بانک‌ها مشابه همدیگر نیست. برخی از آنها به اهدافی که پیش‌بینی کرده بودند رسیده‌اند، برخی نزدیک شده‌اند و دیگران تا آنچه قول داده بودند فاصله زیادی دارند.
برای مثال این طور که آمار رسمی می‌گوید وام‌های بانک شهر از ابتدای فروردین تا نیمه شهریور بدون توقف پرداخت شده و حتی تعداد وام پرداختی نسبت به همین دوره در سال گذشته 130 درصد افزایش یافته. درنتیجه این موضوع باعث شده که با تسهیلات بانک شهر بیشتر از چهار هزار جوان ایرانی به خانه بخت بروند. این‌ها آمار و عدد و ارقامی است که سرپرست مدیریت امور اعتبارات بانک شهر می‌دهد.
او می‌گوید: «در شش ماهه نخست امسال هزار فقره رشد را در پرداخت وام ازدواج نسبت به سال قبل ثبت کرده‌ایم.» اوضاع وام فرزندآوری چه بوده؟ این بانک از اول فروردین تا نیمه شهریور ماه تعداد وام‌های پرداختی فرزندآوری را 150 درصد بیشتر کرده است. اینطور که نسرین نجاتی، از بخش اعتبارات بانک شهر گفته در این مدت حدود 5 هزار والدین ایرانی وام فرزندآوری خود را از بانک شهر دریافت کرده‌اند.
از طرف دیگر گزارش بانک مرکزی از وضعیت عملکرد بانک‌ها در سال گذشته نشان می‌دهد که سهم این بانک از سپرده‌های قرض‌الحسنه کشور برابر 4/2درصد از کل کشور بوده که این یعنی توانایی بیشتری برای پرداخت وام داشته و متقاضیان آن صف کوتاه‌تری را برای دریافت این وام تجربه کرده‌اند.
مشکل کجاست؟
قسط وام ازدواج برای آنهایی که 350 میلیون تومان وام می‌گیرند، نفری سه میلیون و 181هزار تومان است. در صورتی که همین جوان اگر بخواهد وام مسکن بگیرد باید ماهی 20 میلیون و 600 هزار تومان قسط بدهد. یعنی حدود 4 برابر بیشتر. از طرف دیگر سود این وام ثابت است. یعنی مبلغ وام شما هرچقدر که باشد، در نهایت آن را با سود ۴ درصد برمی‌گردانید.
وام ازدواج جذابیت زیادی برای جوان‌ها دارد اما بانک مرکزی معتقد است که برای برچیده شدن صف وام ازدواج (و البته فرزندآوری) 800 همت بودجه باید به آنها پرداخت شود؛ بودجه آنها برای این دو مدل وام یک چهارم از این کمتر است. پس برای پرداخت تسهیلات تکلیفی از کجا پول می‌آورند؟ آنها باید بخشی از این مبلغ را با منابع قرض‌الحسنه خود بپردازند.
درنتیجه بخش زیادی از منابع درآمدی خود را به این مبالغ اختصاص می‌دهند. از آن طرف درآمدی که از مبالغ سپرده به دست می‌آورند ناچیز می‌دانند ولی به خاطر ضوابط بانک مرکزی نمی‌توانند از سود سپرده 20 تا 23 درصدی برای سپرده‌های یک تا سه ساله عدول کنند. این شکاف بین منابع قرض‌الحسنه و مبالغ تسهیلات که از ناترازی بانک‌ها ناشی می‌شود توانایی آنها را برای وام‌دهی کاهش می‌دهد و صف وام ازدواج را هر روز طولانی‌تر می‌کند.
از طرف دیگر بانک‌ها حجم قابل توجهی پول طلبکار هستند. بدهی‌های ناشی از تسهیلاتی که به بخش‌های مختلف دولت پرداخت کرده‌اند (مثل استقراض صندوق‌های بازنشستگی برای پرداخت مستمری‌ها و بقیه تعهداتش) یا تعهداتی که دولت بر دوش آنها می‌گذارد باز هم از نقدینگی بانک‌ها کم می‌کند. همه این‌ها کلاف پیچیده و درهمی می‌شود که توان بسیاری از بانک‌ها را برای تامین وام‌هایی مشابه وام فرزندآوری و ازدواج کاهش می‌دهد.
