هر کوک ۱۰۰ هزار تومان
پشت پرده کسب وکار مزونهای دوخت لباس زنانه
هفت صبح| درآمد بالای پنج تا شش میلیارد تومان آن هم در ماه برای هر صاحب کسب و کاری بیشتر رویاست تا واقعیت. اما ویدئویی در فضای مجازی منتشر شده که صاحب یک مزون زنانه از درآمد ماهیانهاش میگوید که در ماههای معمولی بالای پنج میلیارد تومان است و دخلشان در بعضی از ماهها خیلی هم بیشتر است. اما این میزان درآمد چقدر واقعیت دارد؟
به همین دلیل با یک خیاط حرفهای که حدود ۱۰ سال است برای خودش یک مزون کوچک دست و پا کرده و مشتری ثابت و همیشگی هم دارد، صحبت کردیم. مریم درآمد بالای مزون دارها را تایید میکند اما به گفته او اینکه مزون کجای شهر باشد در درآمد آن تاثیر خیلی زیادی دارد. مهارت خیاط و چرخیدن نام خیاط به تمیزدوزی و البته منصف بودن هم نقش زیادی در بالارفتن درآمد دارد. با این اوصاف داشتن مزون هر جای شهر باشد، جزو کارهای پردرآمد است. چون مزون مریم در یکی از خیابانهای فرعی است و خیلی هم بالای شهر حساب نمیشود، اما درآمدش در بعضی از ماههای سال به ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هم میرسد و ماههایی که خیلی مشتری ندارد، دخلش حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان در ماه است.
دستمزدی که از مشتریها میگیرید طبق نرخ اتحادیه است یا برای خودتان نرخ مخصوص دارید؟
بگذارید من اول یک چیزی را مشخص کنم. همیشه وقتی کسی کارش خوب است، دستمزدش هم فرق دارد. حتما شنیدهاید که میگویند فلان آرایشگر بدون سوختگی وآسیب به مو، رنگ مو را یخی میکند، ولی مثلا ۱۰ میلیون تومان میگیرد. یا فلان صافکار ماشین را مثل روز اول کارخانه تحویلت میدهد ولی مثلا دستمزدش چند برابر بقیه است. برای ما خیاطها هم این ولی وجود دارد. چون مهارت خیاط خیلی مهم است. مشتری کلی پول پارچه میدهد، اگر خیاط ماهر نباشد پارچه را خراب میکند.
یعنی نرخ اتحادیه برای خیاطهای معمولی است که معروف نیستند؟
نه منظور من این است که هر خیاطی دستمزد هنرش را میگیرد. بعضی از خیاطها خیلی خوب برش میزنند. بعضیها دوخت تمیزی دارند. بعضیها با الگو کار میکنند و بعضیها دستشان تند است و یک روزه لباس مجلسی میدوزند و ...مثلا من وقتی پارچه را هز مشتری تحویل میگیرم، اندازههایش را دقیق مینویسم و بدون پرو لباس را تحویل مشتری میدهم. الگو هم نمیکشم. همه چیز را روی پارچه پیاده میکنم. برای همین وقت زیادی از مشتری تلف نمیشود. یک روز پارچه را میآورد و روز بعد هم میآید و لباسش را بدون مشکل تحویل میگیرد. اگر هم از چیزی خوشش نیاید همانجا میگویم بنشین تا درستش کنم. زیر نیم ساعت ایراد کار را برطرف میکنم و تمام. ولی بعضی خیاطها برای اینکه نشان بدهند مثلا خیلی سرشان شلوغ است و مشتری زیاد دارند، بین ۱۰ روز تا دو هفته برای یک لباس وقت تلف میکنند. یکی از مشتریهای من میگفت یک خیاطی برای دوخت یک شلوار ساده راسته، سه بار شلوار را روی تن او پرو کرده باز هم کمر کار مشکل داشته.
شما چند روزه لباس را تحویل میدهید؟
بستگی دارد که چه لباسی باشد. شلوار و شومیز ساده را بین یک تا دو روز. مانتو را دو روزه میدوزم. لباس مجلسی هم بین دو تا سه روز. البته بعضی از لباسهای مجلسی ساده را یک روزه تحویل میدهم. لباسهای مجلسی که خود پارچه کار شده است و تور دوزی و پولک دوزی دارد، نیازی به کارهای اضافی ندارد. با اینکه برش این لباسها خیلی سخت است و باید روی طرح بریده شود که گلها و طرحها بالا و پایین نشوند، ولی من این لباسها را هم بین دو تا سه روز میدوزم.
خب پس چرا این قدر تحویل آن به مشتری وقت میگیرد؟
برای اینکه وقتی شما پارچه میآورید که فقط کار شما دست خیاط نیست. مشتری فکر میکند وقتی میآید خودش نفر اول است. ولی قطعا قبل از شما هم کلی سفارش تحویل گرفتهایم. برای همین به نوبت جلو میرویم. من فقط یک همکار دارم که خرده کاریها را مثل سردوزی یا پس دوزیها را انجام میدهد. خودم یک نفر هستم. در یک روز ممکن است چند دست لباس بدوزم. به ترتیب تحویل پارچه به مشتری زنگ میزنیم که بیاید لباسش را بگیرد. باز هم با این اوصاف پارچه بیشتر از پنج تا هفت روز در مزون من نمیماند. اصلا دلم نمیخواهد مشتری را مجبور کنم.
دستمزد هر لباس را چطور مشخص میکنید؟
نوع پارچه خیلی مهم است. بعضی از پارچهها دوخت و برش سختی دارند. مثلا پارچه لباسهای مجلسی پر از منجوق، پولک و ملیله، تور و سنگ و نوار است. پارچههای گران قیمت که هر متر آن بین دو میلیون و ۵ تا پنج میلیون تومان قیمت دارد. برش این پارچهها خیلی سخت است و دقت خاصی میخواهد. بعضی وقتها فقط یک ساعت طول میکشد تا طرحها را درست ببرم. چون من بدون الگو برش میزنم این طوری کارم سختتر هم میشود. بعضیها در دوخت مانتو یا پالتو و حتی لباس مجلسی از چرم استفاده میکنند. برش و دوخت چرم و بعضی از پارچههای ضخیم پالتو هم خیلی سخت است. چون دوخت پارچههای ضخیم و چرم چرخهای مخصوص میخواهد.
مدل لباس هم خیلی مهم است. بعضیها فقط لباس ساده میدوزند. شومیز و شلوارهای راسته و دم پا گشاد و دامن شلواری و پیراهنهای ساده و ماکسی مجلسی. ولی بعضی از خانمها یک بلایی سر پارچه میآورند که من واقعا شاخ در میآورم. یک طرحهایی به من نشان میدهند که فقط در هفته مد پاریس و میلان دوخته میشود. برای من خیاط که این کارها سخت نیست ولی خب زمان میبرد و وقت زیادی میگیرد به همین دلیل هزینه دستمزد هم به نسبت مدلی که دارد، تغییر میکند. بعضی وقتها هنگام تحویل پارچه کلی دستور و سفارش دیگر هم دارند. آستر چه جوری بایستد، یقه شل نباشد و ...به جزئیاتی اشاره میکنند که یک نوع تخصصی دوزی است به همین دلیل برای این لباسها هم دستمزد متفاوتی باید بگیریم. بعضی وقتها هم یک مشتری عجله دارد.
مثلا لباسش را خیاطش خراب کرده و برای فردا شب هم مهمانی دعوت است یا عروسی خواهرش است یا عروسی برادرش. همین چند روز پیش خانمی یک لباسی برای تعمیر آورده بود که نه سر داشت و نه ته. میگفت فقط هشت میلیون تومان پول پارچه داده و پنج میلیون هم خیاط دستمزد گرفته ولی چیزی که تحویل داده اصلا مدلی نیست که میخواسته. زن گریه میکرد و میگفت روز عید فطر عروسی تنها برادرم است و الان تو این وضعیت من چطور لباس پیدا کنم. خیلی هم سخت سلیقه بود و میگفت فقط دو هفته گشته تا پارچه خریده.
خیلی سریع برایش روی یکی از پارچههایم طرح کشیدم و گفتم این مدل به تو خیلی میآید. پسندید به او گفتم فردا ظهر لباست آماده است. وقتی لباس را تحویل گرفت دو میلیون تومان بیشتر دستمزد داد و گفت باورم نمیشد این قدر سریع لباس را تحویل بدهید و این قدر هم تمیز بدوزید.
چقدر دستمزد گرفتید؟
یک پیراهن ساده ماکسی بلند با پارچه پولک دوزی برایش دوختم. من برای این پیراهنها بین سه تا پنج میلیون تومان دستمزد میگیرم، ولی او هفت میلیون تومان پرداخت کرد.
دستمزد بقیه لباسها را نگفتید؟
من همه را توضیح دادم. باید اول پارچه و مدل را ببینم و بعد قیمت را بگویم.
مثلا برای دوخت یک شلوار ساده مجلسی چقدر دستمزد میگیرید؟
اگر پارچه کرپ ساده باشد یا از این پارچههای لاکرای نخی بین ۵۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان. اگر شلوار نوار دوزی، تکه دوزی، توردوزی یا چرم دوزی داشته باشد، بین یک میلیون تومان تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان.
هزینه دوخت لباس مجلسی چقدر است از ساده تا مدل دار؟
گفتم بستگی به پارچه و مدل دارد. مثلا لباس نامزدی با پارچه طرحدار و پولک دوزی شده، اگر ساده باشد بین سه تا پنج میلیون است. اگر خیلی مدلدار باشد ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان هم دستمزد گرفتهام. چون برش این پارچهها خودش خیلی دردسر دارد چه برسد به اینکه مدل سخت و پر برش و جزئیاتی هم داشته باشد.
شما چادر هم میدوزید؟
بله. خیلی از خانمهای مسن و خانمهای جوان مشتری من هستند و چادرهای عبایی و مجلسی میدوزند. برای بعضی از مشتریهای قدیمیام چادر نماز هم میدوزم.
برای دوخت چادر چقدر دستمزد میگیرید؟
اگر چادر نماز با پارچه نخی و تترون باشد بین ۲۵۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزار تومان. ولی بعضی از خانمها چادر نمازشان را با پارچههای ململ، پارچههای خاص حریر و مدلدار میدوزند. برای دوخت این چادرها بین ۷۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان دستمزد میگیرم. دستمزد چادر عبایی بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است. چادر ملی ساده هم بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان دستمزد دوخت میگیرم.
در این ۱۰ سال که خیاطی میکنید، دوخت چه لباسی طرفدار بیشتری دارد؟ منظورم این است که مشتریهایتان بیشتر چه لباسی سفارش میدهند؟
لباس مجلسی. من در این ۱۰ سال اندازه موهای سرم لباس مجلسی دوختهام.
مشتریهای لباس مجلسی بیشتر در چه سن و سالی هستند؟
از خانمهای جوان تا خانمهای مسن بالای ۸۰ سال. خرید لباس مجلسی خیلی کار سختی است. مخصوصا برای کسانی که فامیل نزدیک عروس و داماد هستند. میخواهند در شب عروسی بهترین لباس را بپوشند. به همین دلیل مادر عروس، مادر شوهر، خواهر شوهر، خواهر عروس و جاریها، سعی میکنند بهترین پارچه را بخرند و بهترین لباس عمرشان را بدوزند.
متوسط دستمزدی که برای لباس مجلسی میگیرید چقدر است؟
بین چهار تا شش میلیون تومان. اگر خیلی پارچه کار شده باشد و مدل لباس هم سخت باشد بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان.
در ماه چند دست لباس مجلسی میدوزید؟
میخواهید دستتان بیاید که چقدر در ماه درآمد دارم؟ خب فقط لباس مجلسی که نیست. لباسهای دیگری هم میدوزم. ولی اینکه چند دست لباس مجلسی در ماه میدوزم واقعا به ماه و زمان آن بستگی دارد. مثلا بر عکس خیلی از کسب و کارها، کار ما در روزهای آخر ماه رمضان و روزهای آخر ماه صفر اوج میگیرد. چون مردم آماده برگزاری عروسی و نامزدی و مجالس مهمانی میشوند. در ماههای دیگر هم بیشتر در بهار و تابستان لباس مجلسی میدوزیم و یک ماه قبل از ماه محرم.
شب عید هم حتما سرتان خیلی شلوغ است.
بله خیلی. ولی شب عید بیشتر مانتو و شومیز و کت و شلوار میدوزیم. البته مشتری مانتو خیلی بیشتر است. شب عید امسال فکر کنم در ۱۰ روز آخر سال روزی ۱۰ تا ۱۲ مانتو و کت و شلوار دوختم، البته مادرم هم که یک خیاط قدیمی است خیلی به من کمک کرد و بیشتر برشها را مادرم زد.
دستمزد دوخت مانتو و کت و شلوار چقدر است؟
بستگی به مدل مانتو و جنس پارچه دارد. چند سالی است پارچه لینن مد شده که خیلیها با این پارچه مانتو و کت و شلوار میدوزند. پارچه خیلی راحتی است و خوش دوخت است. در بازار تا دلتان بخواهد مدلهای مانتو هست. ولی بعضیها دوست ندارند مانتویی که میپوشند شبیه مدلهای بازاری باشد. چند مدل را با هم ترکیب میکنند یا روی آن تکه دوزی هم انجام میدهند که مدلش تغییر کند.
برای دوخت این مانتوها چقدر دستمزد میگیرید؟
هنوز نرخ اتحادیه امسال نیامده ولی پارسال نرخ دوخت مانتوی ساده بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان بود. دستمزد دوخت یک مانتوی مدلدار هم بین ۸۰۰ تا یک میلیون تومان است. اما بعضی مدلها آنقدر عجیب و غریب است که برش و دوخت را سخت میکند. بعضی مانتوهای مجلسی هم پارچههای ضخیم دارند که باز برش و دوخت این مدل پارچهها خیلی زمان بر و سخت است به همین دلیل برای دوخت مانتوی مجلسی بین یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان دستمزد میگیرم.
پس این طور که مشخص است بعد از لباس مجلسی دوخت مانتو و کت و شلوار بیشتر مشتری دارد؟
بله. البته اگر بخواهیم خیلی دقیق بگوییم در ماههایی که عروسی و نامزدی بیشتر برگزار میشود، مثلا قبل و بعد از ماه رمضان و ماه محرم و صفر، من بیشتر لباس مجلسی سفارش میگیرم. ولی در بقیه ماههای سال سفارش لباس مجلسی کم میشود و مشتریها بیشتر مانتو، کت و شلوار، شلوار تک، دامن، پیراهنهای نخی و شومیز و چادر سفارش میدهند.
الان بیشتر چی مد شده؟ مثلا دستتان آمده بین مانتو و کت و شلوار چه مدلی بیشتر طرفدار دارد؟
الان مانتو گشاد و بلند خیلی مد شده. مثل پیراهن میپوشند. مانتو کوتاه هم مد است ولی با پارچههای خاص. پارچههای آیینه کاری و سوزن دوزی و کوک دوزی و خامهدوزی برای مانتوی کوتاه مناسب است. البته برای خرج کار مانتوهای بلند از پارچههای سوزن دوزی و آینه دوزی استفاده میکنند. کت و شلوار هم خیلی مد شده. کت و شلوار از یک پارچه همرنگ. ولی مثلا روی کت یک خرج کاری میکنند که خیلی یک دست نباشد.
دوخت جلیقه با پارچههای کار شده هم خیلی مشتری دارد این روزها. پارچه جین میآورند وروی آن را با خرج کار پارچه سوزن دوزی یا آینه دوزی ترکیب میکنند و مدل میدهند برای دوخت جلیقه. جلیقه با پارچه مخمل هم مد شده که خانمها با شومیز سفید ست میکنند. کلا مد امسال انگار پارچههای کوک دوزی و کار شده است. پارسال هم پارچههای خامه دوزی و سوزن دوزی هم مد بود ولی امسال خیلی بیشتر شده. لباسهای مجلسی هم بیشتر با پارچههای کار شده طرفدار دارد.
بیشترین دستمزدی که در این ۱۰ سال کار در مزون گرفتهاید، چقدر بوده؟
همان ماه اولی که مزونم را افتتاح کردم، عصر پنجشنبه میخواستم مزون را ببندم بروم که دیدم یک خانم جوانی در حالی که با صدای بلند گریه میکرد، وارد مزون شد.
یک لباس عروس هم دستش بود. عروس خانم لباس را از خیاط تحویل گرفته بود و اتفاقا خیلی هم خوب دوخته شده بود، ولی زمان پرو روی قسمت دامن آن چای ریخته بود، بعد لک چای را به پیشنهاد خواهرش با مایع سفید کننده شسته بودند که تور آن قسمت دوام نیاورده بود و سوراخ شده بود. کنار سوراخهای ریز و درشت دامن هم زرد شده بود. عروس گریه میکرد و میگفت فردا صبح ساعت هشت صبح باید برود آرایشگاه و بعد هم از ساعت ۱۲ باید برای فیلمبرداری عروسی آماده شود و باید به یک باغی در جنوب تهران میرفتند. عروس بیچاره التماس میکرد که هرچقدر پول میخواهید میدهم. آن زمان خیلی مشتری نداشتم و اجاره مغازه عقب افتاده بود، من هم قبول کردم گفتم با یک میلیون تومان درستش میکنم.
داماد گفت ما برای ماه عسل دو میلیون تومان هزینه کردهایم، تازه میخواهیم به استانبول برویم. ولی من گفتم درست کردن این لباس خیلی کار دارد. آنها هم قبول کردند. به عروس قول دادم لباس را زیباتر از مدل اولیه تحویلش میدهم. پارچه هم نداشتند. خودم هم پارچه تور داشتم هم ساتن. ژورنالهای لباس عروس را ورق زدم و یک مدل دامن انتخاب کردم و براساس اندازههای عروس خانم یک دامن جدید برای بالا تنه دوختم. سه ساعته دامن را درست کردم و تا اتو بزنم چهار ساعت طول کشید. ساعت ۱۲ شب به عروس زنگ زدم گفتم بیا لباست را تحویل بگیر. پ
شت تلفن از خوشحالی جیغ میزد. داماد وقتی لباس را تحویل گرفت گفت فکر کنم برای هر کوکی که زدید ۱۰۰ هزار تومان گرفتید. آن زمان یعنی در سال ۹۳، یک میلیون تومان برای تعمیر یک لباس دستمزد زیادی بود. ولی در چند سال گذشته بیشترین دستمزدی که گرفتم برای یک لباس مجلسی خیلی سخت بود.
یک عروس خانم برای لباس عقدش کت و شلوار سفارش داد. پارچهاش را از هند خریده بود. حریر سفید که روی آن ملیله دوزی و نوار طلا دوخته شده بود. نازک بود و باید حتما برای کت و شلوار از آستر استفاده میکردم. برش این پارچه سختترین پارچهای بود که تو عمرم انجام دادم. نوارهای طلا خیلی سخت برش میخورد و ملیله ها در دوخت چند تا سوزن چرخ خیاطی را شکستند. پارچه هم یک جنسی داشت که زیر سوزن چرخ کش میآمد. چند بار لباس را شکافتم و دوباره دوختم. من یک کت و شلوار مجلسی را دو روزه میدوزم. ولی این لباس حدود یک هفته از من وقت گرفت. من هم ۱۰ میلیون تومان دستمزد گرفتم. قبل از ماه رمضان هم یک لباس مجلسی خیلی پرکار دوختم که برای آن حدود ۱۵ میلیون تومان دستمزد گرفتم. روز ۲۹ اسفند هم برای یک دختر جوان یک دست کت و شلوار را در پنج ساعت دوختم و چهار میلیون تومان دستمزد گرفتم.
شما تعمیرات لباس هم انجام میدهید؟
اگر منظورتان کوتاه کردن پاچه شلوار یا تنگ کردن آستین و کوتاه کردن دامن است، نه. من فقط تعمیرات تخصصی انجام میدهم.
تعمیرات تخصصی چی هست؟
مثل آماده کردن یک لباس عروس قدیمی. بعضی از عروس خانمها دوست دارند لباس عروسی مادرشان را بپوشند. به خصوص اگر مادرشان از دنیا رفته باشد، دوست دارند با لباس او جشن بگیرند و حضورش را احساس کنند. درست کردن این لباسها خیلی سخت است. لباسهای عروس قدیمی بیشتر از جنس ساتن هستند.
ساتن بعد از چند سال تغییر رنگ میدهد و زرد میشود. باید اول لباس را بدهند خشکشویی تا زردی آن را بگیرند. بعد باید همه لباس را باز کنیم. اگر سایز عروس خانم کوچکتر باشد باید برش بزنیم. اگر سایز عروس بیشتر باشد باید پارچه اضافه کنیم. اگر لباس عروس قدیمی از تور باشد، بعضی از قسمتهای لباس پوسیده وباید آن قسمت را جدا کنیم.
یک جورایی مثل لباس دوختن برای سیندرلاست. یادتان میآید موشها و پرندههای کارتون سیندرلا برای درست کردن لباس از هر چیزی استفاده میکردند، تعمیر لباس قدیمی هم همین شکلی است. خیلی وقت میبرد. بعضی وقتها خودم برایشان مروارید دوزی میکنم. روی لباس کار میکنم تا زیبا شود. من وقتی برق شادی را توی چشمهای عروس خانم میبینم خیلی خوشحال میشوم و تو این قسمت کارم که تعمیر لباس عروس مادر است، خیلی وقت میگذارم و سعی میکنم بسته به وسع مالی عروس و داماد هزینه بگیرم.
چند روز پیش یک لباس را برای من آوردند که خیلی شیک و زیبا هم بود. عروس میگفت لباس را سال ۵۴ از آمریکا برای مادرش خریدهاند. یک لباس عروس شیک و دنبالهدار. بعضی از قسمتهای لباس پوسیده بود، ولی میشد از پارچه دنباله برای آن قسمتها استفاده کرد و خود دنباله لباس را هم نگه داشت. عروس میگفت یک خیاط گفته ۱۰ میلیون میگیرد و لباس را درست میکند ولی من با پنج میلیون تومان لباس را دوباره درست کردم و یک تور هم برای روی سرش دوختم و هدیه دادم.
با این اوصاف درآمد مزون باید خیلی خوب باشد؟
بله درآمد خوب است. ولی چون من روی کارم وسواس هستم و فقط خودم کارها را برش میزنم و میدوزم، خیلی نمیتوانم سفارش بگیرم. اگر وسواس را کنار بگذارم و یکی دو تا همکار به مزون اضافه کنم قطعا درآمدم بیشتر میشود.
حالا با همین وضعیت تنهایی درآمدتان در ماه چقدر است، چون کار خیاطی سود خالص است دیگر؟
سود خالص که نمیتوان گفت. چون ملک برای خودم نیست و ماهی ۲۰ میلیون تومان اجاره میدهم. مالیات هم هست. پول برق مزون خیلی زیاد است. چون مدام با چرخهای برقی و اتوی بخار کار میکنیم .برای همین این خرجها را باید کنار بگذاریم. تازه من هزینه فیزیوتراپیهای گردن و کمر و دست را حساب نکردم که هر چند ماه یک بار با تجویز دکتر باید انجام بدهم.
نگفتید در ماه چقدر برایتان میماند؟
بستگی دارد که چه ماهی باشد. اگر قبل از ماه رمضان و محرم و بعد از این ماهها باشد، ماهی حدود ۱۵۰ میلیون تومان تا ۲۰۰ میلیون تومان. ماههای دیگر ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان. مثلا دو ماه آخر پاییز و ماه اول زمستان بدترین ماه برای خیاطهاست.