لطفا بی‌خیال نفت شیل شوید
هفت صبح| در 10 نقطه از ایران نفت شیل پیدا شده است. این خبر در ابتدا و وقتی از زبان یک مقام نفتی در کشور اعلام می‌شود، ظاهری خوشحال کننده دارد. کشف طلای سیاه در خاورمیانه سال 1286، سرنوشت خاورمیانه را به‌کل تغییر داده است و هربار که خبر کشف دیگری می‌آید، موجی از شادی قلب خوانندگان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اما ماجرا کمی از آنچه در ابتدا به‌نظر می‌رسد پیچیده‌تر است.
مهدی فکور مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران می‌گوید کشور ما به تکنولوژی بومی دست پیدا کرده که می‌تواند نفت شیل را با قیمت کمتر از 25 دلار برای هر بشکه، استخراج کند. این درحالیست که برداشت این نوع نفت در ایالات متحده بیش از چنین رقم‌هایی خرج برمی‌دارد. البته ما در این ستون به توانایی‌های بومی کشور بی‌اعتنا نیستیم. اما ادعای آقای فکور بهتر است مورد بررسی بیشتری قرار بگیرد.
نفت شیل نوعی نفت غیرمعمول است که در سنگ‌های رسوبی پیدا می‌شود و نام خود را هم از همین نوع سنگ گرفته است. این نوع نفت به طور سنتی از نفت خام استخراج شده از چاه‌های نفتی متفاوت به‌نظر می‌رسد. برای استخراج نفت شیل باید ابتدا سنگ‌های شیل را شکسته و سپس نفت را از آن استخراج کرد. کشف نفت در خاورمیانه در اوایل قرن نوزدهم، باعث توقف تولید نفت شیل تا اوایل قرن بیست‌ویکم شد.
اما در سال‌های اخیر بار دیگر نفت شیل مورد توجه قرار گرفته است. با این‌حال چنین نفتی کماکان اهمیتی مانند نفت عادی ندارد. بیشترین ذخایر نفت شیل مربوط به آمریکا و کانادا است و ذخایر ایران هم قابل توجه است.
برداشت نفت شیل آنقدرها که اسمش وسوسه‌انگیز است، کار آسانی نیست. حتی اگر حرف مقام نفتی درمورد هزینه 25 دلاری برداشت نفت شیل درست باشد، باز هم هزینه تولید این نفت بالاست. چرا که در حالت عادی هزینه تولید هر بشکه نفت خام در ایران حدودا 10 دلار است. اما اگر بگوییم که برای ایران چنین اقدامی صرفه اقتصادی داشته و قدرت چانه‌زنی را در بین کشورهای دیگر دارای نفت بالا می‌برد، مسئله محیط‌زیست باعث می‌شود تا در هنگام مطرح شدن چنین گزینه‌ای حسابی مکث کنیم. استخراج نفت شیل نیازمند آب زیاد است.
ایران در بحران کم‌آبی به سر می‌برد و کار تا جایی پیش رفته که برخی از کارشناسان محیط‌زیست حتی ادامه کشاورزی در برخی از نقاط کشور را به سود سرزمین‌مان نمی‌دانند. به همین دلیل وقتی پای استخراج نفت شیل به میان می‌آید باید موضوع از جانب آثاری که بر محیط‌زیست برجای می‌گذارد هم به‌طور کامل بررسی شود. البته مهدی فکور هنوز توضیح نداده که نفت شیل در لرستان با چه شیوه‌ای با هزینه 25 دلار برای هر بشکه استخراج می‌شود.
شاید اگر توضیحات او را در این خصوص بشنویم، متوجه شویم راهی به‌غیر از آسیب زدن به منابع آب هم برای استخراج شیل برای ایران وجود دارد که به‌صرفه بوده و تکنولوژی‌اش هم به صورت ارزان در اختیار ما قرار بگیرد.
موضوعی که طرفداران استخراج نفت شیل مطرح می‌کنند، این است که ایران با داشتن منابع عظیم از چنین نفتی، قدرت چانه‌زنی بیشتری در هنگام فروش نفت خواهد داشت.
البته این فرضیه می‌تواند درست باشد اما به هر‌حال به دلیل تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده ایران در فروش نفت خود به کشورهای دیگر دچار محدودیت‌های فراوانی است و نوع نفت فروخته شده، صورت مسئله را تغییر نخواهد داد.
از طرف دیگر آنها معتقدند تولیدکنندگان نفت شیل از اوپک حرف‌شنوی ندارند و ایران اگر به آنها بپیوندد، نیازی ندارد تا سیاست‌های نفتی خود را با اوپک هماهنگ کند. این فرضیه البته غلط نیست. اما در شرایطی می‌تواند اوضاع را برای ایران عوض کند که تولید چنین نفتی برایش صرفه اقتصادی و محیط زیستی داشته و همزمان بتواند آن را به راحتی و بدون نگرانی از بازپرداخت پول از سوی خریداران، به‌فروش برساند.
