نقشه شکار شاه‌میوه‌ها
راهنمای کاربردی شناسایی بهترین و با کیفیتترین انواع میوه، محل پرورش و زمان عرضه‌شان به بازار
روزنامه هفت صبح، گروه بازار| میوه‌فروشی‌ها در آخرین ماه سال جان تازه‌ای می‌گیرند؛ بساط نمایشگاه‌های میوه بهاره از چند روز دیگر شروع می‌شود و دوباره شهر پر می‌شود از نارنجی پرتقال و نارنگی و زرد سیب و قرمز انار و ... اما شاید برایتان جالب باشد که این میوه‌ها که هر روز آنها را با دقت از روی قفسه‌ها بر می‌داریم و سعی می‌کنیم بهترین و باکیفیت‌ترین آنها را بخریم از کدام شهرها می‌آیند؟
یا اینکه این روزها در روزهای آخر زمستان پیاز و سیب‌زمینی کدام شهر بهتر است؟ پرتقال کدام شهر برای ظرف میوه عید زیباتر به نظر می‌رسد و نارنگی و سیب چه شهری رنگ و مزه بهتری دارد. یا وقتی بهار می‌رسد و سرو کله نوبرانه‌ها پیدا می‌شود، چغاله بادام کدام شهر را بخریم، گوجه سبز کدام شهر خوشمزه‌تر است و ...
در این مطلب با اسدالله کارگر گلشن آبادی رئیس اتحادیه صنف میوه و سبزی و تره‌بار تهران صحبت کرده‌ایم؛ تا دستمان بیاید در بهار و تابستان میوه و سبزی و صیفی‌جات چه شهری را انتخاب کنیم و پاییز و زمستان که می‌شود کدام شهر بهترین میوه را تولید می‌کند و بهترین سبزی در روزهای برفی و سرد از چه منطقه‌ای می‌آید.
جنوب؛ سلطان مرکبات و صیفی‌جات
برخلاف تصور عموم مردم، بهترین مرکبات و خوشمزه‌ترین نارنگی و پرتقال مال جنوب کشور است. یعنی با شروع پاییز اولین نارنگی و پرتقالی که روی پیشخوان مغازه‌ها می‌بینید، از روستاهای کوچک استان فارس، خوزستان و هرمزگان می‌آید. اما حجم تولید مرکبات جنوب از شمال کمتر است. مثلا لیموترش خوش رنگ و خوش بو از جهرم می‌آید و بهترین لیموشیرین که بعد از چند روز ماندن در یخچال نه تلخ می‌شود ونه تفاله‌ای نیز مال همین شهر است.
جهرم نارنگی و پرتقال‌های شیرین هم دارد. چغاله بادام نوبرانه معروف نیز از همین شهر می‌آید. اما بهترین نوع نارنگی که میوه‌فروش‌ها برایش سر و دست می‌شکنند نارنگی بندری یا سیاهوست که از روستایی نزدیکی بندرعباس می‌آید. این روستا انگورهای درشت و شیرینی هم دارد. جنوب به غیر از مرکبات، زردآلوی معروفی هم دارد که از استان فارس می‌آید و به زردآلوی فلکه‌ای معروف است.
این زردآلو باکیفیت‌ترین زردآلوی قیسی است که در ایران به عمل می‌آید و همیشه قیمت آن دوبرابر قیمت زردآلوی معمولی است. انار استان فارس هم خیلی معروف است و همیشه به عنوان با کیفیتترین انارهای بازار میوه و تره‌بار شناخته می‌شود. در فصل زمستان هرچه سیب زمینی، گوجه و پیاز وارد بازار می‌شود، مربوط به شهرهای جنوبی است.
گوجه بندرعباس در چند سال گذشته کیفیت خیلی خوبی پیدا کرده و حتی از گوجه‌هایی که در تابستان به عمل می‌آید؛ چیزی کم ندارد. بادمجان بندری هم در چند سال گذشته جزو باکیفیت‌ترین بادمجان‌های بازار است و برای همین بیشتر غرفه‌دارها و میوه‌فروش‌ها برای بادمجان بندری سر و دست می‌شکنند. سیب‌زمینی روستاهای استان فارس نیز در فصل زمستان بازار را مال خود می‌کند.
کلا از نیمه دوم سال به بعد جنوب کشور تامین‌کننده اصلی سبزی و صیفی و مرکبات است. مثلا تا همین چند سال پیش فقط در یکی دو ماه اول پاییز گل کلم و انواع کلم داشتیم که از ورامین به بازار می‌آمد؛ اما در چند سال گذشته تمام سال کلم داریم. کرفس شیراز و لوبیا سبز خوزستان و بندرعباس هم سهم مهمی در بازار زمستان دارند. جنوب موز و انبه هم دارد که بیشتر در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان به عمل می‌آید.
اما حجم این تولیدات آنقدر زیاد نیست که تاثیری در بازار داشته باشند و به همین دلیل انبه و موز از کشورهای دیگر وارد می‌شود. موزی که در چابهار و روستاهای اطراف آن تولید می‌شود، از نظر سایز و مزه اصلا با موزهای اکوادور و هندی قابل مقایسه نیست. به همین دلیل اگر به تهران و شهرهای دیگر برسد، بیشتر صنف آبمیوه فروشی این میوه را می‌خرد. زحمت تولید و پخش سبزی زمستان هم روی دوش کشاورزهای جنوبی است. انواع سبزی البته به غیر از تربچه و ریحان از استان‌های جنوبی می‌آید.
شمال؛ تولید انبوه تامسون و کیوی
بازار مرکبات در زمستان دست شمالی‌هاست چون در این فصل دیگر مرکبات جنوب از مزه می‌افتد و تفاله‌ای می‌شود. بهترین پرتقالی که از شمال کشور می‌آید، پرتقال شهسواری است. همان پرتقال رسمی شمال که سایز کوچک ولی طعم فوق‌العاده‌ای دارد. پرتقال ساری هم معروف است اما بقیه شهرها پرتقال تامسون دارند که سایز درشتی دارد ولی مزه‌اش با پرتقال رسمی خیلی فرق دارد.
به غیر از پرتقال و نارنگی، کیوی یکی از معروفترین تولیدات استان‌های شمالی است که از ساری و محمودآباد تا آستارا کیوی تولید می‌کنند. البته دو نوع کیوی در شمال تولید می‌شود، کیوی هایوارد و کیوی آبوت. کیوی هایوارد کیفیت بهتری دارد، اما کیوی آبوت بیشتر قیافه‌اش شبیه کیوی است و طعم خوبی ندارد.
استان‌های شمالی به غیر از میوه‌های پاییزی، نوبرانه معروفی هم دارند. گوجه سبز شمال اندازه ریز و رنگ سبز کمرنگ دارد و هسته‌هایش نسبت به گوجه سبز شهریار خیلی درشت است. صیفی‌جات استان‌های شمالی به خصوص بادمجان و کدو در بازار میوه و تره‌بار مرکزی طرفدار زیاد دارد. بادمجان‌های شمالی کم آفت و بدون تخم است. کدویی که از استان‌های شمالی می‌آید نیز بیشتر در سایز ریز و رنگ سبز کمرنگ عرضه می‌شود. در قسمت سبزیجات، تربچه‌ای که روی پیشخوان سبزی فروش‌های می‌بینید که رنگ قرمزش با شما حرف می‌زند، مخصوص استان‌های شمالی است.
پایتخت؛ انار و صیفی‌جات
ورامین ، شهریار و ساوه مهمترین شهرهای تهران در تولید میوه و سبزی و صیفی‌جات هستند. خود تهران سهم آنچنانی در بازار میوه و تره‌بار مرکزی ندارد. مثلا بهترین و باکیفیت‌ترین بادمجان و کدویی که در کل کشور پخش می‌شود، از ورامین می‌آید.
ورامین در بهار و تابستان قطب تولید گوجه‌فرنگی است و بهترین گوجه‌فرنگی بازار مربوط به این شهر است. گوجه‌فرنگی ورامین درشت، و قرمز پررنگ است، درست مثل گوجه‌فرنگی‌هایی که در زمستان از بندرعباس می‌آید. ورامین در تولید خیار درختی گلخانه‌ای نیز با یزد رقابت سنگینی دارد. گل کلم اول پاییز، کرفس و سبزی کل تابستان را نیز ورامین تامین می‌کند.
گوجه سبز نوبرانه و خوشمزه‌ترین نوع آن از شهریار می‌آید. گوجه سبز شهریار سبز پررنگ و با هسته کوچک و ترد است. آلو زرد و انواع آلو شابلون نیز مال درخت‌های باغ‌های شهریار است. ساوه یکی از خوشمزه‌ترین و باکیفیت‌ترین انارهای ایران را تولید می‌کند. با اینکه در حال حاضر انار یزد از نظر کیفیت بهترین است، اما انار این شهر از نظر کیفیت و اندازه و مزه با انار یزد رقابت می‌کند.
دماوند با اینکه شهر کوچک و کوهستانی است، اما دو میوه باکیفیت تولید می‌کند که در بازار خیلی طرفدار دارد. سیب دماوند یکی از باکیفیت‌ترین سیب‌های بازار است که صادر هم می‌شود. سیب دماوند آنقدر باکیفیت است که بعضی از میوه‌فروش‌ها برای اینکه سیب‌هایشان را بفروشند، می‌گویند مال دماوند است.
اما دماوند یک میوه مهم دیگر هم دارد. انار این شهر جزو خوشمزه‌ترین و باکیفیت‌ترین انارهای موجود در بازار میوه وتره‌بار است اما به دلیل اینکه خیلی کم تولید می‌شود، مردم کمتر با این انار آشنا می‌شوند. بی‌انصافی است اگر از زمین‌های کشاورزی اطراف شهرری نگوییم چون در این مزارع انواع سبزی و کلم کاشته می‌شود.
کرج؛ قطب آلبالو و شلیل شمس
استان البرز باغ‌های میوه زیادی دارد اما مهمترین و بهترین میوه‌هایی که از این شهر می‌آید، آلبالو و شلیل شمس است. آلبالوهای کرج در بازار میوه و تره‌بار خیلی طرفدار دارد. همچنین شلیل شمس این شهر نیز طرفداران خاص خودش را دارد. به خصوص اگر شلیل شمس سفید و درشت باشد. در فصل تابستان گوجه‌فرنگی و کرفس مزارع این شهر مشتری‌های زیادی در بازار دارد. همچنین سبزیجاتی که در این شهر تولید می‌شود در فصل بهار و تابستان، کیفیت خیلی بالایی دارد.
شمال غرب؛ انگور، نوبرانه و سیب‌زمینی و پیاز
بهترین سیب‌زمینی را کشاورزان اردبیل برداشت می‌کنند. این سیب‌زمینی کیفیت خیلی بالایی دارد و سایز آن بزرگ و رنگش زرد است. زمان پخت هم جمع نمی‌شود و رنگش را از دست نمی‌دهد. بهترین پیاز بازار یا همان پیاز قرمز، مال تبریز است. یعنی وقتی پیاز تبریز وارد بازار می‌شود دیگر هیچ خریداری پیاز دیگری را انتخاب نمی‌کند.
از ابتدا تا انتهای تابستان نیز زردآلوی ارومیه بازار را در دست می‌گیرد. ارومیه در تولید انگور و گوجه سبز هم دست دارد و انگورهای قرمز و درشت از این شهر می‌آید. اما مهمترین میوه‌ای که در این شهر تولید می‌شود، سیب است. البته اگر سال تولید خوبی داشته باشند. بعضی وقت‌ها سیب‌های ارومیه آفت دارند و این موضوع مشتری‌ها را نگران می‌کند. استان آذربایجان شرقی نیز سهم زیادی در تولید زغال‌اخته نوبرانه دارد. ارسباران، اهر و کلیبر زغال‌اخته تولید می‌کنند.
مرکز؛ هلو، شاه میوه و خیار
استان‌های مرکزی شهرهای خشک و بی‌آبی دارد. اما جالب اینجاست که پرآب‌ترین میوه‌ها در این استان‌ها تولید می‌شود و البته جزو بهترین‌های بازار هم هستند. مثلا بهترین هلویی که در بازار میوه و تره‌بار پیدا می‌شود، هلوی اراک است که فقط 20 تا 25 روز عمر دارد و مشتری آن را روی هوا می‌زند. شاه میوه یا همان گلابی معروف هم مهمترین میوه‌ای است که در استان اصفهان تولید می‌شود.
عمر این میوه در بازار حدود 15 روز است و چند هفته قبل از ورود این میوه به بازار بیشتر غرفه‌دارها منتظر آن هستند و از قبل خریدهایشان را انجام می‌دهند. البته سیب سمیرم اصفهان هم در بین سیب‌های بازار حرف‌هایی برای گفتن دارد. اصفهان به غیر از سیب، پیاز هم تولید می‌کند. بخشی از پیاز بازار از روستاهای اطراف رود زاینده‌رود تامین می‌شود.
اصفهان در تکمیل و جور شدن سبزی خوردن هم نقش مهمی بازی می‌کند چون در فصل زمستان ریحان سبزی خوردن از گلخانه‌های این شهر تامین می‌شود. یعنی انواع سبزی مثل شوید، گشنیز، تره و جعفری از جنوب می‌آید، اما ریحانش از اصفهان. اما به اصفهان را اصلا نمی‌توان فراموش کرد. به اصفهان بو، طعم و رنگ متفاوتی دارد. اگر بخواهید به اصفهان را با شهرهای دیگر مقایسه کنید، اندازه به اصفهان مثل پرتقال است و به‌های دیگر سایز گردو هستند.
شاید باورتان نشود، بهترین و خوشمزه‌ترین خیارهای بازار از شهر کویری یزد می‌آید. در حال حاضر شهر یزد به قطب تولید خیار تبدیل شده و هنوز هیچ شهری از نظر کیفیت و کمیت نمی‌تواند با این شهر رقابت کند. انار یزد هم بهترین انار موجود در بازار است. البته اگر تولید انار دماوند بیشتر شود، گوی سبقت را از یزد می‌دزدد.
شاید انگور قزوین خیلی معروف باشد که هست و تاکستان‌های این شهر انگورهای باکیفیتی به عمل می‌آورند، اما انگور ملایر کیفیت و مزه بهتری دارد. به همین دلیل خود ملایری‌ها وقتی پای انگور به میان می‌آید، می‌گویند انگور ملایر را نخورده‌ای تا مزه بقیه انگورها یادت برود. انگور یاقوت، عسگری، ریش بابا و شاهانی این شهر جزو معروفترین انگورهای بازار است. بهترین نوع گردو نیز از استان همدان و شهر تویسرکان می‌آید. گردوکاغذی با مغز درشت مخصوص درخت‌های بلند قامت این شهرستان است.
شمال شرق؛ گیلاس، پسته و خربزه
باغ‌های مشهد و روستاهای اطراف آن انواع میوه‌های تابستانی را دارد اما معروفترین گیلاس بازار در این شهر تولید می‌شود. گیلاس تک‌دانه مشهدی که باکیفیت‌ترین گیلاس موجود در ایران است از این شهر می‌آید. البته این شهر فقط به خاطر تولید گیلاس معروف نیست، پسته اکبری روستاهای اطراف مشهد نیز در بازار خریدار زیادی دارد.
پسته تازه نوبرانه نیز پسته اکبری است که از روستاهای استان خراسان رضوی می‌آید. خربزه مشهدی هم اصلا نیازی به معرفی ندارد. با شروع تابستان همه در میوه‌فروشی‌ها دنبال خربزه مشهدی می‌گردند، چون بهترین و باکیفیت‌ترین خربزه ایرانی در استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی کشت می‌شود.
