مرگ مرموز ‌فوک‌های خزری

هفت صبح |  بررسی‌ها نشان می‌دهد که سازمان حفاظت محیط زیست هیچ آمار تجمیعی درباره تلفات فوک‌های خزری در نوار شمالی کشور بر روی وبسایت خود ارائه نداده است اما برخی رسانه‌ها به نقل از این سازمان، آمار رسمی تلفات فوک خزری را 54 قلاده اعلام کرده‌اند. این در حالی است که تجمیع آمارهایی که از سوی استان‌ها ارائه شده، نشان می‌دهد از ابتدای 1404 تا 26 مهر، بیش از 98 فوک در سواحل شمال کشور به دلایل نامعلوم تلف شده‌اند. گویا فوک‌های خزری درگیر مرگی مرموز شده‌اند و گام به گام به سمت انقراض پیش می‌روند.

آمارهای نگران کننده از وضعیت تلفات فوک خزری در سال جاری در حال به ثبت رسیدن است. 24 و 25 مهر چهار لاشه دیگر از فوک خزری در ساحل گیلان کشف شد تا باز هم شرایط نگران کننده و رو به انقراض جمعیت فوک خزری را به کشورهای حاشیه خلیج فارس گوشزد کند. متاسفانه آمار دقیقی از میزان تلفات تنها پستاندار دریای خزر در دسترس نیست و آمارهای ضد و نقیضی در این رابطه ارائه شده است.

برخی رسانه‌ها به نقل از سازمان حفاظت محیط زیست میزان تلفات فوک‌های خزری، از ابتدای فروردین تا اوایل مهر ماه امسال را 54 قلاده اعلام کرده‌اند که حدود 70 درصد این تلفات در سواحل استان مازندران، 24 درصد در گیلان و دو درصد در سواحل استان گلستان است. این در حالی است که آمارهای منتشر شده در رسانه‌ها به نقل از مقامات استانی از تلفات حدود 98 قلاده فک خزری در سه استان گیلان، مازندران و گلستان حکایت می‌کند. فک خزری در بهار و تابستان برای تغذیه به سواحل جنوبی دریای خزر می‌آید و در پاییز و زمستان در شمال دریا بر روی برف و یخ زایمان می‌کند تا نسل خود را ادامه دهد.

کارشناسان، فوک خزری تنها پستاندار دریای خزر را به‌عنوان شاخصی از سلامت اکولوژیک این دریا معرفی می‌کنند. این گونه نقش مهمی در توازن زنجیره غذایی ایفا می‌کند، اما در سال‌های اخیر جمعیت تنها پستاندار خزر رو به کاهش گذاشته و این کاهش جمعیت، زنگ خطر برای از دست رفتن توازن حیات در دریای شمال ایران را به صدا در آورده است.

ثبت 44 مورد تلفات در مازندران

بر اساس آمارهای منتشر شده در رسانه‌ها، روح‌اله اسماعیلی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران آمار لاشه‌های کشف شده فک خزری در این استان از ابتدای سال جاری تا پایان شهریور 1404 را 44 قلاده اعلام می‌کند. او پس از کشف لاشه یک قلاده فوک خزری در وضعیت پیشرفته فساد در سواحل جویبار به رسانه‌ها می‌گوید که به علت فساد بیش از حد لاشه امکان کالبدگشایی و تعیین دقیق علت مرگ مورد کشف شده، فراهم نیست.

تناقض‌های آماری رسانه‌ها در میزان تلفات گیلان

در حالی که صدا و سیما به نقل از عباس عاشوری رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان در ششم مهر ماه، میزان تلفات فوک‌های خزری از ابتدای امسال تاکنون را 26 قلاده اعلام کرده و می‌گوید: بیشتر این لاشه‌ها در سواحل بندر انزلی، بندر کیاشهر و رشت کشف شده‌اند. هشت لاشه در بهار، 16 لاشه در تابستان و دو لاشه در روز‌های ابتدایی مهر امسال در سواحل گیلان کشف شده است.

اما ایرنا به نقل از همان منبع پس از کشف چهار قلاده جدید فوک خزری در ساحل چونچنان رشت در 25 مهر ماه، تعداد تلفات فوک خزری در این استان را 54 قلاده اعلام می‌کند و درباره جزئیات این آمار توضیح می‌دهد: لاشه هشت فوک خزری در فصل بهار، ۱۶ لاشه در فصل تابستان و ۳۰ لاشه در مهرماه در سواحل گیلان کشف شده است. در روزهای پنجشنبه و جمعه(۲۴ و ۲۵ مهرماه) لاشه ۶ فوک خزری در سواحل گیلان کشف شد که دو لاشه در محدوده ساحل پاسداران انزلی و چونچنان زیباکنار بوده است. 

مرگ در دریا

در حالی که مردم به خاطر می‌آورند در دهه 60 فوک‌های خزر در اسکله‌های خلوت آرام می‌گرفته‌اند، حالا دیدن فوک‌های زنده تبدیل به آرزو شده و لاشه‌های در حال متلاشی شدن، سهم ساکنان نوار ساحلی شمال کشور از زیبایی‌های خزر است. متاسفانه هیچ دلیلی هم برای مرگ مرموز فوک‌های خزری ارائه نشده است و متولیان امر می‌گویند که تحقیقات ادامه دارد.

آنچه درباره مرگ فوک‌های خزری می‌دانیم این است که بر اساس اعلام مسئولان و پس از بررسی‌های دقیق، مشخص شده است که فوک‌ها داخل دریا مرده‌اند و هنگامی که لاشه آنها با امواج دریا به ساحل می‌آیند، پوسیده شده‌اند. به همین دلیل امکان نمونه‌برداری از بافت‌ها وجود ندارد. اگرچه هنوز دلیل مشخصی برای مرگ و میر تنها پستاندار خزر کشف و اعلام نشده است اما کارشناسان احتمالاتی نظیر تاثیر کاهش تراز آب دریای خزر، تغییرات اقلیمی و احتمال ابتلا به بیماری‌ها را جزو گزینه‌هایی می‌دانند که باید درباره مرگ و میر این پستاندار مورد بررسی دقیق قرار گیرند.

  تلفات فوک خزری مختص امسال نیست و در اواخر بهار و تابستان سال‌‎های گذشته نیز همزمان با مهاجرت آن‌ها به آب‌های ساحلی ایران تلفات این گونه گزارش شده بود. فوک خزری تنها پستاندار دریای خزر است که تعداد آن را تا دو دهه قبل یک میلیون قلاده تخمین می‌زدند، اما به گفته برخی منابع بیش از ۹۰۰ هزار قلاده فوک خزری به دلایل مختلفی از بین رفته‌اند.