اعتبار جهانی قشم حفظ می‌شود
با دستور قاطع دادستان قشم برای توقف واگذاری مزارع پرورش میگو در ژئوپارک جهانی قشم
هفت صبح| عبدالرزاق نریمانی، دادستان قشم، در توضیح این دستور تأکید کرد: «ژئوپارک جهانی قشم تنها ژئوپارک ثبت‌شده در خاورمیانه تحت حمایت یونسکو است و حفاظت از آن، نه فقط یک وظیفه ملی، بلکه تعهدی بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.» او هشدار داد که توسعه مزارع پرورش میگو در نزدیکی این محدوده می‌تواند اکوسیستم شکننده جزیره را نابود کند و جایگاه جهانی قشم را در معرض تهدید جدی قرار دهد؛ تهدیدی که ممکن است به خروج این اثر بی‌بدیل از فهرست یونسکو بینجامد.
این دستور اقدامی پیشگیرانه برای جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی و حقوقی است. چون مزارع پرورش میگو به‌طور مستقیم بر چرخه طبیعی آب، خاک و زیست‌بوم منطقه اثر می‌گذارند و آلودگی ناشی از آن می‌تواند حیات گونه‌های گیاهی و جانوری را به خطر اندازد. دادستان قشم در این باره تصریح کرد: «هرگونه اقدام در زمینه واگذاری و اجاره مزارع پرورش میگو در محدوده ژئوپارک، فاقد وجاهت قانونی است و دستگاه قضایی با جدیت با متخلفان برخورد خواهد کرد.»
پیوندی میان طبیعت، فرهنگ و توسعه پایدار
ژئوپارک‌ها قلمروهایی با ارزش‌های زمین‌شناسی منحصربه‌فرد هستند که نقش مهمی در حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی، ترویج آموزش زمین‌شناسی و تحقق توسعه پایدار محلی ایفا می‌کنند. این مناطق بستر تلاقی علم، فرهنگ، گردشگری و اقتصاد بومی‌اند. جایی که حفاظت از منابع طبیعی و توانمندسازی جوامع محلی در اولویت قرار دارد.
جایگاه ژئوپارک قشم در خاورمیانه
ژئوپارک قشم نخستین ژئوپارک ثبت‌شده ایران و خاورمیانه در شبکه جهانی یونسکو است. این منطقه به‌دلیل پدیده‌های زمین‌شناسی کم‌نظیر خود ظرفیت بالایی برای حفاظت و توسعه پایدار دارد. با این حال، در سال ۲۰۱۲ به علت ضعف در ساختار مدیریتی، مشارکت محدود جامعه محلی و نارسایی در تعاملات بین‌المللی از فهرست جهانی خارج شد.
رخدادی که نه تنها به اعتبار ملی و بین‌المللی ایران لطمه زد، بلکه اعتماد جامعه محلی را نیز متزلزل ساخت. بازگشت ژئوپارک قشم به فهرست یونسکو در سال ۲۰۱۷ نتیجه اصلاحات مدیریتی و بازنگری در رویکردها بود. دوره‌ای که در آن مشارکت‌محوری و نگاه میان‌رشته‌ای به‌عنوان اساس مدیریت پذیرفته شد.
اهمیت رویکرد مشارکتی در مدیریت ژئوپارک
بازگشت دوباره قشم به شبکه جهانی، تجربه‌ای ارزشمند برای مدیران و سیاست‌گذاران به همراه داشت. یکی از ویژگی‌های اصلی مدیریت ژئوپارک، اتکا به مدل «مدیریت از پایین به بالا» است. مدلی که مشارکت واقعی جامعه محلی را در تصمیم‌گیری و اجرا ضروری می‌داند. این رویکرد، هم حس تعلق و مسئولیت‌پذیری ساکنان را تقویت می‌کند و هم تضمین می‌دهد که حفاظت از محیط زیست، توسعه گردشگری و ارتقای اقتصاد محلی با نیازها و ظرفیت‌های واقعی جامعه هماهنگ باشد.
از سال ۲۰۱۷ تا پیش از تغییرات اخیر، در سطح مدیریت ارشد منطقه آزاد قشم این درک وجود داشت که موفقیت بلندمدت ژئوپارک تنها زمانی تضمین می‌شود که میان حفاظت محیط طبیعی، توسعه اقتصادی محلی و مشارکت فعال جوامع، تعادل برقرار باشد. اما امروز نشانه‌هایی از غفلت یا بی‌توجهی به این اصل بنیادین دیده می‌شود.ژئوپارک علاوه بر این که مجموعه‌ای از مناظر چشم‌نواز زمین‌شناسی است، ابزاری برای توانمندسازی جوامع محلی، حفاظت از محیط زیست، ترویج آموزش و تقویت گردشگری پایدار به شمار می‌رود.
برخورد قانونی با متجاوزان به میراث طبیعی
حالا عبدالرزاق نریمانی، دادستان قشم، سازوکاری که برای برخورد قانونی با متجاوزان به میراث طبیعی فراهم آورده است و در همین رابطه با بیان اینکه دستگاه قضایی اجازه نخواهد داد منافع کوتاه‌مدت اقتصادی آینده زیست‌محیطی جزیره را تهدید کند، اظهار کرده که:«ژئوپارک قشم خط قرمز توسعه‌های ناپایدار است و هیچ نهاد یا شخصی حق ندارد این سرمایه ملی را قربانی منافع محدود کند.» به گفته او، دادستانی قشم با قاطعیت از هرگونه دست‌اندازی به مناطق حفاظت‌شده جلوگیری کرده و متخلفان را تحت پیگرد قرار خواهد داد.
همگرایی نهادی برای صیانت از ژئوپارک
در نامه رسمی دادستان شهرستان قشم، دستگاه‌هایی همچون مدیریت امور اراضی، جهاد کشاورزی استان هرمزگان، اداره شیلات و مدیریت ژئوپارک سازمان منطقه آزاد قشم به‌طور رسمی از ممنوعیت یادشده مطلع شده‌اند. نریمانی تأکید کرد: «حفاظت از ژئوپارک جهانی قشم نیازمند همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی است و این دستور می‌تواند نقطه عطفی در همگرایی نهادی برای صیانت از این میراث جهانی باشد.»
تصمیم اخیر دادستانی قشم حاوی یک پیام قاطع به همه ذی‌نفعان است. اینکه ژئوپارک جهانی قشم مرز قرمز توسعه‌های ناسازگار با محیط زیست است. این اقدام می‌تواند الگویی برای دیگر مناطق کشور باشد که در معرض تهدید فعالیت‌های اقتصادی مخرب قرار دارند.
