آتش در رگ‌های سبز ایران
آتش‌سوزی‌های گسترده در طبیعت ایران به بحران‌های عمیق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دامن می‌زند و مهاجرت درون اقلیمی را افزایش می‌دهد
هفت صبح| در حالی که ایران با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند، شعله‌های آتش در دل طبیعت کشور زبانه می‌کشد و میراث سبز ایران زمین را به خاکستر تبدیل می‌کند. از فروردین تا تیر ۱۴۰۴، بیش از صدها هکتار جنگل، مرتع و تالاب در استان‌های مختلف طعمه حریق شده‌اند، آتش‌سوزی‌هایی که نه تنها اکوسیستم را نابود می‌کنند، بلکه می‌توانند به مهاجرت اجباری روستاییان، کمبود منابع غذایی و تشدید بحران‌های اجتماعی منجر شوند. این گزارش، روایتی است از فاجعه‌ای که در سکوت رسانه‌ها و غفلت عمومی، آینده نسل‌ها را تهدید می‌کند.
فروردین: تعطیلات نوروزی با طعم خاکستر
فروردین ۱۴۰۴ با بوی دود و خاکستر آغاز شد؛ ماهی که تعطیلات نوروزی در آن به جای شادی، فاجعه به بار آورد. دست‌کم ۱۵ مورد آتش‌سوزی گزارش‌شده در رسانه‌ها، عرصه‌های طبیعی کشور را در بر گرفت، اما آمار واقعی احتمالا فراتر از این ارقام است.
در گیلان، سرپرست منابع طبیعی اعلام کرد بیش از ۱۰۰ حریق سطحی توسط گردشگران بی‌احتیاط در جنگل‌های سرسبز استان رخ داده است. تصور کنید، خانواده‌هایی که برای پیک‌نیک آمده بودند، ناخواسته شعله‌هایی را برافروختند که چراگاه‌های روستای امامقلی دلفارد در جیرفت را سوزاندند.
آتش به پوشش گیاهی موته اصفهان رسید، نیزارهای تالاب هفت‌برم شیراز را بلعید و باغ‌ها و نخل‌های سیاهو در بندرعباس را به کام خود کشید. پارک جنگلی پرفسور کردوانی در گرمسار دودآلود شد، نزدیک به پنج هکتار از نیزارهای پارک ملی دریاچه ارومیه در سه‌راهی حیدرآباد سوخت، نخلستان‌های حاجی‌آباد و باغ‌های روستای ماشاری بندرعباس نابود شدند.
پناهگاه کیامکی در بلندی‌های خاروانا ورزقان، سه هکتار از جنگل‌های یوش نور، ۱۲ هزار مترمربع از زمین‌های جنگلی تالش، لنگرود و لاهیجان، مراتع گوی‌داغ مشگین‌شهر و تالاب نوروزلو همه در این ماه قربانی شدند. این آتش‌ها نه تنها درختان را سوزاندند، بلکه معیشت کشاورزان محلی را تهدید کردند و می‌توانند به کاهش تولید محصولات کشاورزی و مهاجرت روستاییان بیانجامند.
اردیبهشت: آتش در بلندی‌ها و چراگاه‌ها زبانه می‌کشد
اردیبهشت، با شکوفه‌های بهاری‌اش، نتوانست از خشم آتش در امان بماند. ۱۹ مورد حریق گزارش‌شده، از بلندی‌های روستای چنارس در لوداب کهگیلویه و بویراحمد تا منطقه تنگ میشی در مرز خرامه و سروستان فارس، طبیعت را به چالش کشید. تصور کنید کشاورزانی که در روستای مورد غفار ایذه، زمین‌هایشان را می‌بینند که در شعله‌ها می‌سوزد؛ یا جنگل‌های کبیرکوه بدره که بلوط‌های کهنسالش را از دست می‌دهد.
منطقه کنارکبوتران صیدون خوزستان، حفاظت‌شده سبزکوه چهارمحال و بختیاری، چراگاه‌های تنگ‌حمام سرپل‌ذهاب، ۲۰ هکتار از علفزارهای دم‌دره و بی‌بی رشیده چرام، جنگل‌های پشته ارشت بدره، زمین‌های کشاورزی آبدانان، «رمون» ساردوئیه جیرفت، بلندی‌های ممسنی، جنگل‌های مانشت ایلام، کوه دراک شیراز، بلوط‌های مانشت، کوه‌های پیرامون آرامگاه سعدی، درختان بلوط فیلمان سراب باغ آبدانان، بلندی‌های تنگ‌چوگان کازرون، روستای جلیزی و گندمزارهای سمانه دهلران و باغ‌های درباغ بندزرک میناب – جایی که ۱۰ هکتار نخلستان و باغ مرکبات نابود شد – همه در این ماه سوختند. این خسارات، زنجیره غذایی را مختل می‌کند و می‌تواند به افزایش قیمت محصولات کشاورزی و ناآرامی‌های اجتماعی در مناطق روستایی منجر شود.
خرداد: خاکستری‌ترین فصل بهار
خرداد ۱۴۰۴، سیاه‌ترین ماه بهار بود؛ با نزدیک به ۵۰ خبر آتش‌سوزی که رسانه‌ها را پر کرد. از کوه‌های گاوزره جنوب معمولان پلدختر لرستان تا چراگاه‌های پلاک منصورشاهی در پادنا علیا سمیرم اصفهان، آتش بی‌رحمانه پیش رفت. جنگل‌های جنوب باختری شیراز (سبزپوشان) دودآلود شدند، روستای قائم‌آباد بندرعباس باغ‌هایش را از دست داد، پوراحمدی حاجی‌آباد نخلستان‌هایش سوخت، سروک یاسوج، برف‌اندیل صمد بجنورد، مورانی پلدختر، شونان‌رود آستارا، سلطان‌کوه مورانی پلدختر
کشتزارهای گلوگاه مازندران، بلندی‌های فیروزآباد و مختار ممسنی، حفاظت‌شده شاهو سروآباد، کُره‌سِره چوار ایلام، چهارراه پادنای سفلی سمیرم، فیروزآباد بویراحمد، تنگ‌سریز بویراحمد، پارک ملی بمو شیراز، سرتنگ آزادی لنده، دامنه شلم ایلام، گنجه‌ای بویراحمد، تالاب شادگان، گل امیر فریدن، خورشیدکلا گلوگاه، قره‌آغاج خانه زنیان شیراز، گمال لردگان، ۸۰ هکتار جنگل‌های گلستان (به مدت سه روز)، گندمزارهای بهشهر، بلندی‌های بمو شیراز، گندمزارهای بوشهر، نخجیر صالح‌آباد ایلام
پارک ملی گلستان خراسان شمالی، اشترانکوه، بلوط کوه چنار فارس، سیجان طرلان میلاجرد، دربادام قوچان، ماهورک بوئین میاندشت، اهل بیت صدرا فارس، پارک ملی تندوره، دهک سرآبیز باشت، من دنا لوداب، سنگ سفید خوانسار، دامور کوه پهن سرفاریاب چرام، دهستان‌های ذهاب کرمانشاه، مله پنجاب ایلام، هماگ هرمزگان، منگره اندیمشک، ارغون دشتستان، کبیرکوه بانزرکه دره‌شهر، کوه‌شو اندیکا خوزستان، پارک ملی دز، توتنگ هرمزگان و گورسفید گیلان‌غرب – همه در این ماه سوختند. این حجم عظیم خسارت، می‌تواند به کمبود آب، فرسایش خاک و بحران‌های اقتصادی در صنایع وابسته به طبیعت بیانجامد، جایی که جوامع محلی مجبور به ترک خانه‌هایشان شوند.
تیر: تابستان داغ با خسارات پایدار
تیر، نخستین ماه تابستان، هرچند آمار آتش‌سوزی‌ها کاهش یافت، اما زخم‌های عمیقی بر جای گذاشت. مراتع چمنداب هویر دماوند سوختند، نخلستان‌های چویبده آبادان نابود شدند، روستاهای داشاغل بوکان آذربایجان غربی در آتش غرق شدند، گیداری خنافره شادگان، آق‌داغ خلخال، جنگل ابر شاهرود، کاج‌های لاکان رشت، پارک ملی تندوره، پیچاب باشت، اروندکنار، مانشت ایلام، گچان ایلام، مورد باشت، چناردره سملقان بجنورد، پارک سوکان سمنان، سی‌سنگان نوشهر، دنا کهگیلویه، انجینه بانه کردستان، گچان سیروان، آبشارشوی دزفول، بانروشان مهران، بان‌سر صالح‌آباد مهران، کردعلیا دره گزی دالانکوه، چهارباغ شاهرود، انار مهدیرجه گلوگاه و کوه گرم جهرم همه قربانی شدند. این آتش‌ها، در گرمای تابستان، اکوسیستم را بیشتر آسیب‌پذیر می‌کنند و می‌توانند به تشدید خشکسالی و بحران‌های اجتماعی در مناطق محروم منجر شوند.
