سنگ‌نگاره‌های هزار ساله را دریابید | میراث بی‌نظیر تیمره در معرض نابودی
تیمره با بیش از ۳۰۰ هزار سنگ‌نگاره، بزرگ‌ترین گنجینه هنر باستانی ایران است
هفت صبح| در دل کوه‌های خاموش و صخره‌های سخت تیمره، هزاران نقش و نگار حک شده بر سنگ‌ها، روایتگر تاریخ و فرهنگ مردمانی هستند که هزاران سال پیش در این سرزمین زیسته‌اند. این سنگ‌نگاره‌ها که برخی قدمتی بیش از ۹ هزار سال دارند، نه تنها گنجینه‌ای ارزشمند از هنر و اندیشه‌های انسان‌های نخستین محسوب می‌شوند، بلکه سندی زنده از تاریخ و تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران به شمار می‌روند.
با این حال، این میراث بی‌نظیر در سایه بی‌توجهی و فعالیت‌های مخرب انسانی از جمله استخراج معادن، در معرض نابودی قرار گرفته است. اخیرا مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره با اشاره به اینکه این منطقه باستانی که نظیرش در دنیا وجود ندارد، رها شده، تاکید کرده مسئولان هیچ کمکی برای نگهداری از سنگ‌نگاره‌های آن نمی‌کنند.
فقط می‌گویند بودجه نداریم
تیمره، منطقه‌ای در حد فاصل گلپایگان و خمین، با مساحتی بالغ بر ۴۰۰ کیلومتر مربع، میزبان بیش از ۳۰۰ هزار تخته سنگ حکاکی شده است. این سنگ‌نگاره‌ها شامل تصاویری از حیوانات، انسان‌ها، نمادهای آیینی و صحنه‌های شکار هستند که بازتابی از زندگی و باورهای مردمان باستانی این منطقه‌اند.
با وجود اهمیت تاریخی و فرهنگی این آثار، تیمره در سال‌های اخیر به جای تبدیل شدن به یک مرکز گردشگری، به محل فعالیت معادن سیلیس بدل شده است. استخراج بی‌رویه این معادن، تخریب گسترده‌ای را در منطقه به دنبال داشته و بسیاری از سنگ‌نگاره‌ها را نابود کرده است. علاوه بر فعالیت‌های معدنی، نبود نظارت کافی، عدم ثبت جهانی این آثار و بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی، از دیگر عواملی هستند که بقای این میراث ارزشمند را تهدید می‌کنند.
رسول مجیدی، فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری معتقد است معادن تهدیدی جدی برای سنگ‌نگاره‌های تیمره هستند: سنگ‌نگاره‌های تیمره صد هزار گونه سنگی دارد که نظیرش در جهان نیست. ۱۶سال است خودم یکی یکی آنها را ثبت می‌کنم؛ بیشترین مجموعه سنگ‌نگاره‌های تیمره در گلپایگان است، در این منطقه وقتی از ماشین که پیاده می‌شوید، سنگ‌نگاره است اما هیچ توجهی از سوی مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان به این خطه بی نظیر نمی‌شود.
او توضیح می‌دهد: سال پیش با هزینه شخصی نقشه‌برداری کردم و از پژوهشکده پیگیری کردیم تا آثار سنگ‌نگاره‌های تیمره را ثبت کنیم ولی از میراث فرهنگی اصفهان هیچ کاری حرکتی ندیدیم. فقط می‌گویند بودجه نداریم.مجیدی ادامه داد: دو سال است که با مدیرکل و معاون سرمایه‌گذاری اداره کل‌میراث فرهنگی اصفهان نامه‌نگاری کردیم و درخواست پایگاه ملی برای تیمره دادیم.
گفتند زمین نداریم؛ خودم ۴۰۰ متر زمین از بنیاد مسکن گرفتم که پایگاه بزنند بعد گفتند بودجه ساخت نداریم. گفتیم از خیران کمک می‌گیریم، شما فقط مجوز بدهید و جالب این است زمانی که به وزارتخانه میراث فرهنگی برای پیگیری رفتیم از اصفهان هیچ حرکتی برای پایگاه ملی تیمره نشده بود؛ اصفهان فقط به شهر خودش اهمیت می‌دهد، شهرستان‌ها رها شده‌اند.این فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری ابراز کرد: بیشترین دغدغه ما تیمره است، منطقه باستانی که نظیرش در دنیا نیست، ولی رها شده و هیچ کمکی نمی‌رسد.
پایگاه حفاظت؛ اولین گام برای تیمره
عضو شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) هم اخیرا با تأکید بر اینکه تیمره ظرفیت ثبت جهانی دارد، زیرا هم دست نخورده است و هم مشکل تملک ندارد، این سوال را مطرح کرده بود که چرا از این فرصت استفاده نکنیم؟
نکته جالب سنگ‌نگاره‌های تیمره این است که مانند بسیاری از آثار تاریخی به‌دستور یا با اشاره حکام محلی سـاخته یا حجاری نشده و آثاری است که مـردم عادی ایجاد کرده‌اند و به خـاطر همـین از زندگی مردم عادی در دوره‌هـای مخـتلف اطلاعات جالبی به ما می‌دهد. «علی عصار» با بیان اینـکه در منطـقه تیـمره سنگ‌نگاره‌هایی مربوط به هفت هزار سال پیـش تا دوره اسـلامی وجـود دارد،گفته: ایـن سنـگ‌نگاره‌ها در یک پهـنه ۴۰ کیلومتری قرار دارنـد و نـکات جـالبی در آنها وجود دارد که منحصربه‌فردشان می‌کند.
او با تاکید بر اینکه ما وارث هفت هزار سال مـدنیت هـستیم یادآور شده: ما مـسئول حفظ این تمدنی که به ما رسیده هـستیم و فکر می‌کنم در حسن نیـت وزارت نیـرو که سد را تأسـیس کرد یا آن‌هـایی که پروژه معدن را پیش می‌برند، شکـی نیست، اما گاهی موضـوع بر سر ندانستن و نبودن آگاهی و همچنین حریم ثبتـی اسـت. وقـتی حـریم ثبتی نداشته باشیم و نقشه‌برداری دقیقی از آثار تاریخی صورت نگرفته باشد، پیوست باستان‌شناسی پروژه‌های عمرانی بر چه اساسی باید تدوین شود؟
به گفته او، مرحله اول برای حـفاظت از مـنطقه باید ایجاد پایگاه باشد: این پایگاه در مرحـله اول باید نقـشه‌برداری دقیقی انجـام دهـد، تـحـدید حریم کند تا پروژه‌هایـی که درحـال اجرا هستند یا در آینـده اجـرا خواهند شد، بدانند در چه محـدوده‌ای و در حریم چه آثاری هستند. در واقـع ما در گام اول باید محافظت از منطـقه را با یک پیوست باستان‌شناسی انجام دهیم.
