ققنوس؛ جایزه‌ای برای مرمت
نظارت بر مرمت ابنیه تاریخی عملی می‌شود
هفت صبح| در سال‌های اخیر اغلب بناهای تاریخی که مرمت شدند، تغییر هویت یافتند تا جایی که هیچ ارتباطی با گذشته خود نداشتند و اعتراض کارشناسان میراث فرهنگی را به دنبال داشت. نبود طرح مرمتی، نگاه ایرانشناسانه و نبود شناخت به تاریخ معماری ایران، سبب چنین اشتباهات جبران ناپذیری شد.
اغلب این بناها برای بهره‌برداری توسط صندوق توسعه صنایع دستی، فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی به بخش خصوصی واگذار شده‌اند. هرچند مدت این واگذاری‌ها محدود است اما اگر بنایی غیراصولی مرمت شود، حتی اگر مالکیت آن دوباره در اختیار دولت باشد، فایده‌ای ندارد چراکه دیگر هویتی ندارد که با کمک آن رموز گذشته کشف شود.
از این رو، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان رکن علمی و پژوهشی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وارد عمل شد تا به کمک صندوق توسعه صنایع دستی، فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی بیاید و نظارتی بر چگونگی مرمت بناهای واگذار شده داشته باشد تا مبادا هویتی از بین برود.
محمد ابراهیم زارعی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری خطا در میراث فرهنگی را نابخشودنی عنوان کرد و گفت: حتی یک خطا در میراث فرهنگی جایز نیست چراکه میراث فرهنگی تکرارناپذیر است و همانطور که به ما رسیده باید به آیندگان برسد. به همین دلیل جایزه‌ای به عنوان ققنوس برای حوزه‌های مرمتی و احیا؛ بهره‌برداری و مدیریت فرهنگی و صنایع دستی و فرش دستباف در نظر گرفته شده که نه تنها برای ابنیه ایران است بلکه حوزه تمدنی ایران را در برمی‌گیرد.
زارعی با اشاره به کمک بخش خصوصی به دولت برای حفاظت از میراث فرهنگی اضافه کرد: تجربه‌ای که از زمان تشکیل صندوق توسعه و احیا داریم مقوله برون سپاری مرمت به بخش خصوصی است پس باید این بخش خصوصی را آموزش دهیم و راهنمایی کنیم چون این مقوله بسیار مهم است.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به این که ما در کنار صندوق می‌توانیم درصد موفقیت‌مان را افزایش دهیم و میزان خطا در این حوزه را به صفر برسانیم، گفت: بناهای تاریخی ما عصاره فرهنگ و تمدن ما هستند و همه آنها گنجینه‌های کم نظیری به شمار می‌روند.امروز وظیفه ما این است که از آنچه داریم مراقبت و محافظت کنیم در همین راستا صندوق احیا به کمک پژوهشگاه جایزه‌ای را برای بهترین نوع بهره‌برداری، کاربری و مرمت در نظر گرفته است.
همچنین برزین ضرغامی، مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی، فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی نیز درباره این تفاهمنامه گفت: یکی از اقدامات مهم ما در صندوق؛ توسعه و احیا، تمرکز بر بناهای تاریخی استان‌هاست. زمانی که بنایی وارد چرخه احیا می‌شود، باید آن را در مرکز توجه گروه‌های اجتماعی قرار دهیم و از مشارکت آنان در مرمت و احیای این بناها بهره ببریم. اهمیت احیای بناهای تاریخی هنوز به دغدغه‌ای عمومی در جامعه تبدیل نشده است، ما می‌خواهیم این موضوع را به یک مسئله اجتماعی بدل کنیم.
مدیرعامل صندوق توسعه و احیا گفت: با همکاری پژوهشگاه، اداره‌هایی استانی و دانشگاه‌ها به دنبال خارج کردن بناهای تاریخی از مهجوریت و معرفی به جامعه هستیم و در روند احیای آنها از ظرفیت گروه‌های مختلف اجتماعی استفاده کنیم. متاسفانه هنوز اهمیت احیای بناهای تاریخی هنوز به دغدغه‌ای عمومی در جامعه تبدیل نشده و می‌خواهیم این موضوع را به یک مسئله اجتماعی بدل کنیم.
240 کارشناس و پژوهشگر در پژوهشگاه میراث فرهنگی
زارعی در ادامه درباره اهمیت پژوهش‌های علمی در حوزه میراث فرهنگی گفت: ما در پژوهشگاه حدود 240 نفر کارشناس میراث فرهنگی داریم که می‌توانند پشتوانه علمی کارهای اجرایی وزارت میراث فرهنگی باشند.
او درباره تفاهم‌نامه‌های دیگر پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: تفاهم‌نامه‌های زیادی با ۲۵ استان بسته شده است تا ادغام مأموریتی انجام شود از جمله تفاهم‌نامه‌ای با سازمان نقشه‌برداری داریم تا از متخصصان خوب آنها استفاده کنیم و موضوع تفاهمنامه استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب‌های زیرزمینی است که باعث فرونشست شده است. بارها به این موضوع اشاره داده‌ایم که نباید اجازه حفر چاه بدهیم و حالا به صورت علمی قرار است درباره تاثیر فرونشست بر ابنیه تاریخی پژوهش شود.
هیچ گروه خارجی باستان‌شناس در ایران نیست
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی با بیان اینکه در حال حاضر هیچ گروه باستان‌شناس خارجی در ایران فعالیت نمی‌کند از جمله باستان‌شناسان چینی که قبلا خبرهایی درباره حضور آنها در ایران منتشر شده بود، گفت: در حال رایزنی هستیم تا از باستان‌شناسان خارجی که قبلا در ایران کاوش و نتایج کاوش خود را منتشر کرده‌اند، برای ادامه فعالیت در ایران دعوت شود. زارعی در ادامه گفت: ۱۷۴ مجوز کاوش و بررسی در سال گذشته صادر شده و امسال هم حدود ۲۳ مورد کاوش در جریان هست که باستان‌شناسان کار می‌کنند و در بخش‌هایی هم با دانشگاه‌ها همکاری می‌کنیم.
او درباره تشکیل کارگروه قاچاق و حفاری غیرمجاز که قبلاً در پژوهشگاه تشکیل شده بود نیز گفت: چنین کارگروهی با حضور مقام عالی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تشکیل شده و پژوهشگاه هم عضو این کارگروه است و ریاست آن وزیر است. من چنین کارگروهی را در پژوهشگاه ندیده‌ام.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره صدور مجوزهای آموزشی به افراد متفرقه و غیرباستان‌شناس که گفته شده این پژوهشگاه صادر می‌کرده است، ضمن ارائه توضیحاتی درباره مجوزهای آموزشی که برای دانشگاه‌ها صادر می‌شود، تاکید کرد: اصلا مجوز آموزشی به افراد خارج از حوزه باستان‌شناسی داده نشده و این کار قانونی نیست و چنین مجوزی صادر نشده است.
