زیر پای نصف‌جهان خالی می‌شود
فرونشست زمین در اصفهان به مرز بحران زیست‌محیطی نزدیک شده است
هفت صبح، علی بیت‌اللهی | بیش از سه و نیم میلیون نفر در اصفهان و شعاع ۱۰۰ کیلومتری آن سکونت دارند. این میزان تراکم جمعیت فشار مضاعفی بر محیط زیست و منابع طبیعی وارد کرده و یکی از عوامل اصلی بروز فرونشست و بحران کم‌آبی در این منطقه به شمار می‌رود.ادامه تمرکز بالای جمعیتی در اصفهان ، با وجود فرونشست زمین و کاهش منابع آبی، این منطقه را به سمت یک فاجعه زیست‌محیطی سوق خواهد داد.
اگر چاره‌اندیشی کلان و به موقع برای توزیع جمعیت در کشور صورت نگیرد، حتی با بهره‌گیری از روش‌های متنوع انتقال آب نیز امکان عبور از مرز بحران زیست محیطی وجود نخواهد داشت.محیط زیست اصفهان توان تحمل این حجم از بار جمعیتی همراه با نیازهای گسترده غذایی، کشاورزی، صنعتی و آبی را ندارد و باید برای مدیریت پایدار جمعیت و منابع، برنامه‌ریزی اصولی انجام شود. مهاجرت و تمرکز جمعیت به دلیل مشکلات معیشتی صورت می‌گیرد و این مسئله به اقتصاد و در نهایت به سیاست وابسته است، در حالی که قصد داریم اصفهان را به قطب گردشگری تبدیل کنیم، سیاست‌های اقتصادی مانع از گسترش این ظرفیت شده‌اند.
تنها مظلومی که صدایش شنیده نمی‌شود، زمین است؛ آثار فرونشست به صورت شکاف‌ها و فیشرها در سطح زمین ظاهر می‌شود و این نشانه‌ها بیانگر هشدار جدی برای آینده محیط زیست اصفهان هستند.در بالادست سد زاینده‌رود وسعت باغات نسبت به سال ۱۳۷۰، بیش از ۷ برابر شده و این باغات نیاز آبی شدیدی دارند که موجب کاهش آب ورودی به پایین دست، افت شدید سطح آبخوان‌ها و خشک شدن تالاب گاوخونی شده است.
راهکار اصلی، جریان یافتن حداقلی آب در زاینده‌رود و اجرای سیاست «نکشت» در حریم ۴۰۰ متری این رودخانه است. با حمایت از کشاورزان و تغییر الگوی اشتغال می‌توان امیدوار بود آبخوان اصفهان مجددا احیا شود، هرچند که تحقق آن نیازمند عزم ملی و تخصیص منابع مالی است.
بدترین اثر فرونشست، فشردگی لایه‌های بالایی بر آبخوان‌هاست که منجر به کاهش نفوذپذیری خاک و از بین رفتن قابلیت ذخیره‌سازی آب می‌شود، این وضعیت باعث می‌شود حتی در صورت افزایش بارش‌ها نیز دیگر امکان احیای این منابع وجود نداشته باشد.پدیده مرگ آبخوان در اصفهان در حال وقوع است و در صورت تداوم وضعیت موجود، پیش‌بینی می‌شود تا ۱۰ سال آینده منابع آب زیرزمینی این منطقه از دست برود.
نرخ فرونشست سالانه در اصفهان حدود ۱۵ سانتی‌متر است که در بازه‌ای ۲۰ ساله به ۳ متر می‌رسد. این نشست به دلیل نامتقارن بودن، اثرات مخربی بر بناهای تاریخی می‌گذارد و در مواردی موجب شکاف در سازه‌ها می‌شود.در میدان نقش جهان، اختلاف نشست تنها نیم سانتی‌متری در نقاط مختلف، می‌تواند در گذر زمان به چند سانتی‌متر برسد که برای سازه‌های تاریخی فاقد اسکلت و پیوستگی بسیار خطرناک است.
ناهمگونی جنس خاک در نقاط مختلف اصفهان موجب نشست‌های غیرهمگون شده و به ویژه برای آثار بزرگ تاریخی می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد.استان اصفهان از نظر تعداد شهرها، مساحت بافت‌های فرسوده و تمرکز جمعیت در پهنه فرونشستی در رتبه نخست کشور قرار دارد و این مسئله تهدیدی جدی برای آینده فرهنگی و تاریخی این استان به شمار می‌رود.
