هیچ‌وقت تنها نیستید
نگاهی به چند دستگاه هوشمند جدید که می‌توانند شما را رصد کنند
هفت صبح| «پابند الکترونیکی که محدوده رفت و آمد مجرم‌ها را مشخص می‌کند»، «دستگاه‌های کارتخوان که با نزدیک کردن گوشی به آن می‌توان خرید کرد» یا «وصل شدن کد پستی به اطلاعات شخصی افراد»، فقط چند نمونه از رصدهای هوشمندی هستند که تکنولوژی آنها در یک سال اخیر ظهور کرده. تقریبا توافقی بر سر این وجود ندارد که نظارت بر زندگی افراد به نفع آنهاست یا به ضررشان. مثلا همین که در کمتر از یک دقیقه می‌توانید با گوشی هزینه چیزی را پرداخت کنید، خرید را آسان‌تر می‌کند. ولی از آن طرف وقتی با گوشی به دنبال یک کالا می‌گردید و بلافاصله تبلیغ آن به شما پیامک می‌شود احساس ترسناکی بهتان دست می‌دهد.
دستگاه‌های زیر امکانات جدید هوشمندی هستند که در چند ماه گذشته خبری شدهاند:
دستگاه تقلب‌یاب:
هفته پیش در کنار اعلام روز و ساعت و دیگر اطلاعات کنکور، مسئولان سازمان سنجش از یک دستگاه تقلب‌یاب جدید حرف زدند. کار این دستگاه‌‌‍‌ها این است که هندزفری یا گوشی را پیدا کنند. رئیس سازمان سنجش گفته بود این نسل سوم دستگاه‌های آشکارکننده تقلب است و اینطور کار می‌کنند: «راکت‌های موبایل‌یاب با ایجاد میدان مغناطیسی در اطراف خود هر شیء که دارای فلز باشد، از جمله تجهیزات الکترونیکی مانند موبایل، هندزفری را شناسایی کرده و به صورت ویبره یا صدا هشدار می‌دهند. وقتی این دستگاه شناسایی شد در گوش داوطلب صدای بلندی تولید می‌شود و متقلب شناسایی خواهد شد.» پیش از این با یک دستگاه دیگر به نام جمر امواج موبایل را کور و مسدود می‌کردند. دستگاه‌های فرکانس‌یاب یا سیگنال‌یاب انواع امواج رادیویی از جمله امواج تلفن همراه و سایر تجهیزات بی‌سیم را شناسایی کرده و با بوق هشدار می‌دهند.»
دستگاه چهره یاب:
با شروع طرح نور یا همان گشت ارشاد، خبرگزاری فارس گزارش داده بود که تکنولوژی به وجود آمده که با تشخیص چهره می‌تواند اطلاعات هویتی فرد را نشان دهد. البته صحت این خبر روشن نیست و تایید نشده. ولی با شروع طرح نور چندین فیلم و عکس از صف دانشجویان دانشگاه الزهرا منتشر شد که در آن دانشجویان باید مقابل گیت می‌ایستادند تا دستگاه چهره آنها را تایید کند و بعد وارد دانشگاه شوند. چیزی شبیه دستگاه‌های ورود خروج کارمندان یا باشگاه‌های ورزشی.
پابند الکترونیکی:
در اواخر اسفند ماه به هزار نفر از مجرمان، پابند الکترونیکی داده شد که به جای زندان، دوران محکومیت خود را در خانه بگذرانند. اینطور که پلیس اطلاع‌رسانی کرده این پابندها تولید دو شرکت داخلی هستند. چطور کار می‌کند؟ دادگاه محدوده مکانی خاصی برای محکوم تعیین می‌کند که در طول دوران استفاده از پابند الکترونیکی نباید از آنجا خارج شود.آنها یک دستگاه جی پی اس دارند که از سوی سیستم سازمان زندان‌ها کنترل می‌شوند. اگر زندانی از این محدوده خارج شود دستگاه بوق می‌زند و ناظران متوجه خواهند شد.
اتفاقا همین اتفاق این هفته افتاد و یک متهم با پابند دست به سرقت یک گوشی زد که در یک عملیات تعقیب و گریز روز سه‌شنبه بازداشت شد. برای این کار اولا از محکوم وثیقه دریافت می‌شود تا اگر آسیبی وارد شد این وثیقه دست سازمان زندان‌ها باشد. دوما هر ماه از فردی که تحت مراقبت است هزینه‌ای دریافت می‌شود. قیمت اولیه پابند الکترونیک بین ۲ میلیون و ۲۰۰ تا ۳ میلیون تومان و هزینه ماهانه نگهداری آن حدود ۳۰۰ هزار تومان است. این پابندها به همه زندانی‌ها تعلق نمی‌گیرد. باید مجازات فرد کمتر از 5 سال باشد یا اینکه یک چهارم دوران محکومیت خود را کشیده باشد تا درخواست پابند دهد.
جی.نف:
احتمالا تا به حال اسم پایگاه داده مکانی «جی.نف» به گوش شما هم نخورده باشد. این کار بر عهده پست گذاشته شده که بانک اطلاعاتی شهر و شهروندان را تکمیل کند. یعنی روی نقشه‌های آنلاین برای معابر نامگذاری کند، پلاک‌های نشانی‌ها را ثبت کند و کدپستی هوشمند را راه بیاندازد.
دوم اردیبهشت خبرگزاری ایسنا نوشت که 42 میلیون آدرس در پایگاه اطلاعاتی آن جمع شده. GNAF این امکان را می‌دهد که یک نشانی فیزیکی به همراه موقعیت و مختصات جغرافیایی آن با همدیگر ثبت شود. شرکت ملی پست این پلتفرم را راه انداخته تا شناسایی آدرس‌ها را دقیق‌تر کند. حالا در کنارش اطلاعات مسکن کشور هم جمع خواهد شد. مثلا یک کاربرد آن اینطور عنوان شده که اگر سیل و زلزله بیاید با داشتن این اطلاعات می‌توان تخمین زد که آسیب در چه حدی بوده.
با اینکار نقشه و کد پستی به هم لینک می‌شوند. یعنی وقتی یک کد پستی را وارد می‌کنید، به شما نشان می‌دهد که دقیقا نقطه جغرافیایی آن کجاست. از آن طرف سامانه املاک هم اطلاعات خالی بودن یا نبودن خانه‌ها و در ادامه مالیات آنها را دارد. آدرس افراد در سامانه‌های دیگری مثل بیمه، قبض‌ها و سازمان ثبت اسناد ذخیره شده که همه این‌ها روی نقشه جغرافیایی برای دولت قابل دسترس می‌شود.
بدون کارت بانکی حساب کن:
حتما یادتان است که قبل از رایج شدن کارت بانکی، افراد حضوری در صف بانک می‌ایستادند و چند دسته پول می‌گرفتند. با آمدن کارت عابربانک، دسته‌های اسکناس کمرنگ شد.
حالا قرار است همان کارت هم کمرنگ شود. به این شکل که شما گوشی را روی دستگاه می‌گیرید و اطلاعاتتان شناسایی می‌شود. مدیران به این طرح نام کهربا را داده‌اند و گویا چند بانک دولتی در حال شروع آن هستند. شما یک برنامه روی گوشی نصب می‌کنید، کارت‌های بانکی را در این برنامه وارد می‌کنید سپس در هر تراکنش گوشی را به پایانه نزدیک می‌کنید. عملیات تایید و رسید آن تحویلتان داده می‌شود.
