عصر یخبندان
تلاقی دو توده شرقی و عربی، اسفند بی‌سابقه‌ای را به‌خصوص در مرکز کشور رقم زده است
روزنامه هفت صبح| اینجا در ساحل شرقی مدیترانه، حالا که این مطلب را می‌نویسم هوا تقریبا گرم است. با عدد و رقم اگر بخواهید؛ درجه سانتیگراد. یکی، دو روز است بارانژ که چند روزی شدید می‌بارید، قطع شده و آسمان آبی و صاف است و به سبک لبنانی‌ها اگر بروی توی بالکن تا قهوه‌ای بخوری و دودی بگیری، یک لکه ابر هم در آسمان نمی‌بینی. در ایران اما ماجرا فرق دارد؛ کاشان و آران و بیدگل، زادگاه من، دیروز بعد از سال‌ها برف دیده و مدارسش تعطیل شدند و حالا دمای هوایش منفی ۳ یا ۴درجه است، درست مثل تهران.
سازمان هواشناسی در آخرین بولتن دمایی خود که مربوط به روز ۶ اسفند، یعنی یکشنبه است گفته که در این روز دمای میانگین مملکن ۸ و ۱ دهم درجه سانتیگراد بوده که یک و سه دهم درجه نسبت به میانگین بلندمدت کمتر بوده است. در دو شهری که گفتیم یعنی کاشان و تهران دمای میانگین دما در این روز منفی ۲ و ۸ و منفی ۲ و ۹دهم درجه سانتیگراد بوده است. در کاشان تقریبا ۲درجه زیر میانگین بلندمدت و در تهران تقریبا ۴درجه سانتیگراد زیر میانگین بلندمدت.
اما چه شده است؟ چرا در روزهایی که باید بوی عید بیاید و کم‌کم هوا رو به گرما برود و اگر هم بارشی باشد، به شکل باران باشد؛ اینقدر ایران سرد و برفی شده است؟بخشی از ماجرا به همین جایی برمی‌گردد که من نشسته‌ام؛ به سواحل مدیترانه و دریای سرخ. درست است که این منطقه این روزها با اخبار جنگ شناخته می‌شود، ولی خیر و خوشی هم از این منطقه صادر می‌شود مثل همین توده هوای گرم و مرطوبی که در این دو منطقه یعنی مدیترانه و دریای سرخ ایجاد شده و از جنوب غرب وارد ایران شده و عامل اصلی بارش برف و بارانی است که در مرکز شهر مشاهده می‌کنید.
برای اینکه تصویری از این هوای گرم داشته باشید بیایید با هم دمای چند شهر در منطقه ورود این توده هوای گرم و مرطوب را مرور کنیم. از بوشهر شروع کنیم که ظاهرا این روزها حسابی شلوغ و پر از مسافر است. در همان روزی که تهرانی‌ها دمای منفی ۳درجه را تحمل می‌کردند در بوشهر دما به طور میانگین ۱۵درجه سانتیگراد بوده یعنی ۴ و نیم درجه بیش از میانگین بلندمدت. در همین روز میانگین دمای استان خوزستان هم یک و نیم درجه بیش از حد معمول بوده است.
و جالب است بدانید که حتی در شمال غربی، جایی که معمولا نخستین نقطه کشور است که توده‌های بارش برف احساس می‌شود؛ خبری از سرما نبوده است. دمای هوا در ارومیه تقریبا منفی ۲درجه بوده ولی دو درجه گرم‌تر از این موقع سال در بلندمدت و دمای هوا در سنندج کردستان منفی نیم‌درجه سانتیگراد بوده ولی ۳ درجه بیش از میانگین دما در این روزهای اسفند؛
نابراین آن وضعیت همیشگی که توده هوایی از اروپا و به‌طور مشخص از ترکیه وارد کشور می‌شد و باعث برف و باران می‌شد را فراموش کنید. این بار بارش برف و باران، محصولی کاملا خاورمیانه‌ای و عربی است. این ادعا البته نشانه‌های دیگری هم دارد. بولتن بارش روز ۷ اسفند هواشناسی می‌گوید بیشترین میزان بارندگی در این روز بعد از ایستگاه رشت در گیلان مربوط به ایستگاه‌های میناب هرمزگان، جیرفت کرمان و خاش سیستان و بلوچستان بوده است.
اما این هوای گرم و مرطوب با یک توده هوای سرد قطبی که از سمت شرق و شرق کشور وارد شده، پیوند خورده و سبب شده که اولا بارندگی به شکل برف باشد و ثانیا کشور درگیر سرمایی شدید شود که برای این فصل از سال سابقه نداشته است.
نقشه‌های هواشناسی در تهران تا مرز خیابان امام خمینی و بازار تهران بارش و حتی نشستن برف روی زمین را ثبت کردند و در توچال و شکرآب به اندازه ۲۰سانتی‌متر برف نشسته است. دیروز اما وضعیت در استان گیلان به‌شدت به هم ریخته شده بود. مسئولانی که ظاهرا توقع یک برف ۱۰ تا ۱۲سانتی‌متری را نداشتند؛ در ساعت ۹صبح ادارات را تعطیل کردند و بسیاری از خیابان‌های شهر هم، حسب تصاویر منتشر شده برفروبی نشده بود.
مسئولان استانی البته طبق معمول خواستند همه‌چیز را پای شرایط جوی عجیب و غریب بگذارند و گفتند در سراوان، در نزدیکی رشت، یک‌متر برف باریده است ولی دست‌کم طبق نقشه‌های هواشناسی بیشترین میزان برف فعلی استان گیلان در توتکابن است و حدودا ۴۵سانتی‌متر.
این سرما حدودا یک هفته پیش در کشوری مثل قزاقستان باعث کولاک برف شده بود. همین حالا هم دمای هوا در آلماآتی، پایتخت سابق قزاقستان که تازه در نواحی جنوبی کشور قرار دارد، منفی ۱۴درجه سانتیگراد است و این در حالی است که مثلا دمای هوا در استکهلم سوئد تقریبا یک‌درجه سانتیگراد است با وجود اینکه آلماآتی روی مدار ۴۳درجه شمالی است و استکهلم روی مدار ۵۹درجه زمین، بنابراین استکهلم حدود ۱۶ مدار نزدیک‌تر به قطب است؛ ولی بخش شرقی قطب شمال که تقریبا می‌شود همان منطقه سیبری این سرما را تولید کرده است. (مدار ۷۵ درجه قطب شمال است).
بنابراین راز سرما و برف در آستانه فصل بهار، دو میهمان خوانده است. سرمای شرقی و گرما و رطوبت عربی. فعلا پیش‌بینی این است که در این دو هفته وضعیت در کشور به همین منوال خواهد بود البته با تمرکز روی مناطق مرکزی کشور مثل استان‌های قم، اصفهان و تهران. بعد از آن دما به سمت بهاری شدن می‌رود و پیش‌بینی برای نیمه دوم اسفند و نیمه اول فروردین این است که فقط احتمالا در شمال کشور، کمی بیش از وضعیت نرمال بارندگی خواهیم داشت. بنابراین اگر برای عید قصد سفر به شمال دارید؛ این نکته را هم در نظر داشته باشید.
